Νότια Αφρική
From Wikipedia, the free encyclopedia
Αυτό το λήμμα αφορά στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής. Για τη Νότια περιοχή της αφρικανικής ηπείρου, δείτε: Νότια Αφρική (ήπειρος).
Η Νότια Αφρική, (επίσημα Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής) είναι χώρα που τοποθετείται γεωγραφικά στο νότιο άκρο της αφρικανικής ηπείρου. Έχει πληθυσμό 63.015.904 κατοίκους[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Συνορεύει με τις χώρες: Ναμίμπια, Μποτσουάνα, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη και Εσουατίνι καθώς και με το Λεσότο που είναι περίκλειστο έδαφος, περιβαλλόμενο πανταχόθεν από περιοχές της Νότιας Αφρικής. Τον Ιούνιο του 2010 η Νότια Αφρική έγινε η πρώτη αφρικάνική χώρα η οποία διοργάνωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου (Μουντιάλ).
| Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής
Republiek van Suid-Afrika | |||
|---|---|---|---|
| |||
.svg) Η θέση της Νότιας Αφρικής (πράσινο) | |||
| Πρετόρια (επίσημη) Κέιπ Τάουν (νομοθετική) Μπλουμφοντέιν (δικαστική) | |||
Μεγαλύτερη πόλη | Γιοχάνεσμπουργκ | ||
| Αφρικάανς, Γερμανικά, Αγγλικά, Ζουλού, Κόσα, Σουάτι, Ντεμπέλε, Βόρεια Σότο, Νότια Σότο, Τσόνγκα, Τσουάνα, Βένδα | |||
| Προεδρική Δημοκρατία | |||
| Σίριλ Ραμαφόζα Ντέιβιντ Μαμπούζα | |||
| Ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο Ισχύον Σύνταγμα | 31 Μαΐου 1910 3 Φεβρουαρίου 1997 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα Ακτογραμμή | 1.221.037 km2 (25η) αμελητέο 4.862 km 2.798 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 7-2024 • Απογραφή 2022 • Πυκνότητα | 63.015.904[1] (23η) 62.027.503[2] 51,6 κατ./km2 (164η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 739,420 δισ. $[3] 13.225 $[3] | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 294,132 δισ. $[3] 5.260 $[3] | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,713[4] (109η) – υψηλός | ||
| Νόμισμα | Ραντ (ZAR) | ||
| (UTC +2) | |||
| Internet TLD | .za | ||
| Οδηγούν στα | αριστερά | ||
| Κωδικός κλήσης | +27 | ||
Οι φυλετικές διαμάχες της λευκής μειονότητας με τη μαύρη πλειοψηφία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία και την πολιτική της Νότιας Αφρικής, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στο απαρτχάιντ, που θεσμοθετήθηκε το 1948 από το Νοτιοαφρικανικό Εθνικό Κόμμα, αν και οι φυλετικές διακρίσεις προϋπήρχαν. Οι νόμοι που καθόρισαν το απαρτχάιντ ως εσωτερική πολιτική του κράτους άρχισαν να φθίνουν το 1990, μετά από μακρό και βίαιο αγώνα της μαύρης πλειοψηφίας και ορισμένων, λευκών (π.χ. Αντρέ Μπρινκ και Λευκή Ξερή Εποχή) έγχρωμων και Ινδών Νοτιοαφρικανών.
Η Νότια Αφρική βρίσκεται στο νότιο άκρο της Αφρικής και η ακτογραμμή της μήκους 2.500 χιλιομέτρων εκτείνονται σε δύο ωκεανούς (Ατλαντικό και Ινδικό. Με έκταση 1.221.037 τ.χλμ.,[5] η Νότια Αφρική είναι η 25η μεγαλύτερη χώρα, και έχει παρόμοια έκταση με την Κολομβία. Η χώρα βρίσκεται ανάμεσα στα γεωγραφικά πλάτη 22° και 35° Νότια και μήκη 16° και 33° ανατολικά, χωρίς να υπολογίζονται οι νήσοι Πρίγκιπα Εδουάρδου, ένα μικρό αρχιπέλαγος στον υποαρκτικό Ινδικό ωκεανό.
