Вадзім Аляксандравіч Трапезнікаў

Вадзім Аляксандравіч Трапе́знікаў^[6] (руск.: Вадим Александрович Трапезников; 28 лістапада 1905(1905-11-28)^[1], Масква^[1][2] — 15 жніўня 1994(1994-08-15)^[2][3] ці 5 жніўня 1994(1994-08-05)^[4], Масква) — савецкі і расійскі вучоны ў галіне электратэхнікі, аўтаматыкі і сістэм кіравання, акадэмік Акадэміі навук СССР (1960, член карэспандэнт з 1953 года^[6][7][8]), Герой Сацыялістычнай Працы (1965).

Вадзім Аляксандравіч Трапезнікаў
руск.: Вадим Александрович Трапезников
Дата нараджэння	28 лістапада 1905(1905-11-28)[1]
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Расійская імперыя[1][2]
Дата смерці	15 жніўня 1994(1994-08-15)[2][3] (88 гадоў) ці 5 жніўня 1994(1994-08-05)[4] (88 гадоў)
Месца смерці	Масква, Расія
Месца пахавання	Кунцаўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР  Расія
Род дзейнасці	інжынер-электрык, навуковец, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	электратэхніка[5][1][…], аўтаматызацыя[5][1], кібернетыка[5] і сістэмы кіравання[1][2]
Месца працы	Маскоўскі энергетычны інстытут Маскоўскі фізіка-тэхнічны інстытут МДУ Усерасійскі электратэхнічны інстытут[d]
Навуковая ступень	доктар тэхнічных навук[3] (1938)
Навуковае званне	акадэмік АН СССР[d] акадэмік РАН[d]
Альма-матар	Маскоўскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт імя М. Э. Баўмана (1928)
Партыя	УКП(б)[1]
Член у	Акадэмія навук СССР Сербская акадэмія навук і мастацтваў
Прэміі
Узнагароды

Біяграфія

Нарадзіўся ў Маскве у дваранскай^[9] сям’і. Адукацыю пачаў у 1-й Маскоўскай гімназіі, якой перашкодзіла Кастрычніцкая рэвалюцыя і Грамадзянская вайна ў Расіі^[9][8]. У 13-гадовым узросце Вадзім Трапезнікаў пачаў працоўную дзейнасць. працаваў лабарантам у «Каапхіміі», нівеліроўшчыкам пошукавай партыі, метэаролагам у «Масгасе». Адначасова вучыўся, у 1921 годзе скончыў працоўную школу і паступіў у Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт, а ў 1923 годзе перавёўся на электрамеханічны факультэт Маскоўскага вышэйшага тэхнічнага вучылішча імя Баўмана, якое скончыў у 1928 годзе. У 1928—1938 гадах працаваў ва Усесаюзным электратэхнічным інстытуце, у 1930—1941 гадах у Маскоўскім энергетычным інстытуце (у 1934—1937 гадах — член Экспертнага савета па ўсесаюзным серыям электрычных машын, з 1939 года — прафесар^[9]). З 1941 года В. А. Трапезнікаў працаваў у Інстытуце аўтаматыкі і тэлемеханікі (з 1969 года Інстытут праблем кіравання, сучасны Інстытут праблем кіравання імя В. А. Трапезнікава РАН), з 1951 года яго дырэктар. З 1959 года старшыня Нацыянальнага камітэта СССР па аўтаматычным кіраванні^[7][6]. Адначасова з 1965 па 1978 год займаў пасаду першага намесніка старшыні Дзяржаўнага камітэта Савета Міністраў СССР па навуцы і тэхніцы^[7][9][8][6]. З 1954 года выкладаў у Маскоўскім фізіка-тэхнічным інстытуце^[10], займаў пасаду загадчыка кафедры^[7].

Памёр В. А. Трапезнікаў 15 жніўня 1994 года. Пахаваны на Кунцаўскіх могілках у Маскве^[8].

Навуковая дзейнасць

Асноўныя працы В. А. Трапезнікава прысвечаны метадам разліку, пабудовы і тэхніка-эканамічнага аналізу электрычных машын і трансфарматараў, даследаванню спосабаў пабудовы хуткадзеючых аўтаматычных прылад, агрэгатных аўтаматычных сістэм, метадам мадэлявання сістэм аўтаматычнага рэгулявання, эканоміцы навукова-тэхнічнага прагрэсу. Высунуў і абгрунтаваў агрэгатны прынцып, які складаецца ў выдзяленні аднатыпных функцый у структуры прылад, уніфікацыі сродкаў фізічнай рэалізацыі выдзеленых функцый і вузлоў сучлянення іх у прыладах. Пад кіраўніцтвам В. А. Трапезнікава і яго непасрэдным удзеле былі створаны першыя ў СССР аналагавыя вылічальныя машыны, распрацаваны метады даследавання сістэм кіравання, адкрыты новы навуковы напрамак у матэматычным мадэляванні сістэм аўтаматычнага рэгулявання. З 1958 года ўдзельнічаў у праекце стварэння новага класа атамных падводных лодак — знішчальнікаў падводных і надводных караблёў верагодных праціўнікаў^[11].

Узнагароды і званні

• Герой Сацыялістычнай Працы (1965)
• 2 ордэны Леніна (1965, 1985)
• Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1975)
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1954, 1971)
• Ордэн Дружбы народаў (1981)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946) і іншыя медалі
• Сталінская прэмія другой ступені (1951) — за працу ў галіне прыборабудавання (па стварэнні айчынных электронна-вылічальных прылад)
• Ленінская прэмія 1981 года — за навуковае кіраўніцтва працамі па аўтаматызацыі першай у СССР атамнай падводнай лодкі-знішчальніка (праект 705)
• Ганаровы член Венгерскай і Чэхаславацкай акадэмій навук^[8][7].