Zuñiga

Zuñiga^[4] ([s̻uɲiɣa] euskaraz Euskaltzaindiaren arabera; Eztuñiga [es̻tuɲiɣa] euskaraz baina ez ofizialki) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Arabako mugan dagoena, Arabako Kanpezutik gertu mendebaldean, eta Nafarroako Lana ibarretik ekialdean. 112 biztanle zituen 2018. urteko erroldan.

Zuñiga
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Zuñigako alderik zaharreneko eraikuntzak
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Lizarrerria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Zúñiga
Alkatea	Pedro María Oteitza Díaz (CUZ)
Posta kodea	31284
INE kodea	31265
Herritarra	zuñigar
Geografia
Koordenatuak	42°41′35″N 2°18′01″W
Azalera	11,86 km²
Garaiera	572 metro
Distantzia	71 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	89 (2023:  15)
40 (%44,9) (2019)  (%77,5) 69
Dentsitatea	0,08 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 15,72
Ugalkortasuna[1]	‰ 66,67
Ekonomia
Jarduera[1]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 18,75 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2][3]	% 13,30 (2018:  %-2,43)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.zuniga.es/

Izena

Zuñiga/Eztuñiga bikotea ematen du Koldo Mitxelenak^[5] zt > z bilakaerari buru ari dela. (De Baztan viene Baçán). Mitxelenak, Zuñiga/Eztuñiga bikotearekin batera Uztuniga aipatzen du, Iratxen 1203. urtean dokumentatua.

Geografia

Ingurune naturala eta klima

Kokapena

Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean dago, Arabako mugatik gertu.

Ekonomia

Zerbitzuak

Zuñigak Jurramendiko Mankomunitatea osatzen du, Mues, Sorlada Lana eta Piedramillera udalerriekin batera.

Zuñiga Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitateko kidea da.

Demografia

Zuñigako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Herri txikia izan arren, 2008ko erroldaren arabera, proportzioan etorkin gehien dituen Nafarroako Foru Erkidegoko herria da, guztira 44 zuñigatar baitira atzerrian jaioak (biztanleen % 28,03).

Politika

Udaletxea

Udaletxea pilotalekuaren plaza berean dago. XVIII. mendean eraiki zen, eta gaur egungo itxura 1983 birmoldaketa sakonetik dator. Urte hartan eraikinaren kanpoaldea zein barrualdea berriztu zuten. Behe solairua eta honen gainean eraikitako beste solairu bat dauzka, hiru fatxadetako batek, pilotalekuaren horma lanak egiten ditu.

Fatxada nagusia harlangaitzezkoa da eta eraikinaren estiloa inguruko etxeen estiloarekin bat doa. Udala alkatea eta lau zinegotzik osatzen dute eta Zuñigako udaleko idazkaria Mendazako idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Pilotaleku plaza, 1

Udal hauteskundeak

2003an bezala, 2007an Zuñigako alkate kargurako Agrupación Electoral de Zúñiga (AEZ) taldeko José Manuel González Ruiz de Zuatzu; bere taldeak udaleko bost ordezkarietatik lau lortu zituen. Ez zen boto zuririk izan eta baliogabeko bakarra (% 0,78). Abstentzioa % 12,84koa izan zen.

Zuñigako Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Jose Manuel Gonzalez Ruiz de Zuatzu (AEZ)	79	Bai
Jesus Antonio Diaz Gallastegi (AEZ)	77	Bai
Bozhidar Yordanov Dimitrov (AEZ)	74	Bai
Pedro Miguel Cubillas Zurbano (AEZ)	72	Bai
Pedro María Oteitza Díaz (PSN)	51	Bai

2011ko udal hauteskundeetan zerrenda bakarra aurkeztu zen, Candidatura Unitaria de Zúñiga. Alkatetza aurreko agintaldian PSNko zinegotzi bakarra izan zen Pedro María Oteitza Díazen eskuetan geratu zen, eta ordu arteko alkatea zinegotzi bihurtu zen zerrenda beraren baitan.^[6][7]

Alkateak

Hauek izan dira Zuñigako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Angel Valencia Fernandez[8]	1979	1983	Agrupacion de Electores Santa Maria de Zuñiga
Jesus Antonio Diaz Gallastegui[8]	1983	1987	Agrupacion Electoral Independiente de Zuñiga
	1987	1991
Carlos Cubilla Zurbano[8]	1991	1995	Agrupacion Independiente de Zuñiga
Javier Remon Remon[8]	1995	1999	Agrupacion Electoral Independiente de Zuñiga-CDN
	1999	2003
Jose Manuel Gonzalez Ruiz de Zuazu[8]	2003	2007	Agrupacion Independiente de Zuñiga
Jose Manuel Gonzalez Ruiz de Zuazu	2007	2011	Agrupacion Electoral de Zuñiga
Pedro Maria Oteiza Diaz	2011	2015	Candidatura Unitaria Zuñiga
Pedro Maria Oteiza Diaz[9]	2015	2019	Independenteak
Pedro Maria Oteiza Diaz[9]	2019	Jardunean	Candidatura Unitaria Zuñiga[10]

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Gainera, La Estellesa autobus konpainiak Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Bi zerbitzu ditu Aguilar Kodesko noranzkoan, eta lau zerbitzu kontrako noranzkoan. Lineak ibilbide hau du:

• Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea

Kultura

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera zuñiga eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen.

2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.

Zinema

Montxo Armendariz zuzendariak 1982an Tasio filma egin zuen, bertan ikazkinen bizimodua kontatzeko, Zuñigako semea zen Anastasio Otxoaren bizitzan oinarriturik.

Ondasun nabarmenak

• Andre Mariaren eliza: XVI. mendean eraikitako eliza gotiko berantiarra da. XVII. eta XVIII. mendeen artean berriztu zuten. Bi zatitan banaturiko nabe bakarrez osatuta dago, aurrealde poligonalarekin. Elizaren barrualdean Ama Birjinaren XVI. mendeko irudi bat dago.
• Zuñigako harresiak

Erreferentziak

1. Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
3. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
4. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
5. (Gaztelaniaz) Michelena, Luis. (1997). Apellidos vascos. Txertoa, 68 or. ISBN 84-7148-008-5..
6. Zuñiga^{[Betiko hautsitako esteka]} Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioaren webgunean.
7. Zerrendak, Nafarroako Aldizkari Ofizialean.
8. «Zuñiga - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-18).
9. (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-18).
10. «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Lizarraldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• Zuñigako argazkiak, lasonet.com webgunean.
• (Gaztelaniaz) Zuñigari buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
• Carrera kalearen ikuspegia, Google Street View zerbitzuan.
• Zuñigako argazkiak: muralak, harresia, ateak, leihoak, balkoiak etabar. (Nekane Aramendia, 2019)

• Datuak: Q615462
• Multimedia: Zúñiga / Q615462
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Zuñiga