آریانا
سرزمین باستانی، دربرگیرنده افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان و بخشهای خاوری ایران و جنوبی قزاقستان / From Wikipedia, the free encyclopedia
آریانا (Ariana، لاتین شده واژه یونانی ἡ 'Αρειανή؛ تلفظ: آریانِه / Arianē*) نام ناحیهٔ گستردهای از آسیای میانه[1] تا رود سند،[2] منطبق بر استانهای شرقی شاهنشاهی هخامنشی[3] بودهاست، که مناطق شرقی و مرکزیترِ ایرانِ کنونی را نیز شامل میشدهاست. این نام در نوشتههای مورخانی مانند استرابون دیده میشود.[4]
آریانا
Ἀρ(ε)ιανή | |
---|---|
منطقه | |
اطلس جغرافیای باستانی و کلاسیک اثر ساموئل باتلر و ارنست ریس، آریانا را در شرق (به رنگ زرد) بر اساس توصیفات اراتوستن نشان میدهد. | |
مختصات: | |
قلمرو امروزی | افغانستان بخشی از آن است. بخشهایی از آن هم در ایران امروزی و پاکستان قرار دارد. |
بخشی از | شاهنشاهی هخامنشی |
بر مبنای توضیحِ اراتوستن از آریانا، حدود این سرزمین از رود سند در شرق است، تا خطی از کارمانیا تا دروازههای کاسپین (شرقِ دریای خزر) در غرب و از دریای عمان در جنوب است تا رشتهکوههای توروس در شمال. استرابون ساکنان آریانا را یک ملت میشمارد.[5]
برخلاف گزارش اراتوستن، استرابون جغرافیدان یونانی(۶۴ پ.م. - ۲۴ م) و پلینیوس نویسنده رومی (۲۳–۷۹ م) مرزهای آریانا را به گونهٔ دیگری توصیف کردهاند. استرابون مرز شرقی این سرزمین را رود سند و مرز جنوبی آن را اقیانوس هند از دهانه رود سند به خلیج فارس توصیف میکند.
بنابر گفته اراتوستن آریانا شامل استانهای پارتیا (خراسان)، پرادا (فراه)، آریا](هرات)، کارمانیا (کرمان)، باکتریا (بلخ)، مارگیانا (مرو)، هیرکانیا (گرگان)، درنگیانا (سیستان)، گِدروزیا (مکران)، آراخوزیا (قندهار بزرگ) و کوههای پاروپامیسوس (هندوکش) بودهاست. این شامل قسمتهای شرقی فلات ایران یعنی افغانستان و پاکستان و شمال هند، شرق و جنوب ایران، تاجیکستان، بخشهایی از ازبکستان، ترکمنستان و شمال غربی پاکستان است.[نیازمند منبع]
در شرح «نبرد کوروکشتره» که در مهابهارات آمدهاست به منطقه آریانا در شمال هندوستان اشاره شده که اکنون نیز در شمال هندوستان استانی به نام «هاریانا» یا همان «آریانا» وجود دارد.[6] این اثر از قدیمیترین اشارهها به منطقه آریانا است.[نیازمند منبع]