landare jangarri From Wikipedia, the free encyclopedia
Barazkiak, baita ere ortuariak (bizk.) edo berdurak, baratzetik ateratako elikagaiak dira, landareetatik eratorriak gehienetan, baina onddoak ere izan daitezkeenak. Lekaleak (aleak dituztenak) definizio honen barruan sar daitezke, batzuetan bereiz sailkatzen diren arren. Baratzezaintza da barazkien hazkundeaz arduratzen den zientzia eta aktibitatea.
Hitz horiek ez dute zentzu zientifikorik, eta erabilera arbitrario eta subjektiboa dute, norbanakoek elikagaiak prestatu eta hautatzeko dituen kultura ohituren araberakoa baita.
Barazki hitza sukaldaritzan erabilitako terminoa da, ez hitz botaniko edo zientifikoa. Bestalde, fruta edo fruitu hitzak sukaldaritzan esanahi bat du, eta ikuspuntu botanikotik beste bat. Sukaldean, gozoak diren edo azkenburuko gisa erabiltzen diren fruituei deritze fruta.
Jangarriak diren hainbat fruitu, esaterako tomatea eta piperra, barazkitzat hartzen dira, ez frutatzat. Gehien bat plater gaziak prestatzeko erabiltzen diren fruituak dira barazki gisa sailkatzen direnak.
Sailkapen hau jangarria den landare atalaren arabera egin da.
Nafarroako Erriberan biltzen dute barazkien ekoizpenik handiena, klimaren eta lurraren ezaugarriei esker.
Barazkiak kozinatzeko teknika gehienak onartzen ditu, egosita, lurrunetan, erreta labean, plantxan edo parrilan, erregosia, sueztituak, frijitua…… Behiala ortuari gehienak gehiago kozinatzen baziren ere, gaur egun gero eta gutxiago kozinatzen dira, kolore eta zaporeak hobeto mantentze alder
Irakiten dagoen gazitutako uretan, barazkia egostea, eta hau puntuan dagoenean, kolpetik ur hotzetan, egosketa moztea. Barazki berde guztiak bereziki lekak, aza, zerbak, ziazerbak, borraja, Bruselako azak, azenarioa, aza lorea, brokolia,....... Patata aldiz ur hotzetatik abiatzea komeni da.
Ur edo likido zaporetsu batek sortzen duen lurrinaren ondorioz barazkia egostea. Zatiturik, lurrunetan edozein barazki egos daiteke. Lurrunetan egosteak ezaugarri organoleptiko eta nutrizionalak egokien mantentzeko teknika da.
Barazkia, ongailuekin labe bero batean sartu, kanpotik kurruskari eta barrutik samurra eta hezea lortzea du helburu. Piper gorria, piper berdea, tipula, alberjinia, kuiatxoa, kuia, patata.....
Bero zuzena duen plantxa edo zartagin oso bero baten gainean, ondutako barazkia erretzea, kanpotik txigortuta eta barrutik, xamur, heze eta bustia lortuz. Xerra finetan edo zati txikietan moztu daitezke barazkiak. Era berean, txikiak direnak. Gogorregiak diren kasuetan, aldez aurretik galdarraztatu egiten dira: kuiatxoa, kuia, alberjinia, zainzuria, azenarioa, brokolia....
Ikatzaren berotasunean, eta honen ketan barazkia erretzea, kanpotik txigortu eta kurruskari, barrutik samur eta heze utziz. Barazki batzuk (piperrak) osoan erretzen dira. Beste batzuk, ordea, xerra finetan ( kuia, kuiatxoa, alberjinia…) edo zati txikietan moztuta; bigarren kasu honetan, parrilako hagak estuagoak izan beharko dute barazkia ikatzetara ez erortzeko. Gogorregiak diren barazkien kasuetan (zainzuriak, brokolia..) aldez aurretik minutu gutxi batzuetank galdarraztatu daitezke: kuiatxoa, kuia, alberjinia, zainzuria, azenarioa, brokolia.
Koipe gutxirekin, su bizian eta denbora laburrean, osagaia gorrituz edo txigortuz kozinatzeari esaten zaio. Piperrak, kuiatxoa, alberjinia, azenarioa, tipula, basa zainzuriak, aza, brokolia, …..zati txikietan edo tira finetan moztuak.
Oso beroa dagoen koipe ugaritan, barazki zatitua, estalita ( irineztatuta birrineztatuta, tempuran, orly orean....) bertan murgilduz eta kozinatze motza eginez, kanpotik zarakar gorritua sortu, eta barrutik bigun eta heze mantentzean datza.
Piperrak, kuiatxoa, alberjinia, azenarioa, tipula, basa zainzuriak, aza, brokolia, …..zati txikietan edo tira finetan moztuak.
