From Wikipedia, the free encyclopedia
تکگروه یا هاپلوگروه (به انگلیسی: Haplogroup) مجموعهای از هاپلوتیپهای مشابه هستند که دارای نیای مشترک و جهشهای ژنی پلیمرفیسم تکنوکلئوتید هستند. جهشهای ژنی را میتوان به عنوان یک تکگروه در نظر گرفت. هر جهش یک هاپلوتیپ را تشکیل میدهد که از مجموع هاپلوتیپهای مشابه یک هاپلوگروه یا تکگروه ایجاد میشود. به عبارتی، اگر دو یا سه جهش در ژنها صورت بگیرد، میتوان این جهشها را در یک هاپلوگروه به صورت هاپلوگروه C ،B ،A و... قرار داد.
این مقاله میتواند با ترجمهٔ متن از مقالهٔ متناظر در انگلیسی گسترش یابد. (2024-09-15) برای مشاهدهٔ دستورالعملهای مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
|
تکگروهها شاخهای از دانش ژنتیک انسانی هستند و هر تکگروه مطابق با مهاجرتهای اولیهٔ بشر به قارهها یا مناطق جغرافیایی مختلف است. در ژنتیک انسانی، تکگروههایی که بیشترین پژوهش روی آنها انجام گرفته شده تکگروههای دیانای کروموزومِ Y (که از پدر به پسر منتقل میشوند) و تکگروههای دیانای میتوکندری (که از مادر به فرزندان منتقل میشوند) هستند.به بیانی دیگر Y-DNA صرفاً در امتداد خط پدری، از پدر به پسر منتقل میشود، در حالی که mtDNA از خط مادری، از مادر به فرزندان هر دو جنس منتقل میشود. هیچکدام دوباره ترکیب نمیشوند و بنابراین Y-DNA و mtDNA تنها با جهش تصادفی در هر نسل تغییر میکنند و هیچ آمیختگی میان مواد ژنتیکی والدین وجود ندارد.
هر هاپلوگروپ از یک هاپلوگروپ (یا پاراگروپ) پیشین سرچشمه میگیرد و بخشی از آن باقی میماند. به این ترتیب، هر گروه مرتبط از هاپلوگروپها را میتوان دقیقاً به عنوان یک سلسله مراتب تودرتو مدل کرد، که در آن هر مجموعه (هاپلوگروپ) نیز زیرمجموعه ای از یک مجموعه گسترده تر است (در مقابل، مدلهای دو والدینی، مانند درختان خانواده انسان). .
هاپلوگروهها معمولاً با یک حرف اولیه الفبا شناسایی میشوند و اصلاحات شامل ترکیبهای اعداد و حروف اضافی است، مانند (به عنوان نمونه) A → A1 → A1a.
میتوکندریها اندامکهای کوچکی هستند که در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی، مانند سلولهای انسان، قرار دارند. عملکرد اصلی آنها تأمین انرژی برای سلول است. اعتقاد بر این است که میتوکندریها بازماندگان کاهش یافته باکتریهای همزیستی هستند که زمانی به صورت آزاد زندگی میکردند. یکی از نشانههای اینکه میتوکندریها زمانی به صورت آزاد زندگی میکردند این است که هر یک دارای DNA دایرهای به نام DNA میتوکندریایی (mtDNA) هستند که ساختار آن بیشتر شبیه به باکتریها است تا موجودات یوکاریوتی (به نظریه همزیستی داخلی مراجعه کنید). اکثریت غالب DNA انسان در کروموزومهای هسته سلول قرار دارد، اما mtDNA یک استثنا است. فرد سیتوپلاسم و اندامکهای موجود در آن را منحصراً از تخمک مادری به ارث میبرد؛ اسپرم فقط DNA کروموزومی را انتقال میدهد و تمامی میتوکندریهای پدری در اووسیت هضم میشوند. وقتی جهشی در یک مولکول mtDNA رخ میدهد، این جهش به طور مستقیم از خط مادری به ارث میرسد. جهشها تغییراتی در بازهای نیتروژنی توالی DNA هستند. تغییرات منفرد از توالی اصلی به عنوان پلیمورفیسم تکنوکلئوتیدی (SNPs) شناخته میشوند.
کروموزومهای Y انسانی، کروموزومهای جنسی مخصوص مردان هستند؛ تقریباً همه انسانهایی که کروموزوم Y دارند از نظر مورفولوژی مرد هستند. اگرچه کروموزومهای Y در هسته سلول قرار دارند و با کروموزومهای X جفت میشوند، اما فقط در انتهای کروموزوم Y با کروموزوم X بازترکیب میشوند؛ ۹۵٪ باقیمانده از کروموزوم Y بازترکیب نمیشود. بنابراین، کروموزوم Y و هر جهشی که در آن رخ میدهد، از طریق خط مستقیم مردی به ارث میرسد.
کروموزومهای دیگر، اتوزومها و کروموزومهای X (وقتی کروموزوم X دیگری برای جفت شدن با آن وجود دارد) ماده ژنتیکی خود را در طول میوز، فرآیند تقسیم سلولی که گامتها را تولید میکند، به اشتراک میگذارند. به طور مؤثر، این بدان معنی است که ماده ژنتیکی این کروموزومها در هر نسل ترکیب میشود، و بنابراین هر جهش جدیدی به طور تصادفی از والدین به فرزندان منتقل میشود.
ویژگی خاصی که هر دو کروموزوم Y و mtDNA نشان میدهند این است که جهشها میتوانند در یک بخش مشخص از هر دو مولکول انباشته شوند و این جهشها در DNA ثابت باقی میمانند. علاوه بر این، توالی تاریخی این جهشها نیز قابل استنباط است. به عنوان مثال، اگر مجموعهای از ده کروموزوم Y (مشتق شده از ده فرد مختلف) دارای جهش A باشند، اما تنها پنج عدد از این کروموزومها دارای جهش دوم B باشند، پس باید نتیجه گرفت که جهش B بعد از جهش A رخ داده است.
علاوه بر این، همه ده فردی که کروموزوم با جهش A را دارند، از نسل مستقیم مردی هستند که اولین فرد حامل این جهش بوده است. اولین مرد حامل جهش B نیز از نسل مستقیم همین مرد است، اما همچنین جد مستقیم مردانی است که جهش B را دارند. مجموعهای از جهشها مانند این، تبارهای مولکولی را تشکیل میدهند. علاوه بر این، هر جهش یک مجموعه خاص از کروموزومهای Y به نام هاپلوگروه را تعریف میکند.
همه انسانهایی که جهش A دارند یک هاپلوگروه واحد را تشکیل میدهند، و همه انسانهایی که جهش B دارند بخشی از این هاپلوگروه هستند، اما جهش B همچنین یک هاپلوگروه جدیدتر (که زیرگروه یا زیرشاخهای از آن است) را تعریف میکند که انسانهایی که فقط جهش A دارند به آن تعلق ندارند. هر دو mtDNA و کروموزومهای Y به تبارها و هاپلوگروهها تقسیم میشوند؛ اینها اغلب به شکل نمودارهای درختمانند نمایش داده میشوند.
هاپلوگروههای DNA کروموزوم Y انسان (Y-DNA) با حروف A تا T نامگذاری میشوند و با استفاده از اعداد و حروف کوچک به بخشهای کوچکتری تقسیم میشوند. نامگذاری هاپلوگروههای کروموزوم Y توسط کنسرسیوم کروموزوم Y تعیین میشود.[9]
گروههای بدون جهش ژنی M168
گروههای با جهش ژنی M168
گروههای با جهش ژنی M89
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.