زبانهای کردی
زبانی در خاورمیانه / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبانهای کردی یک زنجیره گویشی از زبانهای هندواروپایی در شاخهٔ زبانهای ایرانی غربی هستند که کُردها با آنها سخن میگویند.[11][12] زبانهای کردی از زبانهای ایرانی شاخهٔ شمال غربی هستند که با زبانهای فارسی، پشتو، بلوچی و لری خویشاوندی دارند.[13][14][15][16][17] تعریف یک زبان به عنوان «کردی» همواره دستخوش عوامل غیر زبانشناختی بهویژه عوامل سیاسی و فرهنگی است.[18] در واقع زبان کردی زبان واحدی نیست؛ آنچه هست زبانهای مستقلی (سورانی و کرمانجی و جنوبی و لکی) با شباهت زیاد است که مجموعاً کردی نامیده میشوند.[18][19] البته برخی از منابع زبانشناسی، لکی را زبانی جدا از کُردی طبقهبندی کردهاند.[20][21][پیوند مرده]
این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
زبان کُردی | |||
---|---|---|---|
کوردی، Kurdî | |||
زبان بومی در | ایران ترکیه عراق سوریه جمهوری آذربایجان ارمنستان گرجستان قزاقستان قرقیزستان | ||
منطقه | ایران، کردستان، آناتولی، خراسان | ||
قومیت | کرد | ||
شمار گویشوران | [1] | ||
گویشها | کردی شمالی (کرمانجی)
کردی میانی (سورانی)
کردی جنوبی (کلهری)
لکی (مورد اختلاف)
| ||
وضعیت رسمی | |||
زبان رسمی در | عراق[2] کردستان[3] کردستان سوریه[4][5] | ||
زبان اقلیت شناختهشده در | |||
کدهای زبان | |||
ایزو ۱–۶۳۹ | ku | ||
ایزو ۲–۶۳۹ | kur | ||
ایزو ۳–۶۳۹ | kur – کد همگانیکدهای اختصاصی: ckb – سورانیkmr – کرمانجیsdh – کردی جنوبی | ||
گلاتولوگ | kurd1259 [10] | ||
زبانشناسی | 58-AAA-a (کردی شمالی از جمله کورمانجی & کورمانجیکی) + 58-AAA-b (کردی مرکزی از جمله Dimli/Zaza & Gurani) + 58-AAA-c (کردی جنونی از جمله Kurdi) | ||
توزیع جغرافیایی کردی و دیگر زبانهای ایرانی گویشی توسط کردها
| |||
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
به باور پژوهشگران کردهای ایران و بسیاری از کردهای ترکیه و عراق به گونههایی از زبان پهلوی سخن میگویند و مردم شمال ایران نیز به گونهای از زبان پهلوی سخن میگویند؛ مانند مازندرانی و گیلانی و در جنوب شرق ایران بلوچی نیز عناصری از زبان پهلوی را دارد،[22] این زبانها نیز متعلق به زیرگروه شمال غربی زبانهای ایرانی هستند. از دیگر زبانهای مشابه به زبانهای کردی که زیرگروه جنوب غربی زبانهای ایرانی بهشمار میآیند، فارسی و لری هستند؛ که هرکدام در مناطق وسیعی تکلم میشوند.
زرینکوب در کتاب تاریخ مردم ایران میگوید: در پایان عهد آل بویه در سرزمین جبال که نیز ولایت فهله نام داشت و زبان مردم آن نواحی به همین سبب فهلوی نیز خوانده میشد ادبیاتی عامیانه نیز در لهجههای محلی انعکاس داشت. در ری که زبان آن تدریجاً به لغت دری نزدیکتر از پهلوی میشد ترانههایی به لهجهٔ رازی رایج بود و در همدان و زنجان فهلویات یا ادبیات پهلوی که ملحونات آنها اورامنان خوانده میشد فراوان گفته میشد.[23]
گویشهای مختلف عمدتاً در بخشهایی از ایران، عراق، سوریه و ترکیه مورد استفاده قرار میگیرد. جمعیتهای پراکنده کرد همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان، لبنان و کشورهای اروپایی به ویژه آلمان و انگلستان نیز زندگی میکنند.[24]
وضعیت کنونی دانش زبانشناسی در مورد زبان کردی تقریبی است و هنوز شناخت دقیقی دربارهٔ این زبان، ردهبندی و تاریخ آن وجود ندارد.