Анатоль Глебавіч Загародні

Анатоль Глебавіч Загародні (нар. 29 студзеня 1951(1951-01-29), Вэлыка Багачка, Палтаўская вобласць) — украінскі вучоны ў галіне тэарэтычнай фізікі, арганізатар навукі. Доктар фізіка-матэматычных навук (1990), прафесар (1998). Акадэмік НАН Украіны (2006, член-карэспандэнт з 1997). Прэзідэнт Нацыянальнай акадэміі навук Украіны (з 2020 года). Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі Украіны (2012). Член-карэспандэнт Міжнароднай акадэміі навук, мастацтваў і гуманітарыстыкі (Парыж, Францыя, 2004), замежны член-карэспандэнт Аўстрыйскай акадэміі навук (2012), замежны член РАН (2011^[6] — 2022^[7]), правадзейны член Навуковага таварыства імя Шаўчэнкі (2015). Ганаровы доктар Інстытута фізікі кандэнсаваных сістэм НАН Украіны (2010), Харкаўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя В. Н. Каразіна (2011), Адэскага нацыянальнага ўніверсітэта імя І. І. Мечнікава (2015) і Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі (2018), ганаровы прафесар Цзіліньскага ўніверсітэта (Чанчунь, Кітай, 2017) і ганаровы вучоны Міжнароднага інстытута прыкладнога сістэмнага аналізу (2020).

Анатоль Глебавіч Загародні
укр.: Загородній Анатолій Глібович
Дата нараджэння	29 студзеня 1951(1951-01-29) (74 гады)
Месца нараджэння	Вэлыка Багачка, Вэлыкабагачанскі раён, Палтаўская вобласць, УССР, СССР
Грамадзянства	СССР  Украіна
Род дзейнасці	фізік, даследчык
Навуковая сфера	фізіка
Месца працы	Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт імя В. Н. Каразіна Нацыянальная акадэмія навук Украіны[1] Інстытут тэарэтычнай фізікі імя М. М. Багалюбава НАН Украіны[2] Нацыянальная акадэмія навук Украіны[3] Інстытут тэарэтычнай фізікі імя М. М. Багалюбава НАН Украіны[4]
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	прафесар[d]
Альма-матар	Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт імя В. Н. Каразіна
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Украіны Аўстрыйская акадэмія навук[5] Расійская акадэмія навук (8 сакавіка 2022)
Узнагароды
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Скончыў Харкаўскі ўніверсітэт (1972). З 1972 — у Інстытуце тэарэтычнай фізікі імя М. М. Багалюбава: у 1980—1988 — вучоны сакратар, у 1989—2002 — намеснік дырэктара па навуковай рабоце, у 1996—2016 — загадчык аддзела тэорыі і мадэлявання плазменных працэсаў, у 2002—2024 — дырэктар, з 2024 — дарадца пры дырэкцыі.

Адначасова ў 2009—2011 — галоўны вучоны сакратар Нацыянальнай акадэміі навук Украіны, ў 2011—2020 — віцэ-прэзідэнт Нацыянальнай акадэміі навук Украіны. У 2010—2020 — старшыня камісіі НАН Украіны па навуковай спадчыне акадэміка У. Вярнадскага, ініцыяваў і прымаў непасрэдны ўдзел у выданні шматтомнага зборніка «Выбраныя навуковыя працы акадэміка У. Вярнадскага» (2011—2013), у 2015—2020 — старшыня Камісіі Нацыянальнай акадэміі навук Украіны па пытаннях еўраінтэграцыі (цяпер Камісія НАН Украіны па пытаннях інтэграцыі ў еўрапейскую даследчую прастору). У 2017—2020 — галава Камітэта па навуковай тэрміналогіі НАН Украіны. З 2023 — галава Камітэта па Нацыянальнай прэміі Украіны імя Барыыса Патона.

7 кастрычніка 2020 абраны прэзідэнтам НАН Украіны, 7 кастрычніка 2025 пераабраны на другі тэрмін.^[8] З 20 студзеня 2021 года — член Савета нацыянальнай бяспекі і абароны Украіны.

