Ffestiniog

Pentref, chymuned a phlwyf eglwysig yng Ngwynedd, Cymru, yw Ffestiniog ( ynganiad ) neu Llan Ffestiniog. Saif rhwng Blaenau Ffestiniog a Maentwrog, yng Nghwm Ffestiniog. O'r pentref ceir golygfeydd braf o'r Moelwynion, Cnicht a bryniau Blaenau. Yn y plwyf ceir Rhaeadr y Cwm a Phwlpud Huw Llwyd ar lan Afon Cynfal.

Ffestiniog

Math	pentref
Poblogaeth	864
Daearyddiaeth
Sir	Ffestiniog
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.9552°N 3.9292°W
Cod OS	SH705415
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Liz Saville Roberts (Plaid Cymru)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)^[1] ac yn Senedd y DU gan Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).^[2]

Enw ysgol y pentref yw Ysgol Bro Cynfal. Mae un dafarn yn y pentref o'r enw Y Pengwern ac un siop, swyddfa bost a hefyd neuadd bentref. Llan Ffestiniog yw cartref Clwb Golff Ffestiniog.

Trafnidiaeth a Chludiant

Mae cefnffordd de-gogledd yr A470 yn rhedeg drwy'r pentref. Mae gwasanaethau bws rheolaidd yn cysylltu'r pentref gyda Blaenau Ffestiniog a'i orsaf drenau a Phorthmadog a gwasanaeth arall i Ddolgellau. Arferai'r pentref gael ei wasanaethu gan reilffordd o Flaenau Ffestiniog i'r Bala tan yr 1960au.

Traddodiad

Dyma'r fro a gysylltir â Blodeuwedd, Lleu Llaw Gyffes a Gronw Pebr yn y Pedair Cainc y Mabinogi. Gelwir hen garreg ar lan Afon Cynfal, i'r de o'r pentref, yn Llech Ronw. Mae twll ynddi a chredid mai hon oedd y garreg a afaelodd Gronw ynddi i amddiffyn ei hun rhag tafliad gwaywffon Lleu. Dwy filltir i'r gogledd-ddwyrain o'r pentref mae Llyn y Morynion, a gysylltir â morwynion Blodeuwedd a gerllaw iddo mae Beddau Gwŷr Ardudwy.

Enwogion

• Huw Llwyd - Bardd a milwr, ganwyd yng Nghynfal-fawr, filltir i'r de o Ffestiniog, ond ym mhlwyf Maentwrog
• Morgan Llwyd - llenor Piwritanaidd, ganwyd yng Nghynfal-fawr.
• Geraint Vaughan Jones, nofelydd.
• Mici Plwm - actor, troellwr disgiau.
• Yws Gwynedd - cerddor.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[3][4][5]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Ffestiniog (pob oed) (4,875)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Ffestiniog) (3,689)			78.6%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Ffestiniog) (3670)			75.3%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Ffestiniog) (974)			42.7%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Gweinidogion

• J. W. Edwards

”14 Rhagfyr 1890 J.W. Edwards, Ffestiniog. Go lew. Nid yw yn fedrus iawn fel traddodwr.”^[6]