Το εσωτερικό της νότιας Αφρικής αποτελείται από μεγάλα και κατά κύριο ρόλο επίπεδα οροπέδια, με υψόμετρο ανάμεσα στα 1.000 και τα 2.100 μέτρα. Είναι ψηλότερο στα ανατολικά και κατέρχεται ομαλά προς τα δυτικά και βόρεια.[6] Το οροπέδιο περιβάλλει ο Μεγάλος Κρημνός,[7] ο οποίος είναι ψηλότερος στα ανατολικά, όπου βρίσκονται τα Ντράκενσμπεργκ (όρη των Δρακόντων). Το Μαφάντι στα Ντράκενσμπεργκ είναι η ψηλότερη κορυφή της χώρας, με ύψος 3.450 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.[8] Τα νότια και νοτιοδυτικά τμήματα του οροπεδίου, μαζί με τη γειτονική πεδιάδα είναι γνωστά ως το Μεγάλο Καρόο, ένας αραιοκατοικημένος θαμνότοπος. Στα βόρεια βρίσκονται πιο άνυδρες εκτάσεις, οι οποίες τελικά γίνονται η έρημος Καλαχάρι στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας. Τα μεγαλύτερα ποτάμια της χώρας είναι ο Οράγγης, στα δυτικά, και ο Λιμπόπο, στα ανατολικά.
Η Νότια Αφρική έχει γενικά εύκρατο κλίμα, καθώς περιβάλλεται από τον Ατλαντικό και τον Ινδικό ωκεανό από τρεις πλευρές και βρίσκεται στην εύκρατη ζώνη του νότιου Ημισφαιρίου. Εξαιτίας την ποικίλης τοπογραφίας και επιρροής των ωκεανών, υπάρχει μεγάλη ποικιλία κλιματικών ζωνών, από την ερημική στα σύνορα με τη Ναμίμπια μέχρι την υποτροπική στα βορειοανατολικά, στα σύνορα με τη Μοζαμβίκη. Η χερσόνησος του Ακρωτηρίου έχει μεσογειακό κλίμα, με αποτέλεσμα να είναι η μόνη περιοχή της Αφρικής νότιας της Σαχάρας η οποία δέχεται περισσότερες βροχοπτώσεις το χειμώνα (ο οποίος είναι ανάμεσα στον Ιούνιο και τον Αύγουστο στη Νότια Αφρική).[9][10]
Η Νότια Αφρική διαθέτει μερικούς από τους αρχαιότερους αρχαιολογικούς τόπους και απολιθώματα ανθρώπων στον κόσμο.[11][12][13] Απολιθώματα έχουν βρεθεί σε σπηλιές στην επαρχία Γκαουτένγκ, και η περιοχή αυτή είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Τα ευρήματα δείχνουν ότι ανθρωπίδες κατοικούν στη Νότια Αφρική εδώ και περίπου 3 εκατομμύρια χρόνια, αρχίζοντας με τον Australopithecus africanus,[14] το οποίον διαδέχθηκαν πολλά άλλα είδη. Ο σύγχρονος άνθρωπος έφτασε στη Νότια Αφρική πριν περίπου 170.000 χρόνια.
Οικισμοί των Μπαντού, γεωργών οι οποίοι χρησιμοποιούσαν σιδερένια εργαλεία, υπήρχαν στην κοιλάδα του Λιμπόπο από τον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ. Την εποχή της άφιξης των Ευρωπαίων, η κυρίαρχη εθνική ομάδα ήταν οι Μπαντού οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει από άλλες περιοχές της Αφρικής. Οι δύο κύριες ιστορικές ομάδες ήταν οι Κόσα και οι Ζουλού.
