Alemaniar Ginea Berria

Alemaniar Ginea Berria (alemanez Deutsch-Neuguinea) Alemaniar Inperioaren protektoratua izan zen 1884tik 1914ra. Ginea Berria uhartearen ipar-ekialdea (alemanez: Kaiser-Wilhelmsland) eta gertuko zenbait uharte talde hartzen zituen.

Alemaniar Ginea Berria Deutsch-Neuguinea
1884 – 1918
Alemaniako kolonia
Germaniar Ginea Berriko lurrak
Geografia
Hiriburuak	Herbertshöhe (Kokopo) Simpsonhafen (Rabaul, 1910tik aurrera)
Ekonomia
Dirua	Goldmark
Kultura
Hizkuntza(k)	Alemana eta jatorrizko hizkuntzak
Historia
Kolonizazioa	1884ko azaroaren 3a
Versaillesko Ituna	1918ko ekainaren 28a
← Aurrekoa Espainiar Ekialdeko Indiak Ondorengoak → Hegoaldeko Ozeano Bareko Agintea Britainiar Salomon Uharteak Zeelanda Berria Ginea Berriko Lurraldea

Lurraldeak

Alemaniar Ginea Berriaren lurralde nagusia Kaiser-Wilhelmsland zen, Ginea Berriaren ipar-ekialdeko zatia, gaur egun Papua Ginea Berriaren zati. Kaiser-Wilhelmslandetik mendebaldera dauden Bismarck uhartediko uharteak ere protektoratuaren barnean zeuden.

Bestalde, Alemaniak Ozeano Barean zituen lurralde gehienak, Alemaniar Ginea Berriaren zati ziren: Salomon uhartediko Buka, Bougainville eta zenbait uharte txiki, Karolinak, Palau, Marianak (Guam izan ezik), Marshall uharteak eta Nauru. Orotara, Alemaniar Ginea Berriak 249.500 kilometro koadroko eremua hartzen zuen.

Lurraldea	Urteak	Eremua	Gaur egungo herrialdea
Kaiser-Wilhelmsland	1884–1919	181.650 km²[1]	Papua Ginea Berria
Bismarck uhartedia	1899–1919	49.700 km²	Papua Ginea Berria
Buka	1899–1919	492 km²[2]	Papua Ginea Berria
Bougainville	1899–1919	9.318 km²	Papua Ginea Berria
Palau	1899–1919	466 km²	Palau
Karolinak	1899–1919	2.150 km²[3]	Mikronesiako Estatu Federatuak Palau
Nauru	1899–1919	21 km²[4]	Nauru
Marianak	1899–1919	461 km²	Ipar Marianak
Marshall uharteak	1899–1919	181 km²[4]	Marshall Uharteak
Alemaniar Samoa	1900–1919	2.842 km²	Samoa

Historia

1828an Herbehereek Ginea Berriaren mendebaldeko erdia, 141º meridianotik mendebaldera, beretu zuten; baina, 1880ko hamarkada arte, Europako herrialde bakar batek ere ez zituen ekialdeko lurrak bereganatu. 1883an, Queensland britainiar kolonia (Australia), jabetu zen Ginea Berriaren hego-ekialdeaz, britainiar gobernuaren nahien aurka. Horrek Alemaniaren arreta piztu zuen uhartearen hego-ekialdearen gainean, eta 1884ko azaroaren 3an alemaniar bandera jaso zuen Kaiser-Wilhelmslanden, Bismarck uhartedian eta Salomon uharte alemaniarretan. 1885eko urriaren 15ean, Marshall uharteak beretu zituen^[5].

1899ko apirilaren 1ean, Alemaniako gobernuak hartu zuen lurralde hauen jabetza, eta lurraldea protektoratu bihurtu zen. Urte bereko uztailaren 30ean Espainiarekin sinatutako hitzarmen baten bitartez, Ozeano Bareko zenbait uhartediren kontrola erdietsi zuen Alemaniak, eta protektoratuari batu zizkion^[5].

1914ko irailean, Lehen Mundu Gerra piztu bezain laster, australiar tropek Kaiser-Wilhelmsland eta inguruko uharteak bereganatu zituzten, Karl von Klewitz-ek eta Robert von Blumenthalek zuzendutako erresistentzia labur baten ondoren. Aldi berean, Japoniak Ozeano Bareko gainontzeko uharteak hartu zituen^[5].

Gerra ostean, 1919ko Versaillesko Itunaren ondorioz, Alemaniak bere kolonia guztiak galdu zituen, Alemaniar Ginea Berria barne. Hau, Ginea Berriko Lurraldea izena harturik, Nazioen Ligaren mende eta Australiaren administraziopean egon zen, 1949an Papuako Lurraldearekin elkartu zen arte.