Ergoiena

Ergoiena^[4] ([eɾɣo.iena]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Sakanan dagoena, Nafarroako hiriburu Iruñetik 44,5 kilometrora. 400 biztanle zituen 2014. urtean.

Artikulu hau Nafarroako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ergoiena (argipena)».

Ergoiena
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Unanu eta Dorraoren ikuspegia
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Sakana
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Ergoiena
Alkatea	Isabel Senar Berastegi (Askogain)
Posta kodea	31829
INE kodea	31091
Herritarra	ergoiendar
Geografia
Koordenatuak	42°52′44″N 2°01′26″W
Azalera	41,81 km²
Garaiera	602 metro
Distantzia	44,5 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	382 (2024:  2)
170 (%44,5) (2019)  (%52,9) 202
Dentsitatea	0,09 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 3,73
Ugalkortasuna[1]	‰ 15,38
Ekonomia
Jarduera[1]	% 78,26 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 5,2 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]	% 64.3 + % 14.2 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]	%
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.ergoiena.com/

Geografia

Dorraorako bidearen ikuspegia.

Inguru naturala eta kokapena

Ergoiena Iruñeko merindadearen mendebaldean dago. Lizarragako mendateak Etxarri-Aranatz (Sakana) eta Lezaun (Lizarrerri) lotzen ditu. Urbasako mendilerroa, bestalde, herriaren ekialdean altxatzen da.

Herriak Etxarri Aranatz, Uharte Arakil eta Arbizurekin egiten du muga iparraldean, eta Urbasa mendilerroarekin hegoalde, mendebalde eta ekialdean.

Klima eta landaredia

Klima azpiatlantiar motakoa da eta ezaugarrien artean, eurite ugariak, neguko hotza eta uda garaiko lehorte txikia daude. Izan ere, abuztuko hilabetea idor jo daiteke. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu artekoa, eta prezipitazioak 1.400 eta 1.800mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak, bestalde, 120 eta 160 inguru dira, garaieraren arabera euriak ugariagoak direla.

Ergoiena inguratzen duten mendietan hainbat pagadi eta harizti daude. Pagadiak, San Donato eta Urbasako mendien maldetan (guztira 2.000 hektarea baino gehiago), eta hariztiak udalerriko gune lauagoetan (343 hektarea). Historian zehar hariztien azalera asko murriztu da mozketen ondorioz.

Herriak

Ondoko herri hauek osatzen dute Ergoiena: Lizarraga (herriburua), Dorrao eta Unanu.

Historia

1500. urtean Nafarroako erregeek Ergoiena Etxarri Aranatzetik bereizi zuten. Horrek iskanbilak sortu zituen herriek partekatzen zituzten santuen prozesioak zirela eta, baina epaileek horiek elkarrekin eta janaria erdibana jarriz egin behar zituztela erabaki zuten. Ergoienaren bereizte horretan, udalerria osatzen duten hiru herrien artean ere liskarrak hasi ziren zerga arazoengatik.

Udalerri modernoa 1857ko erroldan agertu zen lehen aldiz; hiru herrien bat-egiteaz sortu zen.

Demografia

Ergoienako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko zazpi etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,64 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udal hauteskundeak

Azken agintaldietan, Ergoieneko alkatea Askogain herri ekimenekoa izan da. 2007an Tomas Andueza Elso izan zen. Beste hautesle elkarte bat aurkeztu zen, Batzarramendi. Boto baliogabeak hiru izan ziren (emandako guztien %1,03) eta boto zuriak bederatzi (%3,14). Abstentzioa %29,78 izan zen.

Ergoieneko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Askogain	150	4
Batzarramendi	128	3

2011n ere aipatu bi zerrendak aurkeztu ziren, zinegotzi banaketa berarekin. Maria Isabel Senar Berastegi aukeratu zuten alkate; udal horretan kargu hori izan duen bigarren andrazkoa da, Olatz Berastegiren ostean.^[5]

Ergoieneko Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Askogain	142	4
Batzarramendi	114	3

Udaletxea

• HELBIDEA: Intxorreta Kalea, 15 (Lizarraga kontzejua)

Alkateen zerrenda

2003-2007	Fernando Etxauri Gallardón	Indep.
2007-2011	Tomas Andueza Elso	Askogain
2011-2015	Isabel Senar Berastegi	Askogain

Euskara

Koldo Zuazo hizkuntzalariaren sailkapenaren arabera, Ergoieneko hizkera nafarrera euskalkiaren hego-sartaldeko azpimotan kokatuta dago. Lizarraga Ergoieneko euskara izeneko liburuan luze eta zabal aztertzen dute udalerriko euskara, alde linguistikoa (lexikoa, deklinabidea, aditzak eta fonetika) eta etnologikoa (toponimia, esaera zaharrak, kantak eta etxeen izenak) deskribatuz.

Zerbitzuak

Etxarri Aranazko Zerbitzuen Mankomunitateko kidea da Ergoiena.