Το 1487, ο Πορτογάλος εξερευνητής Βαρθολομαίος Ντιάζ ηγήθηκε της πρώτης Ευρωπαϊκής αποστολής που έφτασε στη Νότια Αφρική.[15] Στις 4 Δεκεμβρίου, έφτασε στον κόλπο Βάλφις, στη σημερινή Ναμίμπια, όπου είχε φτάσει το 1485 ο προκάτοχός του, ο Πορτογάλος Ντιόγο Σιάο. Ο Ντιάζ συνέχισε νοτιότερα, αλλά μια καταιγίδα τον ανάγκασε να απομακρυνθεί από την ακτή, με αποτέλεσμα να περάσει το νοτιότερο σημείο της Αφρικής χωρίς να το δει, με αποτέλεσμα να φτάσει στις ανατολικές ακτές της Νότιας Αφρικής. Στην επιστροφή του είδε το ακρωτήριο, το οποίο ονόμασε αρχικά ακρωτήριο των Καταιγίδων, αλλά ο βασιλιάς Ιωάννης Β΄ το ονόμασε Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, λόγω του πλούτου που κέρδισε η Πορτογαλία από τις ανατολικές Ινδίες.[16]
Στις αρχές του 17ου αιώνα, η ναυτική δύναμη της Πορτογαλίας άρχισε να φθίνει, και οι Άγγλοι και οι Ολλανδοί προσπάθησαν να πάρουν τη θέση της Πορτογαλίας στο εμπόριο μπαχαρικών.[17] Αρχικά, η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών χρησιμοποίησε το Ακρωτήριο ως λιμάνι, αλλά προτίμησε αργότερα τη νήσο Αναλήψεως και τη νήσο της Αγίας Ελένης.[18] Το 1652, ο Γιαν φαν Ρίμπεεκ δημιούργησε σταθμό ανεφοδιασμού στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας για λογαριασμό της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, ο οποίος εξελίχθηκε στο Κέιπ Τάουν.[19] To 1795, οι Βρετανοί κατέλαβαν την αποικία του Ακρωτηρίου, αλλά την επέστρεψαν στους Ολλανδούς το 1803 για να την ανακαταλάβουν το 1806. Μερικά χρόνια αργότερα, οι Ολλανδοί (Μπόερς) αποχώρησαν και ίδρυσαν το Ελεύθερο Κράτος της Οράγγης και το Τράνσβααλ. Παράλληλα, οι Ζουλού, υπό τη ηγεσία του Σάκα κατέκτησαν το 1816-1826 το μεγαλύτερο τμήμα της Νότιας Αφρικής.[20]
Η ανακάλυψη διαμαντιών το 1867 και χρυσού το 1884 στην ενδοχώρα οδήγησε σε οικονομική ανάπτυξη και μετανάστευση. Αυτό εντατικοποίησε τις προσπάθειες ελέγχου των πλουτοπαραγωγικών περιοχών.[21] Το 1879, οι Βρετανοί νικήσαν τους Ζουλού, παρά την ήττα τους στη μάχη του Ισαντλβάνα. Το 1880-81, οι Μπόερς νίκησαν τους Βρετανούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του Τράνσβααλ. Το 1886 ανακαλύφθηκε χρυσός στο Τράνσβααλ. Το 1899 άρχισε ο Δεύτερος Πόλεμος των Μπόερς, ο οποίος έληξε το 1902 με ήττα των Μπόερς.[20]
To 1910 δημιουργήθηκε η Ένωση της Νότιας Αφρικής, αποτελούμενη από τις αποικίες του Ακρωτηρίου, του Νατάλ, το Τράνσβααλ και το Ελεύθερο Κράτος της Οράγγης.[22] Το 1931, με το θέσπισμα του Γουέστμιστερ, η Ένωση της Νότιας Αφρικής έγινε ανεξάρτητη από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1948, το Εθνικό Κόμμα υιοθέτησε την τακτική του απαρτχάιντ, το οποίο καταργήθηκε το 1991, επί προεδρίας Φρεντερίκ Ντε Κλερκ. Τις 31 Μαΐου 1961, μετά από δημοψήφισμα,[23] η χώρα έγινε δημοκρατία και αποχώρησε από την Κοινοπολιτεία των Εθνών, στην οποία επέστρεψε το 1994. Το 1991, η Ναμίμπια έγινε ανεξάρτητη. Το 1994, ο Νέλσον Μαντέλα έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής.[20]
Σε αντίθεση με άλλες δημοκρατικές χώρες, αρχηγός κράτους και κυβερνήσεως είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Οι πολίτες εκλέγουν το Κοινοβούλιο και τα μέλη του τα οποία στη συνέχεια συνεδριάζουν και εκλέγουν τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο πρόεδρος δεν μπορεί να υπηρετήσει για πάνω από δύο θητείες. Η Εθνοσυνέλευση, η κάτω Βουλή, αποτελείται 400 μέλη και εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια με αναλογικό τρόπο μέσα από ψηφοδέλτια. Το Εθνικό Συμβούλιο των Επαρχιών, η άνω Βουλή, αποτελείται από ενενήντα μέλη, με κάθε μία από τα εννέα επαρχιακά νομοθετικά σώματα να εκλέγει δέκα μέλη.
Η Νότια Αφρική δε διαθέτει νομικά καθορισμένη πρωτεύουσα. Το τέταρτο κεφάλαιο του συντάγματος της Νότιας Αφρικής αναφέρει ότι «έδρα του Κοινοβουλίου είναι το Κέιπ Τάουν, αλλά η πράξη του κοινοβουλίου σύμφωνα με την ενότητα 76 (1) και (5) μπορεί να καθορίσει ότι η έδρα του Κοινοβουλίου είναι αλλού». Οι τρεις εξουσίες της χώρας είναι μοιρασμένες σε διαφορετικές πόλεις. Το Κέιπ Τάουν είναι έδρα του Κοινοβουλίου, η νομοθετική πρωτεύουσα, η Πρετόρια είναι έδρα του προέδρου και της κυβέρνησης, η διοικητική πρωτεύουσα, και το Μπλουμφοντέιν είναι έδρα του Ανώτατου Δικαστηρίου, η νομοθετική πρωτεύουσα, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο της Νότιας Αφρικής βρίσκεται στο Γιοχάνεσμπουργκ. Οι περισσότερες ξένες πρεσβείες βρίσκονται στην Πρετόρια.
