Gwitreg

Gwitreg a zo ur gumun e departamant Il-ha-Gwilen e Breizh-Uhel, tost d'an harzoù gant Bro-C'hall, war an hent bras a gas da Bariz. Anv an dud: Gwitregad (Gwitregiz), Gwitregadez (-ed).

Gwitreg
Kastell Gwitreg.
Anv gallaouek	Vitrae pe Vitrë[1]
Anv gallek (ofisiel)	Vitré
Bro istorel	Bro-Roazhon
Melestradurezh
Departamant	Il-ha-Gwilen
Arondisamant	Felger-Gwitreg
Kanton	Gwitreg (Pennlec'h)
Kod kumun	35360
Kod post	35500
Maer Amzer gefridi	Isabelle Le Callennec 2020-2026
Etrekumuniezh	Gwitreg Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Gwitreg
Lec'hienn Web	https://www.vitre.bzh
Poblañsouriezh
Poblañs	19 365 ann. (2023)[2]
Stankter	521 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 07′ 12″ Norzh 1° 12′ 36″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 89 m bihanañ 67 m — brasañ 127 m
Gorread	37,19 km²
Gwitreg
kemmañ

Douaroniezh

Kumunioù amezek

	Mousterel-ar-Veineg	Belezeg	Sant-Merve, (Ar Chapel-Ervoreg)
		N	Ervored
		K    Gwitreg    R
		S
	Pozieg	Valière, Stredell	Valière, (Argantred-ar-Genkiz)

Anv

Erwan Vallerie ː Vitriacum, 1070

Ardamezioù

« En gul e leon en argant kurunet en aour »

Istor

Orin

• Savet eo kêr Gwitreg en-dro d'ar c'hastell-kreñv adal an XI^vet kantved; koulskoude, pa weler ar peulvanoù nepell ha dismantroù un atant galian-roman nes, eo anat eo hir istor pobladur en ardremez. Lec'hiet evel ma oa war harzoù breizh e oa dezhi da zifenn ar vro diouzh an amezeien (Maine, Anjev, Normandi ha Bro-C'hall). Hevelep karg a oa ivez gant kêrioù (Felger, Sant-Albin-an-Hiliber, Gwerc'h-Breizh, Kastell-Briant, Ankiniz ha Klison).

XIII^vet kantved

Etre 1220 ha 1240 e voe savet mogerioù-difenn. Kreskiñ a reas fabourzhioù: Rachapt, Sainte-Croix, Saint-Martin, La Mériais, Hellerie). Adalek 1251, gant dimezioù etre an tiegezhioù Gwitreg ha Laval, ha dre vras tiegezhioù uhel Breizh ha re Vro-C'hall, a gaso da stagidigezh Breizh ouzh Bro-C'hall en 1532.

Dispac'h Gall

• Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Gwitreg da benn un distrig^[3].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 315 gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 2,97% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[4].
• Fuzuilhet e voe ur milour breizhat bet o vevañ er gumun gant al lu gall] d'ar 17 a viz Meurzh 1915^[5].

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 47 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[6].
• D'ar 14 a viz Even 1940 e kouezhas un nijerez Fairey Battle, marilhet L5513 ha kodet PM-L, eus ar 103th Squadron eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) e Gwitreg; he zri nijour a c'hellas en em gavet gant o c'henseurted^[7],[8],[9].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

• Tri soudard a varvas^[10].

Brezel Aljeria

• Daou vilour a varvas ^[11].

Brezhoneg

• Hervez ur studiadenn gant Ofis ar Brezhoneg e vije 150 brezhoneger e korn-bro Gwitreg^[12].

Deskadurezh

• E distro-skol 2024 e oa 96 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (4,3 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[13].

