Юзэфа Фларыянаўна Мацкевіч

Юзэфа Фларыянаўна Мацкевіч (2 жніўня або 27 ліпеня 1911, в. Ухлё, Сенненскі павет, Магілёўская губерня — 24 лістапада 2003, Мінск) — беларускі мовазнавец, доктар філалагічных навук (1963), член-карэспандэнт НАН Беларусі (1969^[4]).

Юзэфа Фларыянаўна Мацкевіч
Дата нараджэння	27 ліпеня 1911(1911-07-27), 2 жніўня 1911(1911-08-02) ці 1911[1]
Месца нараджэння	Ухлё, Сенненскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	24 лістапада 2003(2003-11-24) ці 2003[1]
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	філолаг, мовазнаўца
Навуковая сфера	мовазнаўства[2], дыялекталогія[2], беларуская[2] і лінгвістычная геаграфія[3]
Месца працы	Інстытут літаратуразнаўства НАНБ Інстытут мовазнаўства НАНБ
Навуковая ступень	доктар філалагічных навук (1963)
Навуковае званне	член-карэспандэнт НАН Беларусі
Альма-матар	Магілёўскі Беларускі педагагічны тэхнікум (1931) Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя Максіма Горкага (1938)
Прэміі
Узнагароды

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Мацкевіч.

Біяграфія

Нарадзілася 2 жніўня або 27 ліпеня 1911 года ў в. Ухлё Сенненскага павета Магілёўскай губерні (цяпер — Бешанковіцкі раён Віцебскай вобласці). Пасведчанне аб нараджэнні было згублена ў час Вялікай Айчыннай вайны. Дзень 2 жніўня падаецца паводле словаў самой Ю. Ф. Мацкевіч, а 27 ліпеня — умоўная дата ў адноўленых дакументах.

Скончыла Магілёўскі педагагічны тэхнікум (1931), працавала настаўніцай пачатковай школы ў вёсцы Гулькі Клімавіцкага раёна (1931—1933). Скончыла падрыхтоўчыя курсы ў Магілёве (1933—1934), факультэт мовы і літаратуры Мінскага педагагічнага інстытута (1934—1938). Па рэкамендацыі лінгвіста праф. К. І. Гурскага вучылася ў аспірантуры Інстытута мовы і літаратуры АН БССР пад кіраўніцтвам праф. Е. С. Істрынай, спецыялізавалася па гісторыі беларускай мовы. Кандыдат філалагічных навук (1946).

Падчас Вялікай Айчыннай вайны жыла ў Смалявічах і была сувязной партызанскай брыгады «Смерць фашызму».

З 1945 года працавала ў Інстытуце мовы, літаратуры і мастацтва АН БССР. Узначальвала сектар^[5] дыялекталогіі Інстытута мовазнаўства (1950—1986^[6]) і фактычна ачольвала ўсю дыялекталагічную работу ў Беларусі. У 1986—1991 гадах вядучы навуковы супрацоўнік-кансультант Інстытута мовазнаўства.

У навуцы

Аўтар больш як 100 навуковых прац у галіне мовазнаўства. Кандыдацкая дысертацыя на тэму «Літоўскі статут 1529 г. як помнік беларускай літаратурнай мовы XV — пачатку XVI стагоддзя» (1946), манаграфія і доктарская дысертацыя «Марфалогія дзеяслова ў беларускай мове» (1963).

Удзельнічала ў складанні «Руска-беларускага слоўніка» пад рэд. К. Крапівы (1953). Разам з Р. І. Аванесавым выпусціла працу «Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак» (1968—1969). Сумесна з іншымі аўтарамі падрыхтавала «Хрэстаматыя па беларускай дыялекталогіі» (1962), «Нарысы па беларускай дыялекталогіі» (1964), «Мікратапанімія Беларусі» (1974).

Удзельнічала і кіравала стварэннем прац «Дыялекталагічны атлас беларускай мовы» (1963), «Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча» (1979—1986, 5 тамоў), «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак» (1993—1998, 5 тамоў; збор матэрыялаў адбываўся з 1971).

Кіравала і ўдзельнічала ў зборы беларускіх матэрыялаў для «Агульнаславянскага лінгвістычнага атласа» (з 1960).

Бібліяграфія

• Нарысы па гісторыі беларускай мовы. Мн., 1957 (у сааўт.);
• Марфалогія дзеяслова ў беларускай мове. Мн., 1959;
• Нарысы па беларускай дыялекталогіі. Мн., 1964 (у сааўт.);
• Мікратапанімія Беларусі. Мн., 1974 (у сааўт.)

Узнагароды і прэміі

Заслужаны дзеяч навукі БССР (1978), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1971) за ўдзел у выпуску комплексу прац «Беларуская лінгвістычная геаграфія», у ліку якіх быў «Дыялекталагічны атлас беларускай мовы» і Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь (2000, у аўтарскім калектыве) — за цыкл прац «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак» у 5-ці тамах. Узнагароджана ордэнам Дружбы народаў (1981), медалямі.

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 8 чэрвеня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
3. Národní autority České republiky Праверана 18 лістапада 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Першая з ліку супрацоўнікаў Інстытута мовазнаўства.
5. З 1986 — аддзел.
6. У 1950—1952 гадах выконвала абавязкі загадчыка.