ترکمنستان
کشوری در مرکز آسیا / From Wikipedia, the free encyclopedia
تُرکمَنِستان با نام رسمی جمهوری ترکمنستان (به ترکمنی: Türkmenistan Respublikasy) کشوری محصور در خشکی واقع در آسیای مرکزی است. این کشور از شمال با قزاقستان و ازبکستان و از جنوب با افغانستان و ایران همسایه است و از غرب از طریق دریای خزر با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه، مرز آبی دارد. ترکمنستان با ۴۸۸ هزار کیلومتر مربع وسعت، پنجاه و دومین کشور پهناور جهان است.[10] همچنین ترکمنستان با بیش از ۷ میلیون نفر جمعیت، ۱۰۴امین کشور پرجمعیت جهان است. این کشور، کمجمعیتترین جمهوری در آسیای مرکزی است.[11] پایتخت و بزرگترین شهر این کشور، عشقآباد با ۱٬۰۳۰٬۰۶۳ نفر (سرشماری ۲۰۲۲) جمعیت است. زبان رسمی این کشور، ترکمنی براساس الفبای لاتین است. بیشتر مردم این کشور از قوم ترکمن و اسلاو هستند و به روسی و زبان ترکمنی (شاخهای از زبانهای ترکی) صحبت میکنند. دین اکثر مردم ترکمنستان اسلام است اما حکومت این کشور، سکولار است. ترکمنستان یک جمهوری عملاً تکحزبی است و نظام سیاسی این کشور، نظام ریاستی متمرکز، بر پایهٔ تمامیتخواهی و دیکتاتوری است.[12][13] این کشور، تا پیش از سال ۱۹۹۱ و انحلال شوروی، با عنوان جمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان یکی از جمهوریهای اتحاد شوروی بود.[14] ترکمنستان در میان کشورهای جهان، جایگاه چهارم را در میزان ذخایر ثابت گاز طبیعی دارد.[15][16] فساد و شاخص مردمسالاری پایین، از مشکلات اساسی این کشور هستند.[16] این کشور بر اساس شاخص دموکراسی-دیکتاتوری در دسته دیکتاتوریهای مدنی جای دارد.
جمهوری ترکمنستان Türkmenistan Respublikasy ترکمنستان | |
---|---|
موقعیت ترکمنستان (قرمز) | |
پایتخت و بزرگترین شهر | عشقآباد ۳۷°۵۸′ شمالی ۵۸°۲۰′ شرقی |
زبان(های) رسمی | ترکمنی[1] |
زبان رسمی | روسی،ترکمنی |
گروههای قومی
(۲۰۱۲)[2] | |
دین(ها) (۲۰۲۰)[3] | |
نام(های) اهلیت | ترکمنستانی ترکمن[4] |
حکومت | جمهوری عملاً تکحزبی ریاستی و متمرکز تحت تمامیتخواهی و دیکتاتوری[5] |
سردار بردیمحمداف | |
رشید مردوف | |
قوه مقننه | مجلس ملی ترکمنستان |
تشکیل | |
۱۵۱۱ | |
۳۰ آوریل ۱۹۱۸ | |
۱۳ مه ۱۹۲۵ | |
• اعلام تشکیل | ۲۲ اوت ۱۹۹۰ |
• اعلام استقلال از شوروی | ۲۷ اکتبر ۱۹۹۱ |
• به رسمیت شناخته شدن | ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ |
• تصویب قانون اساسی | ۱۸ مه ۱۹۹۲ |
مساحت | |
• کل | ۴۹۱٬۲۱۰ کیلومتر مربع (۱۸۹٬۶۶۰ مایل مربع)[6] (۵۲اُم) |
• آبها (٪) | ۴٫۹ |
جمعیت | |
• برآورد سال ۲۰۲۲ | ۷٬۰۵۷٬۸۴۱[7] (۱۰۴اُم) |
• تراکم | ۱۴٫۴ بر کیلومتر مربع (۳۷٫۳ بر مایل مربع) (۲۰۸اُم) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل | ۱۲۶٫۱۳۲ میلیارد دلار[8] (۹۳اُم) |
• سرانه | ۱۹٬۹۳۸ دلار[8] (۸۰اُم) |
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل | ۸۱٫۸۲۲ میلیارد دلار[8] |
• سرانه | ۱۲٬۹۳۴ دلار[8] |
شاخص جینی (۱۹۹۸) | ۴۰٫۸ متوسط |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱) | ۰٫۷۴۵[9] ۹۱اُم |
واحد پول | منات ترکمنستان (TMT) |
منطقه زمانی | یوتیسی+۵ (TMT) |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره تلفنی | +۹۹۳ |
کد ایزو ۳۱۶۶ | TM |
دامنه سطحبالا | .tm |
نام کشور «ترکمنستان» از دو بخش «ترکمن» و «ستان» تشکیل شده که به معنای «سرزمین ترکمنها» است.
۷۰٪ درصد مساحت ترکمنستان را بیابان قرهقوم تشکیل میدهد. در این بیابان در هر جا که آب وجود داشتهاست[17] روستاها و شهرهای بزرگ و پرجمعیتی به وجود آمدهاست. ترکمنستان، دارای اقلیم خشک است؛ ولی ناحیه رشته کوه کپهداغ در جنوب کشور و نزدیکی مرز ایران آب و هوای مناسبی دارد و عشقآباد، مرو و سایر شهرهای مهم در این ناحیه هستند.