Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi

Abu Abudllah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi^[1] (oko 780. - oko 840.) bio je perzijski i muslimanski učenjak iz bagdadske Kuće mudrosti.

Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi
Rođenje	oko 780. Khwarazm
Smrt	850.
Narodnost	Iran
Etnicitet	Perzijanac
Polje	Matematika, Geografija, Astronomija,
Utjecao/-la na	Abu Kamil Shuja' ibn Aslam
Poznat(a) po	Traktati o algebri i indijskim brojevima

Proučavao je različite oblasti nauke kao što su: matematika, astronomija i geografija tokom perioda Abasidskog halifata.

Poznat je kao pronalazač algebre, koja je ime dobila po naslovu jedne njegove knjige. Zaslužan je za širenje indijskih brojeva po Zapadu. Zbog doprinosa u oblasti algebre smatra se kao otac^[2][3] ili osnivač^[4][5] algebre.

Dostignuća

Stranica iz al-Khwarizmijeve Algebre

Al-Khwarizmi doprinosi matematici, geografiji, astronomiji i kartografiji postavili su osnovu razvoja u algebri i trigonometriji. Njegov sistematski pristup rješavanju linearnih i kvadratnih jednačina doveo je do algebre, riječi koja je izvedena iz naslova njegove knjige o ovoj temi, "Komendijska knjiga o izračunavanju dovršavanjem i balansiranjem".^[6]

Izračun s hinduističkim brojevima, napisan oko 820, bio je uglavnom odgovoran za širenje hinduističko-arapskog numeričkog sistema po Bliskom istoku i Evropi. Na latinski je preveden kao Algoritmi de numero Indorum. Ime Al-Khwarizmi, prevedeno kao (latinski) Algoritmi, doveo je do izraza "algoritam".

Neki od njegovih radova bili su zasnovani na perzijskoj i babilonskoj astronomiji, indijskim brojevima i grčkoj matematici.

Al-Khwarizmi je sistematizirao i ispravio Ptolomejeve podatke za Afriku i Bliski istok. Druga velika knjiga bila je Kitab surat al-ard ("Slika Zemlje"; prevedeno kao Geografija), koja predstavlja koordinate mjesta zasnovane na onima iz Ptolomejeve geografije, ali s poboljšanim vrijednostima za Sredozemno more, Aziju i Afriku.

Pisao je i o mehaničkim uređajima kao što su astrolab[^[7] i sunčani sat. Pomagao je u projektu za određivanje obima Zemlje i u izradi mape svijeta za al-Ma'muna, halifu, nadgledajući 70 geografa.^[8] Kada su se u 12. vijeku njegova djela proširila Evropom preko latinskih prevoda, to je imalo dubok uticaj na napredak matematike u Evropi.

Al-Khwarizmi (Abu Jafar Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi) je uveo modernu numeričku notaciju. Malo se zna o njegovom životu; bio je član bagdadske Akademije nauka i pisao o matematici, astronomiji i geografiji. Njegova knjiga Algebra (Hisab al-jabr w’al-muqabala) uvela je ovo ime, mada se veliki dio knjige bavi računanjem. On daje opći metod (al-Khwarizmijevo rješenje) za nalaženje dva korijena kvadratne jednačine. Naime, pokazao je da jednačina oblika:

${\displaystyle ax^{2}+bx+c=0}$

gdje je ${\displaystyle a\neq 0}$ ima korijene:

${\displaystyle x_{1}={\frac {-b+{\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}}$

${\displaystyle x_{2}={\frac {-b-{\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}}$

U svojoj knjizi o indijskim numeralima on je opisao indijsku notaciju (pogrešno nazvanu "arapskim" numeralima), u kojoj vrijednost numerala zavisi od njegovog položaja, te koja, također, uključuje i nulu.

Riječ algoritam potiče od njegovog imena prilagođenom latinskom jeziku, algoritmi.^[9] Od njegovog imena također vode porijeklo španska riječ^[10] guarismo i portugalska riječi algarismo. Obje riječi nose značenje cifra.^[11]

Notacija (koja je u Evropu stigla u latinskom prijevodu poslije 1240.) od ogromne je praktične vrijednosti i njeno prihvatanje je jedan od velikih koraka u matematici. Iz sačuvanih rukopisa vidi se da je deset znakova (1-9 i 0) imalo skoro svoj sadašnji oblik sredinom 14. vijeka.

Iranska istraživačka organizacija za nauku i tehnologiju svake godine dodijeljuje Internacionalnu nagradu Khwarizmi za dostignuća u oblasti matematike, čiji su internacionalni sponzori svjetska organizacija za intelektualnu svojinu, UNESCO, Međunarodna federacija udruženja pronalazača, Stalni komitet za naučnu i tehnološku saradnju OIK-a, Komisija za nauku i tehnologiju za održivi razvoj, Akademija nauka sa sjedištem u Trstu, Islamska organizacija za obrazovanje, nauku i kulturu, te UNDP.

U godini 2007. dobitnik ove nagrade je bio prof. dr. Muharem Avdispahić, redovni profesor na Prirodno - Matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu za izuzetna naučna dostignuća.^[12][13]