Kelenn d'an oadourien

• Dalc'het e vez kentelioù-noz brezhoneg gant Skol an Emsav, abaoe miz Gwengolo 2010.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1762

GWITREG	1762	1790	1800	1836	1856	1881	1901	1921	1936	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2012
Poblañs	14 000	10 850	8 809	8 901	8 854	10 314	10 775	8 154	8 506	9 611	10 380	11 343	12 322	13 046	14 488	15 313	17 177
Andon : INSEE, « Vitré »: ROBERT-GUÉDON D., LE GOFF D., BORDILLON H. Ouest-France

Tud

• Pierre Landais.
• Lucien Lechat (21 a viz Ebrel 1891-1915), unan eus Pevar C'haporal Souains, bet fuzuilhet d'ar 17 a viz Meurzh 1915 evit laoskentez gant al Lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ, bet roet o enor dezhe en-dro e 1935; mavour e oa e Gwitreg^[14],[15].
• Pierre Méhaignerie.
• Markizez Sévigné.

Tud bet ganet eno

• 1483 : Jacques Collebaut, sonaozour.
• 1519 : Bertrand d'Argentré, istorour ha gwiraour.
• 1827 : Arthur Le Moyne de la Borderie. istorour Breizh ha diellour.
• 1879 : Jean Choleau, armerzhour hag emsaver.
• 1900 : Morvan Marchal, tisavour hag emsaver.
• 1925 : Michelle Lorraine, skrivagnerez.
• 1979 : Jérôme Lebouc, melldroader.

Tud bet marvet eno

• Arthur Le Moyne de la Borderie, istorour Breizh ha diellour, 17 a viz C'hwevrer 1901.

Ardamezeg ar familhoù

	Guillaume Abelin Senesal Gwitreg e 1382	En glazur e sourin en argant karget gant ul leon en gul, hag heuliet ouzh kab gant ur vlourdilizenn en aour
	Guillaume de Rosmadec Gouarnour Gwitreg (marvet e 1608)	En aour e deir eilenn en gul

Monumantoù ha traoù heverk

Ar gêr gozh

• Kastell Gwitreg.
• Kastell Reier Sevigneg.
• Iliz katolik an Intron-Varia, XIV^vet kantved.
• Iliz katolik Sant Varzhin, XV^vet kantved.
• Chapel Sant-Nikolaz.
• Monumant ar re varv (fr)Memorial Genweb</ref>.
• Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Gevelliñ

Gevellet eo gant 8 kêr :

Lymington (Bro-Saoz) abaoe 1981. Greece (Stad New York, Stadoù-Unanet) abaoe 1990. Helmstedt (Alamagn) abaoe 1979. Djenné (Mali) abaoe 1987. Środa Wielkopolska (Polonia) abaoe 1998. Talmaciu (Roumania) abaoe 1999. Terrebonne (Kebek) abaoe 1983. Villajoyosa (Spagn) abaoe 1989.

Sport

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

• 30 a viz Mezheven 1985 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Gwitreg ; trec'h eo Rudy Matthijs (Belgia).
• 1añ a viz Gouere 1985 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwitreg ha Felger (a-benn d'an eur dre skipailh) ; trec'h eo La Vie Claire.
• 3 a viz Gouere 1995 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Perroz-Gireg ha Gwitreg ; trec'h eo Mario Cippolini (Italia).
• 5 a viz Gouere 2000 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwened ha Gwitreg ; trec'h eo Marcel Wüst (Alamagn).
• 6 a viz Gouere 2000 : loc'hañ a ra 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Gwitreg war-du Teurgn (Indre-et-Loire).
• 7 a viz Gouere 2006 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Lisieux ha Gwitreg ; trec'h eo Robbie McEwen (Aostralia)

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Gwitreg

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• Lec'hienn an ti-kêr
• Lec'hienn ti an douristed
• Lec'hienn ar gevelliñ
• Keleier kêr
• Lec'hienn bro Gwitreg
• Gweladenniñ Gwitreg
• (br) Gwitreg war lec'hienn Geobreizh
• Lise Bertrand d'Argentré

Levrlennadur

• (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995