Samariom

Un elfenn gimiek eo ar samariom ; Sm eo e arouez kimiek, 62 e niver atomek ha 150,36 e dolz atomek.

Samariom
Prometiom – Samariom – Europiom
Sm Pu Taolenn beriodek
Perzhioù hollek
Niver atomek	62
Rummad kimiek	Lantanidoù
Strollad	Lantanidoù
Trovezh	6
Bloc'h	f
Tolz atomek	150,36
Aozadur elektronek
[Xe] 4f6 6s2 Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 24, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur	+ 3, +2 Oksidenn vazennek skañv
Tredanleiegezh	1,170 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur	1 : 544,524 kJ/mol 2 : 1 068,092 kJ/mol 3 : 2 257,755 kJ/mol 4 : 3 994,490 kJ/mol
Skin atomek	236 pm
Skin kenamsav	185 pm
Skin Van der Vaals	(stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez	Kaled
Douester (≈20°C)	7,536 g/cm3
Teuzverk	1 072°C
Bervverk	1 794°C
Tredanharzusted	0,94 nΩ•m (e 20°C)
Neuz an elfenn

Istor

E 1879 e voe dizoloet ar samariom gant ar c'himiour gall Paul Émile Lecoq de Boisbaudran en un tamm kailh samarskit, (Y,C,U,Fe)₃(Nb,Ta,Ti)₅O₁₆.
Diwar anv ar c'hailh samarskit e tibabas Paul Émile de Boisbaudran hini an elfenn nevez.

Douaroù rouez all a voe tennet eus ar samariom bet hiniennekaet e 1879, rak ampur e oa : ar gadoliniom ₆₄Gd e 1886 hag an europiom ₆₃Eu e 1901.

Perzhioù

Ur metal liv an arc'hant eo ar samariom glan. Oksidet e vez tamm-ha-tamm pa vez lezet en aer, ha pegañ a ra an tan ennañ e 150 °C. Zoken pa vez miret en eoul e vez oksidet, ar pezh a ro ul liv gris-arvelen dezhañ. Evit ma chomfe lufrus ez eo ret e virout en un endalc'her gant ur gaz diheged evel an argon ₁₈Ar.

Kimiek

• Gorrek e tazgwered ar samariom gant dour yen, ha buan gant dour zomm :

2 Sm [k] + 6 H₂O [d] → 2 Sm(OH)₃ [dz] + 3 H₂ [g]^[1]

• Aes eo dileizhañ ar samariom en drenkenn sulfurek H₂SO₄ :

2 Sm [k] + 3 H₂SO₄ [dz] → 2 Sm [dz] + 3 SO₄ [dz] + 3H₂ [g]

Izotopoù

Skinoberiek eo ar samariom a gaver en natur. Pevar izotop zo : ¹⁴⁴Sm, ¹⁵⁰Sm, ¹⁵²Sm ha ¹⁵⁴Sm.
Samariom-152 eo an hini paotañ.

Izotopoù stabilañ ar samariom

Izotop	% en natur	Hanter-vuhez	Digevanad
144Sm	3,07	stabil, 82 neutron
145Sm	kevanaozet	340 devezh	145Pm
146Sm	louc'hoù	1,03x108 bloavezh	142Nd
147Sm	14,99	1,06x1011 bloavezh	143Nd
148Sm	11,24	7x1015 bloavezh	144Nd
149Sm	13,82	> 2x1015 vloavezh	145Nd
150Sm	7,38	stabil, 88 neutron
151Sm	kevanaozet	90 bloavezh	151Eu
152Sm	26,75	stabil, 90 neutron
153Sm	kevanaozet	46,284 eurvezh	153Eu
154Sm	22,75	> 2,3x1018 vloavezh	154Gd

Arver

• Gwarelloù samariom-kobalt (SmCo₅ pe Sm₂Co₁₇) eo an arver pennañ. Dek mil gwezh galloudusoc'h eget ar gwarelloù graet diwar houarn eo ar gwarelloù-se ; n'eus nemet ar re a zo fardet diwar neodimiom a zo galloudusoc'h c'hoazh, hogen diaesoc'h eo diwarellaat ar re Sm-Co, ha betek 700 °C da nebeutañ e chomont stabil (300-400 °C evit ar gwarelloù Nd).
  

E kefluskerioù bihan, e selaouelloù, klevelloù ar binvioù-seniñ e kaver hevelep gwarelloù.

• Evel ar prazeodimiom e kaver samariom er c'hleuzeurioù dre wareg a vez implijet e greantelerezh ar sinema.^[2]
• Arveret e vez da greñvaat strinkennoù fluorid kalkiom CaF₂ evit fardañ laseroù.^[3]
• Samariom a implijer da fardañ gwer a zo gouest da lonkañ arskinoù danruz.^[3]
• Implijet e vez ivez da lonkañ neutronoù en dazgwerederioù derc'hanel.^[3]

Notennoù

1. Alc'hwez : k = kalet, d = dourek, dz = dourzileizhenn, g = gaz
2. CRC Handbook of Chemistry and Physics
3. Royal Chemical Society (en) Liamm oberiant 28 GEN 13

Daveennoù

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012