Iruñerria
Nafarroa Garaiko eskualdea / From Wikipedia, the free encyclopedia
Iruñerria[1][lower-alpha 1] (hegoaldeko goi-nafarreraz: Iruñerrie)[lower-alpha 2] Euskal Herriko eskualde bat da, Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Iruñeko, Zangozako eta Lizarrako merindadeetan dago. Altuera 360 eta 1 260 metro artekoa da, eta 587,29 km²-ko azalera hartzen du. 2020. urtean 373 149 biztanle zituen. Eskualdea 28 udalerrik osatzen dute eta lurraldearen erdialdean dago, Ultzamaldea, Auñamendi, Agoitzaldea, Orbaibar, Garesaldea, Lizarraldea eta Sakana eskualdetarekin mugitzen.
Iruñerria | |
---|---|
Euskal Herria | |
Iruñerriko erdigunea Nazioarteko Espazio Estaziotik | |
Administrazioa | |
Herrialdea | Nafarroa Garaia |
Eskualdeburua | Iruñea |
Herri handiena | Iruñea |
Geografia | |
Koordenatuak | 42°47′N 1°43′W |
Azalera | 587,29 km² |
Garaiera | 360-1261 metro |
Demografia | |
Biztanleria | 373.149 (2020: 10.617) |
Dentsitatea | 635,37 biztanle/km² |
Mendien artean txertatutako ordoki txiki bat da, eta, besteak beste, Ezkaba, Higa, Erreniega edo Etxauriko Haitza nabarmentzen dira, Eusko Mendien eta Pirinioen berdegunearen eta Erriberako zabaldiaren artean. Mendien tontorren eta ibarraren hondoaren arteko desnibela nahiko nabarmena da, Pirinioaurrekoaren berezkoa, batez beste 500 eta 800 metro artekoa. Mendien artean, ibaiek eskualdea zeharkatzea ahalbidetzen duten pasabide bana dago. Gehienak arroiletatik sartzen dira, Arga, Ultzama eta Arakil ibaien kasuan bezala. Beste gutxi batzuk sarbide naturaletatik sartzen dira: Sadar eta Elortz ibaiak dira.
Eskualdearen barruan argi eta garbi bereizitako hiru eremu daude. Lehena, menditsua da, jenderik gabea, 1 000 metrotik gorako mendilerroak dituena, Sarbil, Erreniega, Alaitz edo Taxoare kasu. Lur baxuan, landa-eremua eta hiri-eremua agertzen dira. Lehenengoak azaleraren gehiengoa hartzen du (% 90) eta biztanleria-dentsitate baxua du (24 biztanle/km²). Herri txikiak ditu, zendeetan elkartuak eta zelai zabalez inguratuak. Bere aldetik, hiri-eremuak biztanleriaren gehiengoa biltzen du (740 biztanle/km²) lurralde txikiago batean (% 10). Antzina, landa-eremuarekin parekatzen zen, baina, gaur egun, berdegunez edo industrialdeez tartekatutako hiri handiek osatzen dute. Nafarroa Garaiko 10 udalerri populatuenetatik 7 daude hemen, Tutera, Lizarra eta Tafalla izan ezik.
Bertako biztanleak iruñerritarrak dira. Bere hiriburua eta hiri handiena Iruñea da.