Εκλογές
Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν το 2019.
|
<1 /km²
1–3 /km²
3–10 /km²
10–30 /km²
30–100 /km² |
100–300 /km²
300–1000 /km²
1000–3000 /km²
>3000 /km² |
Η Νότια Αφρική ως εθνική οντότητα βίωσε μια εντελώς διαφορετική εξελικτική πορεία από άλλα αφρικανικά έθνη, η οποία διαμορφώθηκε κυρίως στη βάση δύο βασικών παραγόντων:
- Η μετανάστευση από την Ευρώπη πλησίασε επίπεδα που ποτέ δεν εμφανίστηκαν σε άλλες αφρικανικές κοινότητες.,
- Γεωλογικά διακρίνεται για τον μεγάλο ορυκτολογικό πλούτο της, γεγονός που προσέλκυσε το ενδιαφέρον της Δύσης, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου.
Το αποτέλεσμα των παραπάνω υπήρξε η διαμόρφωση ενός πολυφυλετικού κράτους με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Εγχρώμων, Ευρωπαίων και Ασιατών σε όλη την Αφρική. Οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί διαμορφώνουν το 75% του συνολικού πληθυσμού. Η Νότια Αφρική αναφέρεται συχνά ως Έθνος Ουράνιο Τόξο -όρος που επινοήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Ντέσμοντ Τούτου και χρησιμοποιήθηκε από τον τέως πρόεδρο Νέλσον Μαντέλα ως μεταφορά για την περιγραφή της πολυπολιτισμικής απάντησης στον ρατσισμό της ιδεολογίας του απαρτχάιντ.
Η Νότια Αφρική έχει περίπου 60,1 εκατομμύρια κατοίκους (2021), ποικίλης καταγωγής. Οι απογραφές ζητούν από τους ανθρώπους να τοποθετήσουν τους εαυτούς του σε πέντε πληθυσμιακές ομάδες.[24] Στην απογραφή του 2011, αυτές οι ομάδες ήταν Μαύροι Αφρικανοί 79,2%, Λευκοί 8,9%, Έγχρωμοι 8,9%, Ασιάτες 2,5% και Άλλο/Απροσδιόριστο στο 0,5%.[25] Η πρώτη απογραφή της Νότιας Αφρικής το 1911 έδειξε ότι οι λευκοί αποτελούσαν το 22% του πληθυσμού, ποσοστό που είχε μειωθεί στο 16% το 1980.[26]
Στη Νότια Αφρική ζουν περίπου 5 εκατομμύρια παράνομοι μετανάστες, από τους οποίος 3 εκατομμύρια είναι από τη Ζιμπάμπουε.[27][28][29] Η Νότια Αφρική φιλοξενεί μεγάλο αριθμό προσφύγων και αιτούντων άσυλο. Σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα προσφύγων το 2008, δημοσιευμένη από την επιτροπή των ΗΠΑ για τη μετανάστευση, ο αριθμός του έφτανε τα 144.700 το 2007. Οι περισσότεροι προέρχονταν από τη Ζιμπάμπουε (48.400), τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (24.800) και τη Σομαλία (12.900).[30]
Η Νότια Αφρική έχει έντεκα επίσημες γλώσσες:[31] τα Αφρικάανς, Αγγλικά, Ζουλού, Κόσα, Σουάτι, Ντεμπέλε, Βόρεια Σότο, Νότια Σότο, Τσόνγκα, Τσουάνα και Βένδα. Από αυτήν την άποψη, ήταν τρίτη, πίσω μόνο από τη Βολιβία και την Ινδία όσον αφορά τον αριθμό. Αν και όλες οι γλώσσες είναι ίσες, κάποιες γλώσσες ομιλούνται περισσότερο από άλλες. Σύμφωνα με την απογραφή, οι τρεις πιο κοινές γλώσσες είναι η Ζουλού (22,7%), η Κόσα (16%) και τα Αφρικάανς (13,5%).[32] Παρά το γεγονός ότι τα αγγλικά αναγνωρίζονται ως η γλώσσα του εμπορίου και της επιστήμης, ήταν στην τέταρτη θέση, με 9,6% το 2011.[32] Η χώρα αναγνωρίζει επίσης πολλές ανεπίσημες γλώσσες.[33] Πολλοί Νοτιοαφρικανοί μιλούν ευρωπαϊκές γλώσσες, όπως πορτογαλικά (ιδίως οι μετανάστες από τη Μοζαμβίκη και την Ανγκόλα), γερμανικά και ελληνικά.