Яьсси

Яьсси^[2] (гӀум. Яхсайсув^[3], коьртехь — Беной-Яьсси^[4]) — хи охьадогӀу Нохчийчоьнан Нажи-Йуьртан кӀоштан а, Гуьмсан кӀоштан, ДегӀастанан Ботлихан а, Ӏовхойн а, Бабаюртан а, Хаси-Эвлан а кӀошташкахула. Хин охьане — 14,5 м/км^[5].

Яьсси
гӀум. Яхсайсув, оьрс. Аксай
Амал
Дохалла	144 км
Бассейн	1390 км²
Хи дайар	5,17 м³/с (Ишхой-Йурт)
ДӀаэхар
Хьост   <span title="Картин кехат [{{{3}}} 050]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т)
• Эрк долу меттиг	Ишхеш, Ботлихан кӀошт
• Локхалла	2080 м
• Координаташ	42°50′59″ къ. ш. 46°19′23″ м. д.HGЯO
Хикхоче    <span title="Картин кехат [{{{3}}} 027]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т)	ГӀурий
• Эрк чекхдолу меттиг	Хаси-Эвлан кӀоштан Харахински гӀотан уллехь
• Локхалла	-13,9 м
• Координаташ	43°27′47″ къ. ш. 46°50′07″ м. д.HGЯO
Хин охьане	14,5 м/км
Эрк долу меттиг
Хин система	ГӀурий → ГӀой-хи → Каспий-хӀорд
Пачхьалкх	Росси
Регионаш	Нохчийчоь, ДегӀаста
Код  ПХР чохь	07030000212109300000116[1]
хьост хикхоче

Географи

Схьадолу Ишхеш дукъан къилбаседа басера. Хьостан локхалла — 2080 м хӀордан тӀегӀан тӀиера^[5]. Кхета Яьссин хи латтийлех, иза йу татолца ГӀурий эрках дӀатоьхна. Дохалла – 144 км, Хи гулден майда — 1390 км², юккъера локхалла — 444 м. Майдан доккхаха долу дакъа (87 %) 1000 м лахахь ду, 11 % майда 0 метрал лахахь йу.

Гидрологин талларалла

Эркан раж теллина 1994 шо кхачале гидрологин посташкахь: йуьхьанца Ишхой-Йуртахь, тӀаьхьа СогунтӀехь. 2008 шарахь дуьйна йиллина шеран заманаш пост Яьссин хи латтийлин чуволучехь — ЧагӀаротар. Кхин а цхьацца шерашкахь гидрологин посташ лаьттира эвланашкахь Гезлой-Эвла, БоргӀан-Гечу, Таьшкичу, ЧагӀаротар.

Гидрологи

Эркан амал хийцало лакхьа мел волу — лакхахь иза ломан амал ю, ткъа лахенашкахь амал хуьлу аренан. Коьрта хи Яьссин схьадолу лаьттах. Эрк деста шеран йовхачу хенахь, ткъа Ӏай хи охьадолу. Герзель-Эвлан лахара Ӏаламан хин раж галйаьккхина аренашна хи дилла шортта хи дайаро.

Шарахь дойу хин йуккъера барам — 5,17 м³/с, максимум хи — 690 м³/с. Эркан лахенашкахь амалехь душ орта хино деина тӀулгаш, гӀум, хин юккъера кегадалар хуьлу 6500 г/м³. Хино хьаькхна латта, гӀум цхьацца шерашкахь кхочу 1,3 млн тонне.

Геннаш

Эркан коьрта геннаш ду: Хори-Элк (аьрру), БелгӀатой-Яьсси (аьрру), Ямансу (аьтту).