Беларуская асацыяцыя журналістаў

Белару́ская асацыя́цыя журналі́стаў — добраахвотнае, недзяржаўнае, непартыйнае аб’яднанне грамадзян, якія займаюцца прафесійнай журналісцкай дзейнасцю або садзейнічаюць яе развіццю^[1].

Беларуская асацыяцыя журналістаў
Афіцыйны лагатып арганізацыі
Тып	прафесійнае грамадскае аб'яднанне
Дата заснавання	16 верасня 1995
Размяшчэнне	Вільня
Ключавыя фігуры	Андрэй Бастунец
Сфера дзейнасці	забеспячэнне свабоды слова
Колькасць членаў	1100 журналістаў (2013)
Вэб-сайт	www.baj.media

Асноўныя мэты дзейнасці: абарона правоў журналістаў і прынцыпаў свабоднай і прафесійнай журналістыкі.

Дзейнічае з восені 1995 года. У 1999 і 2006 гадах асацыяцыя прайшла дзяржаўную перарэгістрацыю. 27 жніўня 2021 года Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь ліквідаваў БАЖ, а 28 лютага 2023 года КДБ прызнаў асацыяцыю экстрэмісцкім фарміраваннем.

Дзейнасць

Станам на 19 мая 2009 года асацыяцыя налічвала 1157 членаў^[2]. Акрамя цэнтральнага офіса ў Мінску мела яшчэ 6 рэгіянальных філіялаў.

З 1997 года — асацыяваны член Міжнароднай федэрацыі журналістаў. Арганізацыі-партнёры: «Рэпарцёры без межаў», «Артыкул 19  (макед.)», «Камітэт абароны журналістаў», Еўрапейскі цэнтр журналістыкі, Літоўскі саюз журналістаў, Швецкі інстытут, Дацкі саюз журналістаў, Нарвежскі саюз журналістаў, фонд Фрыдрыха Эберта і іншыя.

Пераслед

Падчас пратэстаў 2020—2021 гадоў на Беларусі БАЖ разам з «Рэпарцёрамі без межаў» збірала звесткі, якія паказалі, што Беларусь была самай небяспечнай краінай Еўропы для журналістаў у 2020 годзе^[3]. Асацыяцыя таксама аказвала юрыдычную падтрымку журналістам, якіх пераследуюць, хаця сама неаднаразова станавілася суб’ектам рэпрэсій з боку рэжыму Лукашэнкі^[4].

16 лютага 2021 года супрацоўнік МУС затрымалі старшыню асацыяцыі Андрэя Бастунца, яшчэ некалькіх чальцоў і журналістаў-фрылансераў падчас ператрусаў іх дамоў і офіса БАЖ. Міліцыя таксама канфіскавала смартфоны, камп’ютары, грошы і файлы з асабістай інфармацыяй пра сябраў БАЖ. Камітэт абароны журналістаў і Міжнародная федэрацыя журналістаў  (укр.) асудзілі арышты^[5][6]. Праз тры дні ЗША ўвялі санкцыі ў дачыненні да 43 беларускіх чыноўнікаў за падрыў дэмакратыі ў краіне, у тым ліку і за рэйд на БАЖ^[7].

21 ліпеня 2021 года Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь падаў у Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь позву па ліквідацыі арганізацыі «ў сувязі з непрыняццем мер па ліквідацыі парушэнняў з боку БАЖ і паўторным (пасля вынесенага пісьмовага папярэджання) парушэннем заканадаўства». 27 жніўня 2021 года Вярхоўны суд ліквідаваў грамадскае аб’яднанне «Беларуская асацыяцыя журналістаў»^[8]. Еўрапейская федэрацыя журналістаў і Міжнародная федэрацыя журналістаў выступіла з заявай з нагоды ліквідацыі БАЖ, назваўшы рашэнне беларускіх уладаў «пародыяй на справядлівасць»^[9].

Старшыні

• Жанна Літвіна — да 25 красавіка 2015 года
• Андрэй Бастунец — з 25 красавіка 2015 года^[10]

Узнагароды і прэміі

• Прэмія «Залатое пяро свабоды  (кіт.)» (2003)^[11];
• Прэмія «За свабоду думкі» імя Андрэя Сахарава (2004);
• Прэмія Свабоды Атлантычнага савета  (укр.) (2011)^[12];
• Прэмія Канады і Велікабрытаніі за свабоду СМІ (2020)^[13],
• Прэмія імя Герда Буцэрыўса  (руск.) «Вольная прэса Усходняй Еўропы  (руск.)» (2021)^[14].

Літаратура

• Бубен С. С., Процька Т. С. Правы чалавека : дапаможнік для настаўнікаў [беларуская і руская]. — Мн.: Тэхналогія, 2001. — 366 с. — 9 000 экз. — ISBN 985-458-020-2.