Шчурок

Шчурок, шчур звычайны (Pinicola enucleator) — птушка сямейства Уюрковыя (Fringillidae).

Шчурок
Самец
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Птушкі Падклас:  Нованёбныя Атрад:  Вераб’інападобныя Падатрад:  Пеўчыя вераб’іныя Інфраатрад:  Passerida Надсямейства:  Passeroidea Сямейства:  Уюрковыя Род:  Pinicola Від:  Шчурок
Міжнародная навуковая назва
Pinicola enucleator Linnaeus, 1758
Арэал
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   179205 NCBI   175947 FW   369199

Апісанне

Даўжыня цела 20—22 см, размах крылаў 30,5—35 см, вага 48—50 г. Параўнальна вялікі, з дзвюма белымі палосамі на крыле. Дзюба кароткая i тоўстая, яе верхняя кручкаватая частка выступае над ніжняй. Хвост доўгі. Выразны палавы дымарфізм. У самцоў апярэнне галавы, спіны і грудзей малінавыя, брушка шэрае, крылы і хвост чарнавата-бурыя. У самак малінавы колер заменены бруднаватым жоўта-аранжавым. Маладыя падобныя да самкі. Спеў — меладычныя свіст.

Пашырэнне

Арэал: Паўночная Еўропа і астатняя частка Галарктыкі без крайняй поўначы і поўдня. У Азіі паўднёвая мяжа на поўначы Манголіі, у Амерыцы — на поўдзень праз горы на захад да Арызоны. Насяляе паўночныя раёны хваёвай тайгі з прымессю вольхаў і бяроз, а таксама мяшаныя лясы. У час пералётаў па-за гнездавым арэалам, галоўным чынам, у хваёвых лясах, асабліва з ягаднымі кусцікамі або падростам. Можа залятаць у гарады.

Аселы, часам пералётны (інвазійны) від. Падчас інвазій залятае аж да Цэнтральнай, Заходняй і Паўднёвай Еўропы (Францыя, Вялікабрытанія, Нідэрланды, Германія, Данія, Літва, Польшча, Славакія, Венгрыя, Аўстрыя, Швейцарыя, Італія, Украіна). Далятае да Масквы, Кірава, Азоўскага мора; у Японіі — да Хакайда. На тэрыторыі Беларусі практычна не гняздуецца, але часам залятае ўзімку падчас качовак і інвазій. Пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС невялікая калонія шчурка пасялілася на тэрыторыі зоны адчужэння ў Нараўлянскім раёне.

Асаблівасці біялогіі

Корміцца пупышкамі і насеннем хвоі, пладамі рабіны, ядлоўцу і інш.

Гняздо звычайна на елцы ці сасне ў развілцы галін бліжэй да ствала на вышыні 2—4 м ад зямлі, у некаторых месцах таксама ў ельніку або бярэзніку. Плоскае, аснова з тонкіх галінак хваёвых дрэў (звычайна елак, радзей сасны), бярозы i ядлоўцу, якія тырчаць ва ўсе бакі па-за гняздом. Сценкі з тонкіх сухіх галінак, кавалкаў ядлоўцу, травы і карэньчыкаў (звонку ўплецены кавалкі імхоў і лішайнікаў), высцілка з тонкіх карэньчыкаў, травінак, лішайнікаў, моху, часам з дамешкам шэрсці.

Яйкі

Яйкі (4, часам 3—5) звычайна крыху падоўжаныя з вострым вузейшым канцом, бела-блакітныя, светла-шэра-блакiтныя або зеленавата-блакітныя; глыбокія плямкі светла-шэра-фіялетавыя ці іржава-шэрыя, паверхневыя — большыя, рэдкія, карычнева-чорныя ці цёмна-пурпурова-карычневыя, згушчаныя на шырэйшым канцы.

Падвіды

• Pinicola enucleator alascensis Ridgway, 1898
• Pinicola enucleator californica Price, 1897
• Pinicola enucleator carlottae Brooks, 1922
• Pinicola enucleator enucleator (Linnaeus, 1758)
• Pinicola enucleator eschatosa Oberholser, 1914
• Pinicola enucleator flammula Homeyer, 1880
• Pinicola enucleator kamtschatkensis (Dybowski, 1883)
• Pinicola enucleator leucura (Müller, 1776)
• Pinicola enucleator montana Ridgway, 1898
• Pinicola enucleator pacatus Bangs, 1913
• Pinicola enucleator sakhalinensis Buturlin, 1915

Літаратура

• Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
• Природа Белоруссии: Популярная энциклопедия / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — 2-е изд. — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 464. — 599 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85700-001-7. (руск.)