Гале (Саксонія-Ангальт)

Га́ле, часам Ха́ле (ням.: Halle (Saale)) — горад у Германіі, які стаіць на рацэ Зале. Самы населены горад зямлі Саксонія-Ангальт: па стане на 2005 год у ім пражывала каля 240 тысяч чалавек (з іх больш за 18 тысяч студэнтаў).

Горад Гале Halle (Saale) Герб[d] Сцяг Рыначная плошча і Чырвоная вежа ў Гале Краіна  Германія Зямля Саксонія-Ангальт Каардынаты 51°28′ пн. ш. 11°58′ у. д.HGЯO Унутраны падзел 5 гарадскіх раёнаў і 35 кварталаў Обербургамістр Бернд Віганд (беспартыйны) Плошча 135,02 км² Вышыня цэнтра 87 м Водныя аб’екты Заале і Вайсэ-Эльстэр Насельніцтва 232 963 чалавек (2010) Шчыльнасць 1725 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код 0345 Паштовы індэкс 06099-06132 Аўтамабільны код HAL Афіцыйны код 15 0 02 000 Афіцыйны сайт halle.de (ням.) Гале на карце Германіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гале.

Горад вядомы сваім універсітэтам, які быў заснаваны ў 1694 годзе; у 1817 годзе Універсітэт Гале быў аб’яднаны з Універсітэтам горада Вітэнберг; з 1933 года аб’яднаны ўніверсітэт завецца Універсітэт імя Марціна Лютэра Гале-Вітэнберг (ням.: Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg).

Гісторыя

Гале ўпершыню згадваецца ў 806 годзе.

Першыя паселішчы ўзніклі тут дзякуючы ўдаламу размяшчэнню і солевым радовішчам. Само слова «гале», як прынята лічыць, кельцкага паходжання, і азначае «месцы, багатыя соллю». Соль вызначыла лёс горада: з аднаго боку, яму заўсёды атрымоўвалася заставацца паспяховым і багатым дзякуючы гэтай жыццёва неабходнай спецыі; з іншай, развіццё саляварнай прамысловасці з часам атрымала лагічны працяг — тут у гады ГДР былі засяроджаны хімічныя заводы, і гэта вельмі згубна адбілася на экалогіі ўсяго рэгіёна.

Будынак оперы ў Гале

Горад вядзе сваю гісторыю з IX стагоддзя, калі Карл Вялікі заснаваў тут крэпасць — адну з шэрага ахоўных збудаванняў на ўсходніх межах Імперыі франкаў. Гарадскі статус быў падараваны новаму паселішчу ў 981 годзе імператарам Атонам II. З сярэдзіны X стагоддзя Гале на працягу амаль сямі стагоддзяў уваходзіў у склад архібіскупства Магдэбург.

У 1648 годзе горад быў уключаны ў склад курфюрства Брандэнбург, а з пераўтварэннем апошняга ў Прускае каралеўства стаў прускім горадам.

Гале цалкам захаваў свой гістарычны цэнтр, у той час як у Лейпцыгу, усяго ў 40 кіламетрах ад Гале, ацалела толькі некалькі будынкаў.

Насельніцтва

Год	Насельніцтва
1300	4000
1500	7000
1600	10 000
1682	4000
1751	13 460
1800	15 159
1820	23 408
3 снежня 1852 ¹	35 076
3 снежня 1855 ¹	35 500
3 снежня 1861 ¹	41 500
3 снежня 1864 ¹	45 800
3 снежня 1867 ¹	48 900
1 снежня 1871 ¹	52 600
1 снежня 1875 ¹	60 503

Год	Насельніцтва
1 снежня 1880 ¹	71 484
1 снежня 1885 ¹	81 982
1 снежня 1890 ¹	101 401
2 снежня 1895 ¹	116 304
1 снежня 1900 ¹	156 609
1 снежня 1905 ¹	169 899
1 снежня 1910 ¹	180 843
1 снежня 1916 ¹	157 913
5 снежня 1917 ¹	155 059
8 кастрычніка 1919 ¹	182 326
16 чэрвеня 1925 ¹	194 575
16 чэрвеня 1933 ¹	209 169
17 мая 1939 ¹	220 092
1 снежня 1945 ¹	212 382

Год	Насельніцтва
29 кастрычніка 1946 ?	222 505
31 жніўня 1950 ¹	289 119
31 снежня 1955	289 680
31 снежня 1960	277 855
31 снежня 1964 ¹	273 987
1 студзеня 1971 ¹	257 261
31 снежня 1975	237 349
31 снежня 1981 ¹	232 622
31 снежня 1985	235 169
31 снежня 1988	236 044
31 снежня 1990 ²	310 234
31 снежня 1995	282 784
31 снежня 2000	247 736
30 верасня 2005	237 513

¹ Вынікі перапісу насельніцтва
² 6 мая 1990: аб’яднанне Гале і Гале-Нойштат

Гарады-пабрацімы

• Оўлу, Фінляндыя (1968)
• Каімбра, Партугалія (1974)
• Лінц, Аўстрыя (1975)
• Грэнобль, Францыя (1976)
• Карлсруэ, Германія (1987)
• Гільдэсгайм, Германія (1992)
• Уфа, Расія (1997)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гале (Саксонія-Ангальт)