Цельшы

Це́льшы^[2], часам Тэ́льшы^[3], таксама Цяльшэ́й (літ.: Telšiai, жам. Telšē) — горад на паўночным захадзе Літвы, на беразе возера Масціс. Адміністрацыйны цэнтр Цельшыўскага павета. Праз горад ідзе чыгунка Шаўлі — Крэтынга. Горад лічыцца гістарычнай сталіцай Жамойці.

Горад Цельшы літ.: Telšiai Герб Сцяг Краіна  Літва Павет Цяльшэйскі Раён Цяльшэйскі Каардынаты 55°59′00″ пн. ш. 22°15′00″ у. д.HGЯO Першая згадка 1450 Плошча 23,14 км² Вышыня цэнтра 128 м Насельніцтва ▼22 261 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 458 Паштовыя індэксы LT-87001 Афіцыйны сайт telsiai.lt Цельшы на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Першыя згадкі аб паселішчы датуюцца 1398 годам. Цельшы былі сталіцай аднаго з жмудскіх князёў. Першы касцёл у Цельшах (ст.-бел. Тельши^[4]) быў пабудаваны ў 1612 годзе каралём Жыгімонтам Вазам. А ў 1626 годзе Павел Сапега заснаваў тут кляштар бернардзінцаў, які быў закрыты расійскімі ўладам толькі ў 1832 годзе. У 1791 годзе горад атрымаў гарадскія правы і герб ад караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года горад трапіў у склад Расійскай імперыі. Пад час паўстання 1830 года горад быў адным з цэнтраў дзейнасці паўстанцаў.

З 1918 года ў складзе Літвы. З 1940 года ў складзе Літоўскай ССР. З 1990 года ў адноўленай незалежнай Літвы.

Насельніцтва

Год Колькасць 1665 300 1823 5 000 1870 6 481 1897 6 205 [5] 1900 6 288 1923 4 691 [5] 1931 4 983 1939 5 874 [5] 1959 13 460 [5] 1970 20 220 [5] 1979 26 918 [5] Год Колькасць 1989 33 553 [5] 2001 31 406 [1] 2001 31 460 [5] 2002 31 107 [1] 2003 30 794 [1] 2004 30 230 [1] 2005 30 539 [5] 2005 29 516 [1] 2006 30 339 [5] 2006 28 567 [1] 2007 30 174 [5] Год Колькасць 2007 27 797 [1] 2008 27 314 [1] 2008 30 011 [5] 2009 26 936 [1] 2009 29 883 [5] 2010 29 764 [5] 2010 26 363 [1] 2011 25 651 [1] 2011 25 540 [5] 2012 25 205 [5] 2013 24 773 [5] Год Колькасць 2014 24 295 [5] 2015 23 964 [5] 2016 23 563 [5] 2017 22 703 [6] 2018 22 039 [7] 2019 21 555 [8] 2020 21 287 [8] 2021 22 642 [1] 2022 22 264 [8] 2023 22 261 [1]

Гарады-пабрацімы

•  Басум^[d], Германія
•  Крноў^[d], Чэхія
•  Ліцен^[d], Аўстрыя
•  Міньск Мазавецкі, Польшча

Вядомыя асобы

• Антоні Францішак Аўдзевіч (1834—1895) — рымска-каталіцкі дзеяч, біскуп віленскі.
• Раландас Паксас (нар. 1956) — літоўскі палітычны дзеяч, прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі ў 2003—2004 гадах
• Вільфрыд Войніч (1865—1930) — дзеяч народніцкага і польскага сацыялістычнага руху, бібліяфіл і антыквар, першаадкрывальнік знакамітага «Рукапісу Войніча».