У 1992—2005 працаваў па сумяшчальніцтве прафесарам кафедры фізіка-матэматычных навук Нацыянальнага ўніверсітэта «Кіева-Магілянская акадэмія», а з 1996 — прафесарам кафедры квантавай тэорыі поля фізічнага факультэта Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі. Са студзеня 2017 — старшыня Назіральнага савета Харкаўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя В. Н. Каразіна. З 2018 года выкладае ў Кіеўскім акадэмічным універсітэце НАН Украіны і Міністэрства адукацыі і навукі Украіны.

Навуковая дзейнасць

У 1978 абараніў кандыдацкую дысертацыю «Флуктуацыі і спектры выпраменьвання абмежаванай плазмы», у 1990 — доктарскую дысертацыю «Электрамагнітныя флуктуацыі ў абмежаваных плазменна-малекулярных сістэмах», атрымаў вучоную ступень доктара фізіка-матэматычных навук па фізіцы плазмы, з 1998 — прафесар.

Даследаваў праблемы ў галіне тэарэтычнай і матэматычнай фізікі, тэорыі плазмы, статыстычнай фізікі. Распрацаваў статыстычную тэорыю прасторава-абмежаных плазменна-малекулярных сістэм; паслядоўную кінетычную тэорыю пыльнай плазмы і сфармуляваў строгія мікраскапічныя ўраўненні і ланцужок ураўненняў Багалюбава для такой плазмы; развіў тэорыя тармазнога выпраменьвання ў плазменна-малекулярных сістэмах. Развіў тэорыю броўнаўскага руху пылавых часціц, знайшоў нетрывіяльныя размеркаванні пылавых часціц па хуткасцях у плазме, а таксама часціц у звычайных калоідах. Склаў адзінае апісанне дыфузійных працэсаў у адвольныя моманты эвалюцыі.

У 2004—2006 — старшыня Міжнароднага кангрэсу па фізіцы плазмы. З 2011 — галоўны рэдактар «Украінскага фізічнага часопіса». З 2020 года — галоўны рэдактар «Весніка Нацыянальнай акадэміі навук Украіны».

Асноўныя публікацыі

• Statistical theory of plasmamolecular systems. «Physics Reports», 1989, 175 (5—6; у суаўт.)
• Статистическая теория плазменно-молекулярных систем. М., 1990 (у суаўт.)
• Statistical theory of turbulent transport (non-markovian effects). «Physics of Plasmas», 1999, 6 (6; у суаўт.)
• Stationary velocity and charge distributions of grains in dusty plasmas. «Physical Review», 2000, letter 84 (16; у суаўт.)
• Screening of dust grains in a weakly ionized gas: effects of charging by plasma currents. «Physical Review», 2003, E 67 (62; у суаўт.)
• Screening of the dust-particle charge in a plasma with an external ionization source. «Journal of Experimental and Theoretical Physics», 2007, 104 (1; у суаўт.)
• Non-markovian renormalization of kinetic coefficients for drift-type turbulence in magnetized plasmas. «Physics of Plasmas», 2009, 16 (5; у суаўт.)
• Stochastic processes crossing from ballistic to fractional diffusion with memory: exact results. «Physical Review», 2010, E: Statistical, Nonlinear, and Soft Matter Physics, 81 (3; у суаўт.)
• Ion drag force on a dust grain in a weakly ionized collisional plasma. «Physics of Plasmas», 2013, 20 (у суаўт.)
• Введение в физику плазмы. К., 2014 (у суаўт.)
• Створення комплексної системи захисту інформаційних ресурсів у національній ґрід-інфраструктурі України. К., 2014 (у суаўт.)
• Вступ до кінетичної теорії плазми. К., 2015 (у суаўт.)
• Тривимірні задачі про коливання і дисипативний розігрів тіл обертання з пасивних і п’єзо-активних в’язкопружних матеріалів. Миколаїв, 2017 (у суаўт.)
• On certain properties of nonlinear oscillator with coordinate-dependent mass. «Physics Letters A». 2017. Vol. 381, Iss. 39 (у суаўт.)
• Electron density fluctuations in collisional dusty plasma with variable grain charge. «Physical Review», 2019, E 99 (у суаўт.)
• A future for Ukrainian science. «Scienc». 2022. Vol. 376, № 6599 (у суаўт.)