Ánguidos

A dos ánguidos,^[2] Anguidae, é unha familia de réptiles escamosos.^[3]

Ánguidos Anguidae Rango fósil: Cretáceo tardío - Actualidade (125 - 0 Ma) [1]
Anguis fragilis
Clasificación científica
Dominio: Eukaryota Reino: Animalia Subreino: Eumetazoa Superfilo: Deuterostomia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata (sen clasif.): Bilateria Clase: Sauropsida Subclase: Diapsida Orde: Squamata Suborde: Anguimorpha Infraorde: Diploglossa Familia: Anguidae Gray, 1825
Subfamilias e Xéneros
Véxase o texto

Caracterízanse pola atrofia das patas en numerosas especies, o que non quere dicir que estean directamente emparentados coas serpentes nin coas anfisbenas; trátase, pois, dun notábel caso de converxencia evolutiva.

A súa área de distribución abarca as rexións do hemisferio norte do Vello e o Novo Mundo, América, Asia, Europa e África do Norte.^[3]

A maioría das súas especies son terrestres, viven na follaxe e os detritos do solo dos bosques. Hai especies que son ovovivíparas, o cal é particularmente vantaxoso, como protección para os inmaturos, especialmente en zonas de climas fríos e húmidos.

Taxonomía

Descrición

A familia foi descrita en 1825 polo naturalista inglés John Edward Gray, no seu traballo "A synopsis of the genera of Reptiles and Amphibia, with a description of some new species".^[4]

Etimoloxía

O nome científico da familia, Anguidae, está formado, segundo a norma, sobre a raíz Angu- do nome do seu xénero tipo, Anguis, coa adición do sufixo do latín científico -idae, propio dos nomes das familias de animais.^[5][6]

Clasificación

Na familia distínguense tres subfamilias, cos xéneros que se indican:^[7] Abrangue unhas 100 especies nos 12 xéneros descritos.

Familia Anguidae Gray, 1825

• Subfamilia Anguinae Gray, 1825 Comprende as especies máis coñecidas, ten poucas especies pero cunha área de distribucióngama moi ampla, encontrándose en toda Europa (incluíndo as súas rexións máis inhóspitas) e Asia, cunhas poucas no norte de África.
  • Xénero Anguis, 2 especies. Europa, Asia, o Cáucaso, Irán, Alxeria e Tunisia.
  • Xénero Ophisaurus, 14 especies. Norteamérica, sueste de Asia, Taiwán, China, India, norte de África.
  • Xénero Pseudopus, 1 especie. Sueste e leste de Europa, incluído o sur de Rusia, o sur de Ucraína, o Medio Oriente e o Cáucaso.
• Subfamilia Diploglossinae Bocourt, 1873 Encóntrase a través de América Central e algunhas partes do Caribe, e alcanza o sur da Arxentina.
  • Xénero Celestus, 27 especies. Habitan nalgunhas illas das Antillas (A Española, Xamaica, as illas Caimán), e en Costa Rica, México, Honduras, Guatemala e Belize.
  • Xénero Diploglossus, 18 especies. En México, Porto Rico, Guatemala, Nicaragua, O Salvador, Costa Rica e Panamá, Honduras, Cuba, o Brasil, Bolivia, o Perú, Colombia, Ecuador.
  • Xénero Ophiodes, 4 especies. De Bolivia, Paraguai, a Arxentina, o Brasil e o Uruguai.
• Subfamilia Gerrhonotinae McDowell & Bogert, 1954 Distribúsee máis ao norte, desde América Central até o Canadá.
  • Xénero Abronia, 28 especies. Viven en Guatemala, México, Belize, O Salvador e Honduras.
  • Xénero Barisia, 3 especies. Exclusivas de México.
  • Xénero Coloptychon, 1 especie. Oeste de Panamá, leste de Costa Rica.
  • Xénero Elgaria, 7 especies. Canadá, Estados Unidos de América, México.
  • Xénero Gerrhonotus, 2 especies. Estados Unidos de América, México, Guatemala.
  • Xénero Mesaspis, 6 especies. México, Guatemala, Honduras, O Salvador, Nicaragua, Costa Rica, Panamá.

Características morfolóxicas

As características comúns deste grupo inclúen un arco supratemporal reducido, estriacións nas caras mediais das coroas dos dentes, osteodermos, e un pregamento lateral na pel da maioría dos taxons.^[8] Os osteodermos, duros, baixo as escamas, dándolle a estes animais un aspecto blindado. Moitas das especies teñen os membros reducidos ou ausentes, o que lles dá unha aparencia de serpe, mentres que outros teñen os membros completamente desenvolvidos.^[9] A forma do corpo varía entre as diferentes especies, con tamaños que oscilan entre os 10 cm e os 1,5 m.^[8][9]

Alimentación e hábitat

Estes lagartos son carnívoros ou insectívoros, alimentándose principalmente de insectos, aínda que se sabe que as especies máis grandes aliméntanse de pequenos réptiles e anfibios. Habitan nunha ampla gama de hábitats diferentes en todo o mundo, desde os ambientes áridos até os tropicais. A maioría das especies coñecidas son terrestres ou semisubterráneas, coa excepción dun único xénero arbóreo, Abronia.^[8]

Reprodución

O grupo inclúe especies ovíparas e vivíparas, que poden presentarse nun mesmo xénero ás veces.^[8][9]

Evolución

Helodermoides tuberculatus.

Esta figura mostra unha filoxenia simplificada das subfamilias dos ánguidos baseada na análise de datos de secuencias de ADN mitocondrial.^[10]

Os ánguidos teñen un rexistro fósil relativamente bo, e son relativamente comúns como fósiles no Cretáceo final e o Paleóxeno do oeste de América do Norte. O ánguido máis antigo coñecido, co rexistro fósil máis completo de calquera lagarto, é Odaxosaurus, do Campaniano tardío do Canadá, hai uns 75 millóns de anos. O Odaxosaurus e outros ánguidos do Cretáceo tardío xa presentan moitas características atopadas nos ánguidos actualmente viventes, incluíndo dentes parecidos a ciceis e placas de armadura na pel, o que suxire unha longa historia evolutiva para o grupo. Os ánguidos foron particularmente diversos durante o Paleoceno e o Eoceno en América do Norte.^[8]

Algunhas especies, como as pertencentes ao xénero Glyptosaurus, dunha extinta subfamilia de ánguidos, creceron a até chegar a teren grandes dimensións, e evolucionaron cunha dentición esmagadora altamente especializada.^[8]

O longo rexistro fósil dos ánguidos en América do Norte suxire que o grupo probabelmente evolucionou alí durante o Cretáceo, antes de dispersarse a Europa no Paleóxeno.

En Galicia

En Galicia unicamente vive unha especie, Anguis fragilis, concretamente da subespecie Anguis fragilis fragilis Linnaeus, 1758.^[11]

Galería

• 
  Anguis fragilis
• 
  Dopasia harti
• 
  Ophiodes sp.
• 
  Ophisaurus attenuatus
• 
  Abronia graminea

• 
  Barisia levicollis
• 
  Elgaria multicarinata
• 
  Gerrhonotus lugoi
• 
  Mesaspis monticola