Альфрэд Вернер

Альфрэд Вернер (ням.: Alfred Werner; 12 снежня 1866, Мюлуз — 15 лістапада 1919, Цюрых) — швейцарскі хімік, стваральнік каардынацыйнай тэорыі, якая легла ў аснову хіміі комплексных злучэнняў, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (1913).

Альфрэд Вернер
ням.: Alfred Werner
Дата нараджэння	12 снежня 1866(1866-12-12)[1][2][…]
Месца нараджэння	Мюлуз, дэпартамент Верхні Рэйн, Эльзас[d], Метраполія Францыі, Францыя[3]
Дата смерці	15 лістапада 1919(1919-11-15)[4][1][…] (52 гады)
Месца смерці	Цюрых, Цюрых[d], кантон Цюрых, Швейцарыя[5]
Месца пахавання	Rehalp Cemetery[d][6]
Грамадзянства	Швейцарыя[7]  Францыя[7]
Жонка	Emma Werner[d]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	арганічная хімія, фізічная хімія і хімія[8]
Месца працы	Цюрыхскі ўніверсітэт
Альма-матар	Швейцарская вышэйшая тэхнічная школа Цюрыха Цюрыхскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Arthur Rudolf Hantzsch
Член у	Гётынгенская акадэмія навук
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Вернер.

Альфрэд Вернер

Біяграфія

Нарадзіўся ў французскім Эльзасе ў сям’і токара; неўзабаве пасля яго нараджэння бацька купіў ферму і заняўся развядзеннем племянной жывёлы. Пасля заканчэння тэхнічнага вучылішча ў 1885 годзе быў прызваны на гадавую вайсковую службу ў нямецкай арміі (Эльзас быў анексаваны Германіяй у 1871 годзе). Служыў у Карлсруэ, дзе ў вольны час наведваў лекцыі ў Вышэйшай тэхнічнай школе. Пасля службы Вернер вырашыў не вяртацца ў Эльзас і паступіў у Тэхналагічны інстытут у Цюрыху, які скончыў у 1889 годзе з дыплом хіміка-тэхнолага.

У 1890—1891 гадах працаваў у хіміка-тэхнічнай лабараторыі інстытута на пасадзе асістэнта. У 1890 годзе абараніў доктарскую дысертацыю «Аб прасторавым размеркаванні атамаў у злучэннях азоту». У 1891—1892 гадах стажыраваўся ў лабараторыі М. Бертло ў Калеж дэ Франс (Парыж).

У 1892 годзе атрымаў пасаду прыват-дацэнта ў Тэхналагічным інстытуце. У 1893—1915 — прафесар арганічнай хіміі ў Цюрыхскім універсітэце, з 1909 — дырэктар Хімічнага інстытута гэтага ўніверсітэта. У 1895 годзе атрымаў швейцарскае грамадзянства.

Атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі 1913 «у знак прызнання яго работ аб прыродзе сувязяў атамаў у малекулах». Узнагароджаны медалём Леблана Французскага хімічнага таварыства. Член Брытанскага хімічнага таварыства, Гётынгенскай акадэміі навук і шэрагу іншых навуковых таварыстваў.

Зноскі

1. Kauffman G. B. Alfred Werner // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Alfred Werner // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538'></a>
3. Národní autority České republiky Праверана 25 жніўня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Вернер Альфред // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
5. Вернер Альфред // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
6. https://www.stadt-zuerich.ch/content/dam/stzh/prd/Deutsch/Bevoelkerungsamt/tod/friedhoefe/prominenteverstorbene/Promi_Alpha.pdf
7. LIBRIS — Каралеўская бібліятэка Швецыі, 2012. Праверана 24 жніўня 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q953058'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125'></a>
8. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>