Міхаіл Казіміравіч Грачанік

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Грачанік.

Міхаіл Казіміравіч Грачанік (лац.: Michaił Hračanik, гістарычнае напісанне лац.: Hrečanik^[1]; 1886, в. Швакшты, Кабыльніцкая воласць, Свянцянскі павет, Віленская губерня — Польшча) — беларускі грамадскі і рэлігійны дзеяч, народны майстар-разьбяр, рэдактар першых нумароў газеты «Krynica».

Міхаіл Казіміравіч Грачанік
Дата нараджэння	1886
Месца нараджэння	Швакшты, Свянцянскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	невядома
Месца смерці	Польская Народная Рэспубліка
Грамадзянства	Расійская імперыя  Польская Рэспубліка  Беларуская ССР  Польская Народная Рэспубліка
Род дзейнасці	грамадскі дзеяч, рэлігійны дзеяч, разьбяр па дрэве
Месца працы	Беларуская крыніца (1917)

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1886 годзе ў вёсцы Швакшты (цяпер Мядзельскі раён) ў сялянскай сям’і^[2].

Вучыўся ў вясковай школе, затым у Пецярбургу, але з-за рэвалюцыйных падзей вучобу не скончыў. Вярнуўшыся на радзіму, працаваў пры касцёле Святога Андрэя ў Кабыльніку. Жадаў стаць святаром і паспяхова здаў іспыты, аднак з-за праблем са слыхам не змог атрымаць пасвячэнне^[2].

У 1917 годзе знаходзіўся ў Петраградзе, дзе далучыўся да беларускага хрысціянска-дэмакратычнага руху. Стаў першым рэдактарам газеты «Krynica» — друкаванага органа «Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці» (ХДЗ), якая пачала выходзіць з 8 кастрычніка 1917 года. Выконваў абавязкі рэдактара недзе да лютага 1918 года^[3].

У міжваенны перыяд у Заходняй Беларусі займаўся прадпрымальніцтвам, меў краму, вёў актыўную духоўна-асветніцкую дзейнасць. Пабудаваў каля касцёла ў Кабыльніку дом для састарэлых і культурных мерапрыемстваў, дзе ладзіліся рэлігійныя спектаклі. У 1930-я гады пабудаваў у родных Швакштах школьны будынак, дзе працаваў настаўнікам^[2].

Падчас Другой сусветнай вайны супрацоўнічаў з польскім падполлем (Армія Краёва). Усталяваныя ім прыдарожныя крыжы часта служылі арыенцірамі і сігналамі для партызан^[2].

Пасля вайны працаваў калгаснікам у калгасе імя Калініна. 15 чэрвеня 1949 года быў арыштаваны савецкімі органамі дзяржбяспекі. 5 кастрычніка 1949 года асуджаны паводле артыкула 72а КК БССР за «антысавецкую агітацыю» на 7 гадоў ППЛ і 5 гадоў пазбаўлення правоў^[4].

Вызваліўся ў 1955 годзе, вярнуўся ў Швакшты. У 1960-я гады, пасля смерці жонкі, выехаў да сына, ксяндза Станіслава Грачаніка (1922–1992), у Польшчу, дзе і памёр (дакладная дата і месца пахавання патрабуюць удакладнення). Рэабілітаваны 22 сакавіка 1990 года Вярхоўным Судом БССР^[4].

Творчасць

Вядомы як самабытны народны майстар і разьбяр. Вырабляў і ўсталёўваў у навакольных вёсках (Унукі, Гуменнікі, Мельнікі, Швакшты, Кабыльнік) драўляныя крыжы з адметнымі распяццямі. Адзін з самых вядомых яго крыжоў стаяў на ўездзе ў Швакшты з біблейскім надпісам «Даруй ім, Божа, бо не ведаюць, што твораць» (знішчаны савецкай уладай)^[5].

Мастак Алесь Цыркуноў займаўся аднаўленнем памяці пра Міхаіла Грачаніка і рэканструкцыяй яго крыжоў па захаваных эскізах^[2].