Вараздат Марціросавіч Аруцюнян

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Аруцюнян.

Вараздат Марціросавіч Аруцюнян (арм.: Վարազդատ Մարտիրոսի Հարությունյան; 29 лістапада 1909, Ван — 20 сакавіка 2008, Ерэван) — армянскі архітэктар і мастацтвазнаўца, гісторык армянскай архітэктуры. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Рэспублікі Арменія (1996), доктар архітэктуры (1964), прафесар (1965). Заслужаны дзеяч мастацтваў Армянскай ССР (1961).

Вараздат Марціросавіч Аруцюнян
арм.: Վարազդատ Մարտիրոսի Հարությունյան
Дата нараджэння	29 лістапада 1909(1909-11-29)[1][2]
Месца нараджэння	Ван, Ван[d], Асманская імперыя[1][2]
Дата смерці	20 сакавіка 2008(2008-03-20) (98 гадоў)
Месца смерці	Ерэван, Арменія
Месца пахавання	Тахмахскія могілкі[d]
Грамадзянства	Асманская імперыя  Расійская імперыя  СССР  Арменія
Род дзейнасці	архітэктар, гісторык архітэктуры, тэарэтык архітэктуры, выкладчык, мастацтвазнавец, выкладчык універсітэта, навуковы работнік
Навуковая сфера	архітэктура[3], гісторыя архітэктуры[d][3], architectural theory[d] і мастацтвазнаўства[3]
Месца працы	Нацыянальны політэхнічны ўніверсітэт Арменіі[2] Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія
Навуковая ступень	доктар архітэктуры[1] (1964)
Навуковае званне	прафесар[d][1][2] акадэмік (1996)[2]
Альма-матар	Нацыянальны політэхнічны ўніверсітэт Арменіі (1937)[1]
Навуковы кіраўнік	Аляксей Віктаравіч Шчусеў
Партыя	УКП(б)[1]
Член у	Q21438427?[1][2] Armenian Union of Architects[d][1] Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія[2]
Узнагароды	ганаровы грамадзянін Ерэвана[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Вараздат Аруцюнян нарадзіўся ў горадзе Ван заходняй Арменіі^[4]. З нагоды даты нараджэння Вараздат Аруцюнян казаў: «Мне невядомая дата майго нараджэння… Я яе пазнаў пазней. У 1916 годзе ў тыфліскім часопісе «Амбавабер» апублікавалі поўны спіс выхаванцаў сірочага прытулку пры царкве Цыранавор. Там пад нумарам 204 запісана: «Вараздат Тэр-Аруцюнян, з Вана, 7 гадоў». Ну я палічыў, што нарадзіўся ў 1909 годзе, так доўгі час і пісалася ў дакументах без дакладнага датавання. Калі ж у чарговы раз змяняў пашпарт, у міліцыі мяне папрасілі ўсё ж дапоўніць дату. Я і запісаў: 29 лістапада. То бок палічыў, што дата ўсталявання Савецкай улады ў Арменіі — гэта дата адраджэння армянскага народа, і такім чынам, дзень майго нараджэння»^[5]. Сям'я Аруцюнянаў была вялікая: у бацькоў Вараздата — бацькі Марціраса і маці Каліпсэ было сямёра дзяцей: чатыры сыны і тры дочкі. Уся сям'я жыла ў адным раёне пад назвай Чаглі. Жыццё было мірным, шчаслівым і творчым да генацыду армян^[6].

З Вана ў 1915 годзе Вараздат Аруцюнян трапіў у сірочы прытулак пры царкве Цыранавор у Тыфлісе і правёў там з братам Арцрунам (пасля — вядомы актор тэатра і кіно, народны артыст Армянскай ССР) і сястрой два гады. Заступнікам прытулку быў выбітны армянскі паэт і пісьменнік Аванес Туманян^[7].