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, οι Χριστιανοί αποτελούν το 79,8% του πληθυσμού, με τη μεγάλη πλειονότητά τους να είναι μέλη των διαφόρων προτεσταντικών ομολογιών και ακολουθούν οι Ρωμαιοκαθολικοί και άλλοι Χριστιανοί. Οι διάφορες εκκλησίες του Χριστιανισμού αποτελούν τους Χριστιανούς Σιωνιστές (11,1%), Πεντηκοστιανοί (8,2%), Ρωμαιοκαθολικούς (7,1%), Μεθοδιστές (6,8%), Ολλανδούς Μεταρρυθμιστές (Nederduits Gereformeerde Kerk, 6,7%), Αγγλικανούς (3,8%) και τα μέλη των υπολοίπων χριστιανικών εκκλησιών αποτελούν το υπόλοιπο 36% του πληθυσμού. Οι Μουσουλμάνοι αποτελούν το 1,5% του πληθυσμού, οι Ινδουιστές το 1,2%, οι παραδοσιακές αφρικανικές θρησκείες το 0,3% και οι Εβραίοι το 0,2%. Το 15,1% δήλωσε ότι δεν ανήκε σε κάποια θρησκεία.[34][35]
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 65,3 χρόνια (62,2 χρόνια οι άνδρες και 68,3 οι γυναίκες).[36] Σύμφωνα με την έκθεση του 2020 του UNAIDS, η Νότια Αφρική εκτιμάται ότι έχει 7,8 εκατομμύρια κατοίκους οι οποίοι ζουν με τον HIV, περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.[37] Μια μελέτη του 2008 σχετικά με τη μόλυνση με HIV/AIDS, στη Νότια Αφρική είχε σαφή φυλετικό διαχωρισμό: το 13,6% των μαύρων είναι θετικοί με HIV και μόνο το 0,3% των λευκών ήταν θετικοί.[38] Οι θάνατοι αφορούν οικονομικά δραστήριους ενήλικες, με αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών ορφανών από AIDS τα οποία εξαρτώνται από το κράτος και φροντίδα και οικονομική ενίσχυση. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 1,2 εκατομμύρια ορφανά στη Νότια Αφρική.[39]
Η Νότια Αφρική έχει μεικτή οικονομία, τη δεύτερη μεγαλύτερη στην Αφρική μετά τη Νιγηρία. Επίσης, έχει σχετικά υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Όμως, η Νότια Αφρική εξακολουθεί να μαστίζεται από υψηλά ποσοστά φτώχειας και ανεργίας και επίσης είναι μια από τις 10 κορυφαίες χώρες όσον αφορά την ανισότητα κατανομής του πλούτου.[40][41][42] Σε αντίθεση με άλλες φτωχές χώρες, η Νότια Αφρική δεν έχει ανεπτυγμένη παραοικονομία. Το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε στο πρώτο τέταρτο του 2009, οδηγώντας τη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής σε ύφεση για πρώτη φορά έπειτα από 17 χρόνια[43].
Η οδήγηση στη χώρα γίνεται στα αριστερά. Υπάρχουν επίσης αστικά λεωφορεία και ταξί.
- Leonard Thompson, 2001, A History of South Africa, Yale University Press, ISBN 0-300-08776-4.
- Frank Welsh, 1999, South Africa: A Narrative History, Kodansha America, ISBN 1-56836-258-7.
- A. J. Christopher, 2000, The Atlas of Changing South Africa, ISBN 0-415-21178-6.
- Heather Deegan, 2000, The Politics of the New South Africa, ISBN 0-582-38227-0.
- Times Online, April 2, 2006.
- Nigel Worden, 2000, Making of Modern South Africa: Conquest, Segregation and Apartheid, ISBN 0-631-21661-8.
- Richard Tomlinson, et al., 2003, Emerging Johannesburg: Perspectives on the Postapartheid City, ISBN 0-415-93559-8.
- David Hein, "Religion and Politics in South Africa." στο Modern Age 31 (1987): 21-30.
- South Africa Government Online. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2005.
- SouthAfrica.info Αρχειοθετήθηκε 2013-01-03 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2005.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
