Karolo la Granda

la 1-a imperiestro de Sankta Romia Imperio / From Wikipedia, the free encyclopedia

Karolo la Granda, nomata ankaŭ Karlomagno (tiu ĉi nomo devenas de la latina lingvo Carolus Magnus, sed en preskaŭ ĉiu lingvo oni uzas apartan formon de la nomo Karlo; naskiĝis la 2-an de aprilo 747748[1], eble en Aĥeno; mortis la 28-an de januaro 814), estis kronita reĝo de la frankoj la 9-an de oktobro 768, reĝo de la Regno de Italio en 774 kaj imperiestro de la okcidento la 25-an de decembro 800, nome la unua imperiestro en Okcidento ekde la falo de la Okcident-Romia Imperio.

Quick facts: Karolo la Granda, Persona informo, , Subskrib...
Karolo la Granda
Imperiestro
(busto en la katedralo de Aĥeno)
(busto en la katedralo de Aĥeno)
Persona informo
Naskiĝo 2-an de aprilo 748 (0748-04-02)
en Franka imperio
Morto 28-an de januaro 814 (0814-01-28) (65-jara)
en Aachen
Mortis per malsano [#]
Tombo Katedralo de Akeno [#]
Religio katolika eklezio [#]
Etno Frankoj [#]
Lingvoj latina [#]
Ŝtataneco Franka imperio [#]
Subskribo Karolo la Granda
Familio
Dinastio Karolidoj [#]
Patro Pipino la pli juna [#]
Patrino Bertrada de Laon [#]
Gefratoj Gisela, Abbess of Chelles Adelais Chrothais Karloman la 1-a Pipino [#]
Edz(in)o Desiderata de la Longobardoj Hildegard of Vinzgouw Fastrada Luitgard Himiltrude Liutperga [#]
Amkunulo Regina Himiltrude Madelgard Gersuinda Ethelind [#]
Infanoj Pipino la Ĝibulo Karolo la Pli Juna Rotrude Bertha Pipino de Italio Ludoviko la Pia Gisela Theodrada Drogo Hugh Alpais Adelaide Lothair Hildegard Chrotais Hiltrude Ruodhaid Theodoric Adaltrude [#]
Profesio
Okupo monarko suvereno [#]
Romgermana imperiestro
Dum 800814
Antaŭulo Romulus Augustulus, okcident-romia imperiestro en la 5-a jarcento
Sekvanto Ludoviko la Pia
Reĝo de la lombardoj
Dum 774814
Antaŭulo Desiderio
Sekvanto Ludoviko la Pia
Reĝo de la Frankoj
Dum 768814
ĝis 771 kune kun Karloman la 1-a, lia frato
Antaŭulo Pipino la pli juna, lia patro
Sekvanto Ludoviko la Pia
[#] Fonto: Vikidatumoj
Wikidata-logo.svg
Information_icon.svg
vdr
Close

La nepo de Karolo Martelo ricevis jam dumvive la kromnomon la Granda kaj estas taksata ekde la mezepoko unu el la plej gravaj regantoj de Okcidento. La regno de la frankoj neniam atingis pli grandan areon ol sub Karolo la Granda. Per lia kronado pere de la papo Leono la 3-a kristnaske en la jaro 800 en Romo la imperiestreco estis restarigita en la okcidento de Eŭropo. Laŭ instigo de la imperiestro Frederiko la 1-a, Karolo estis kanonizita la 29-an de decembro 1165 en la ĉeesto de la kontraŭpapo Paskalo la 3-a kaj deklarita "Pater Europae" (Patro de Eŭropo).

Karlomagno iĝis reĝo en 768 sekve de la morto de sia patro. Li estis dekomence nur kunreganto kun sia frato Karlomano. Tamen tiu subite mortis en 771 laŭ neklarigitaj cirkonstancoj kaj lasis Karlomagnon kiel nedisputita reganto de la Franka Reĝlando. Karlomagno daŭrigis la politikon de sia patro rilate al papoj kaj iĝis ties protektanto, forigante la Lombardojn el povo en norda Italio, kaj kondukante invadon kontraŭ Al-Andalus. Li ankaŭ faris kampanjojn kontraŭ la popoloj orientaj, kristanigis ilin sub minaco de mortopuno, foje alvenante al okazoj kiaj la Masakro de Verden. Karlomagno atingis hegemonion en 800 kiam li estis kronita kiel "imperiestro" fare de la papo Leono la 3-a kristnaske en la malnova Baziliko Sankta Petro de Romo.

Nomite "Patro de Eŭropo" (pater Europae),[2] Karolo unuigis plej el Okcidenta Eŭropo la unuan fojon ekde la epoko de la Romia Imperio. Lia regado helpis la floron de la Karolida renesanco, nome periodo de kultura kaj intelektula agado ene de la Katolika Eklezio. Kaj germanoj kaj francoj konsideras la komenciĝon de sia nacihistorio per la regno de Karolo la Granda.

Karolo mortis en 814, reginte kiel imperiestro ĉirkaŭ 13 jaroj. Liaj restaĵoj estis alportitaj al lia imperia ĉefurbo Aĥeno en kio estas nune Germanio. Lia filo Ludoviko sukcedis lin. La urbo de Aĥeno fondis en 1949 la ĉiujare disdonatan internacian Karolo-premion, memore al lia persono.