Дзяцінства Вараздата Аруцюняна было зусім сумным. У тыя гады маці Каліпсэ працавала прачкай у розных хатах. Паступова становішча пагаршалася, наступілі галодныя часы, і юныя Вараздат з братам Арцрунам вырашылі бегчы з прытулку. Падзараблялі на вуліцах чышчаннем абутку, продажам вады. Да 1920 года ў сям'і Аруцюнянаў з дзевяці чалавек засталіся трое: першы член іх сям'і загінуў у Вагаршапаце ад тыфу^[7].

Асноўныя працы

Асноўныя працы прысвечаны гісторыі і тэорыі армянскай сярэднявечнай і сучаснай архітэктуры, жыцці і дзейнасці выбітных армянскіх архітэктараў.

Мае вялікі ўнёсак у вобласці падрыхтоўвання архітэктурных кадраў, аднаўлення, ахоўвання і прапаганды армянскіх сярэднявечных помнікаў.

Бібліяграфія

• Арутюнян В. М. Архитектурные памятники Двина V—VII вв. — Ер., 1950.
• Арутюнян В. М., Сафарян С. А. Памятники армянского зодчества. — М., 1951.
• Арутюнян В. М. Звартноц. — Ер.: Армянское государственное изд-во, 1954. — 27 с.
• Арутюнян В. М., Оганесян К. Л. Архитектура Советской Армении. — Ер., 1955.
• Арутюнян В. М. Эчмиадзин. — М.: Искусство, 1958. — 24 с.
• Арутюнян В. М. Каравансараи и мосты средневековой Армении. — Ер., 1960.
• Арутюнян В. М. Город Ани. — Ер.: Армянское государственное изд-во, 1964. — 90 с.
• Арутюнян В. М. Архитектурные памятники Эчмиадзина. — Ер.: Айастан, 1968. — 75 с.
• Арутюнян В. М., Асатрян М. М., Меликян А. А. Ереван. — М.: Стройиздат, 1968. — 303 с.
• Арутюнян В. М. Архитектура Советской Армении. — М.: Стройиздат, 1972. — 158 с.
• Арутюнян В. М., Асатрян М. С. Памятники Армении. — Бейрут., 1975.
• Арутюнян В. М. Архитектура Древнего мира. — Ер., 1978.
• Арутюнян В. М. Каменная летопись армянского народа. — Ер.: Советакан грох, 1985. — 208 с.
• Арутюнян В. М. Давайте построим. — Париж, 1988.
• Арутюнян В. М. История армянской архитектуры. — Ер., 1989. — 631 с.
• Арутюнян В. М. На удивительных перекрёстках красоты. Сборник рассказов об архитектуры Древнего мира (учебное пособие). — Ер.: «Анаит», 1999. — 246 с.
• Арутюнян В. М. На перекрёстках жизни (биографические воспоминания). — Ер.: «Вестник», 1999. — 284 с.
• Арутюнян В. М. Для долголетия. — Ер.: «Век», 2000. — 283 с.
• Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга А. — Ер.: «Век», 2000. — 360 с.
• Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга Б. — Ер.: «Век», 2000. — 288 с.
• Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга В. — Ер.: «Век», 2001. — 368 с.
• Арутюнян В. М. Современники по искусству (сборник статей). — Ер.: «Наука», 2001. — 540 с.
• Арутюнян В. М. Творческая заслуга и жизнь архитектора Самвела Сафаряна. — Ер.: «Век», 2002. — 68 с.
• Арутюнян В. М. Мы в столетии, столетие в нас. — Ер.: «Век», 2003. — 278 с.
• Арутюнян В. М. Восстановление архитектурных памятников (учебное пособие). — Ер.: «Век», 2003. — 280 с.
• Арутюнян В. М. Проблемы истории и теории армянского градостроительства и архитектуры. — Ер.: «Век», 2004. — 742 с.

Зноскі

1. Հայկական սովետական հանրագիտարան / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718'></a>
2. Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — Т. 3.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618'></a>
3. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Тороманян 1980.
5. Джангиров 2000.
6. Свазлян 2008.
7. Овнатан 1971.