Aholkuak | Azalpena |
---|---|
Aza gorria | Kolorea mantentzeko 5 minutuan irakin eta bere uretan hozten utzi. |
Azalorea egosi ondoren | Kazolatik erretiratzeko garaian, bitsadera erabili eta inoiz ez irauli. |
Azalorea egosteko denborak | Kontu handia izan egosteko denborak pasa gabe, azalorea erraz desegiten baita. |
Baratxuri kantitate handiak izanez gero zuritzeko, | Nahikoa izango da 5 minutuz ur epeletan edukitzea. |
Baratxuria xehatua oliotan kozinatzeko | Su motelean egitea komeni da, bestela erretzeko aukera handiak izango dira. |
Baratxuria | Ernatzen denean, bihotza kentzea komeni izaten da, zapore garratza izan ez dezan eta ahora berriz etor ez dadin. |
Baratxuria | Propietate emultsionatzaileak ditu, alioli saltsa, kasu. |
Barazki berdeak egosteko | Denbora gehiegi edukiz gero, usain eta koloreak asko aldatuko zaizkio. |
Barazki berdeak egosteko | Poliki poliki gehitu, ur irakinetara, irakinaldia gal ez dezan; hartara, kolorea hobeto gordeko du. |
Barazki berdeak kolorea mantentzeko | Bikarbonato pittin batekin egos daitezke. |
Barazki Salda | Barazki gehienak egositakoan, haien salda jaso eta prestaketa desberdinak bustitzeko erabil ditzakegu. |
Barazkia frijitzen dugun aldiro | Olioa zikinduz gero, iragazi egingo genuke. |
Barazkiak egosteko azukrea | Gatza botatzen diogun moduan, errezeta zahar ugaritan azukre pittin bat ere gehitzen zitzaion, hark barazkiaren zaporea indar zezan. Gaur egun, esaterako, orburuak edo zainzuriak egosteko garaian, mantentzen da toki askotan. |
Barazkiak mikrouhinean egosteko | Ontziaren azpian 100ml gazitu jarri eta azalorea 11 minutuz egosiko dugu. Azenarioa 8 minutu. |
Entsaladako hosto berdeak nola ondu | Katilu zabal batean letxugak edo hosto berdeak jarri eta nahastu, erabili nahi dugun saltsa edo ongailuekin. Eskuen mamiekin kontu handiz nahastu. Hosto berdeak ongi bustirik ditugun momentuan, bertatik erretiratu, saltsa soberakina katiluan utziz. |
Eskalibada nola bukatu | Zerbitzatzeko garaian, baratxuri xehatua eta oliba olio birjina gehitu daiteke. |
Eskalibada nola jan | Sarrerako plater gisa edo lagungarri moduan jar dezakegu. |
Guakamolea | Ahuakatea belztu ez dadin hezurra barruan sartuko dugu. |
Lekak edo bainak egostean, kolorea mantentzeko | Bikarbonato pittin bat botata urari. Kasu horretan, alde txarra izango litzateke bitamina batzuk galduko lituzkeela. |
Orburuak nola egosi | Modu desberdinak daude, gure kasuan osoak eta 18 minutuz egosiko ditugu. Hoztu ondoren, zuritzeko. |
Perretxiko zikinak nola garbitu? | Zapi edo paper busti batekin, kontuz arraskatuz garbituko ditugu. Ziza horiak oso zikinak baleude, iragazki batean gehienez ere ur zurrusta indartsu batetik pasatuko ditugu. Inoiz ez ditugu beratzen edukiko. |
Piper beteak | Piperrak arrautzeztatuta saltsan sartuko bagenitu, azal hori galdu egingo luke. |
Piper beteak | Piperrak frijitu ordez, bete ondoren labean olio tanta batekin egin ditzakegu. |
Pipermorroak labean errea | Kontu eduki behar da labean dagoen bitartean piperra ez dadin gehiegi lehortu. Horretarako beti hidratazio puntu bat izan behar du. |
Piperrak labean erre ondoren erraz zuritzeko | Labetik atera ondoren estali egingo ditugu eta minutu batzuetan horrela eduki. Horrela, piperrei errazago kenduko diegu azala. |
Tipula nola biltegiratu | Inoiz ez gorde patatarekin, usteldu egingo baitira. |
Tomate heldua zuritzeko | Labana batekin azalean gurutze mozketa bat egin ondoren. 5 segundoz galdarraztatu eta erraz zurituko dugu. |
Tomate saltsa birrintzeko | Birringailu elektrikotik pasatzean kolorea galtzen dute. Kolore horretatik zerbait berreskuratu nahi badugu, ondoren beti irakin egin beharko dugu. |
Tomate saltsa kantitate handiak egiteko | Tomate natural birrindua gehitzen badiogu, oso gainean egon behar da, oso erraz itsasten baita, horrelakoetan tomatea zati handietan gehitu daiteke. |
Tomate saltsa osagaiak | Azenariorik gabe edo tipularekin bakarrik ere egiten da errezeta hau. |
Ziazerbak egosteko | 5 minutuan gazitutako ur irakinetan. Segituan hoztu eta xukatu. |
Wikiliburuetan liburu bat dago honi buruz: Barazkiak |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.