Xeoloxía histórica

A xeoloxía histórica é unha rama da xeoloxía que estuda as transformacións que sufriu a Terra dende a súa formación hai uns 4.500 millóns de anos ata os nosos días.

Escala de tempo xeolóxico.

Vídeo no Museo de Xeoloxía Precámbrica de Rusia

Para establecer un marco temporal absoluto os xeólogos desenvolveron unha cronoloxía a escala planetaria dividida en eóns, eras, períodos, épocas e idades. Esta escala baséase nos grandes eventos biolóxicos e xeolóxicos.

Escala de tempo xeolóxico

Artigo principal: Tempo xeolóxico.

A maioría das cifras están en millóns de anos (Ma):

En táboa

Anos atrás3,6	Época	Período/Era4,5		Era	Eón	Eventos principais
Día Actual	Holoceno	Cuaternario		Cenozoico	Fanerozoico	Final da Idade do xeo e xurdimento da civilización actual
10,000	Plistoceno					Extinción de grandes mamíferos. Evolución dos humanos modernos
1.8 millóns	Plioceno	Terciario	Neoxeno			Primeiros grandes mamíferos
5 millóns	Mioceno
23 millóns	Oligoceno		Paleoxeno
38 millóns	Eoceno
55 millóns	Paleoceno
64.3 millóns*		Cretáceo		Mesozoico		Os dinosauros alcanzan o pico, comezan a declinar. Extinción masiva do Cretáceo-Terciario. Primitivos mamíferos placentarios.
146 millóns		Xurásico				Mamíferos marsupiais, primeiras aves, primeiras plantas con flores
208 millóns		Triásico				Extinción masiva do Triásico-Xurásico. Primeiros dinosauros, mamíferos ovíparos
251.1 millóns*		Permiano		Paleozoico		Extinción masiva do Permiano-Triásico - 95% da vida na Terra desaparece
286 millóns		Pennsylvaniano	Carbonífero¹			Abundantes insectos, primeiros réptiles, bosques de carbón
325 millóns		Mississippiano				Árbores grandes primitivas
360 millóns		Devoniano				Aparecen os primeiros anfibios, Lycopsida e proximnospermas
408.5 millóns*		Silúrico				Primeiras plantas terrestres fósiles
443.5 millóns*		Ordovícico				Invertebrados dominantes. Extincións masivas do Ordovícico-Silúrico.
490 millóns*		Cámbrico				Maior diversificación da vida durante a explosión Cámbrica. Extincións masivas do Cámbrico-Ordovícico.
545 millóns*		Neoproterozoico²		Proterozoico	Precámbrico7	Primeiros metazoarios
900 millóns		Mesoproterozoico				Formación de Rodinia
1,600 millóns		Paleoproterozoico				Primeira Eucariota
2,500 millóns		Arcaico				Primeira Procariota
3,800 millóns		Hadeico				Formación da Terra

1) En América do Norte, o Carbonífero subdivídese nos períodos Mississippiano e Pennsylvaniano.

2) Descubrimentos feitos durante o pasado cuarto de século cambiaron substancialmente a forma de ver os eventos xeolóxicos e paleontolóxicos inmediatamente anteriores ó Cámbrico. A nomenclatura non se estabilizou. O termo Neoproterozoico é utilizado aquí, pero outros escritores poderían igualmente usar outros termos como 'Ediacariano', 'Vendiano', 'Varangiano', 'Precámbrico', 'Protocámbrico', 'Eocámbrico', ou poderían estender o período de duración do Cámbrico. Todos estes termos son considerados como un subconxunto do Proterozoico máis ca como un período entre o Paleozoico e o Proterozoico.

3) As datas son incertas mostrando unha leve diferenza coas fontes en común. Isto débese á incerteza da datación radiométrica e ó problema de que depósitos que son susceptibles de ser datadas radiometricamente non sempre son examinados no lugar exacto na columna xeolóxica que se desexa datar. Datas cun * son determinadas radiometricamente baseadas en acordos internacionais con GSSP. Tódalas datas danse para o fin da época en cuestión.

4) Os paleontólogos xeralmente fan referencia á etapa faunal en lugar dos períodos xeolóxicos. A nomenclatura de etapas é bastante complexa. Ver https://web.archive.org/web/20020219025732/http://flatpebble.nceas.ucsb.edu/public/harland.html para obter unha lista ordenada por Etapas faunais. Tamén ver GSSP.

5) Como uso común os períodos Terciario- Cuaternario e Paleoceno-Neoxeno-Cuaternario son considerados equivalentes a Mesozoico e Paleozoico. O termo 'Período|Era' (exemplo 'Neoxeno Período/Era') é ás veces usado no canto de 'Período'.

6) O tempo mostrado na columna "Anos atrás" é o que corresponde á fin da época na columna que di "Época".

7) O Precámbrico era tamén denominado Criptozoico.

Notas

• (en castelán)
• Overview of Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSP's). Escala estratigráfica oficial, actualizada en 2004. (en inglés)
• (en inglés)
• no:bilde:Jordens tidsaldre.jpg (imaxe esquematizada) (en noruegués)

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Xeoloxía histórica

• Antropoceno
• Cronoloxía
• Cronoloxía do Universo
• Espazo-tempo
• Evolución
• Evolución humana
• Evolución estelar
• Historia evolutiva da vida
• Historia da Terra
• Historia da xeoloxía
• Historia natural
• Idade da Terra
• Paleoarte
• Paleontoloxía
• Sociedade Internacional para o Estudo do Tempo
• Tempo
• Tempo xeolóxico
• Tempo Universal Coordinado
• Unión Internacional de Ciencias Xeolóxicas
• Xeoloxía

Ligazóns externas

• «Escala de tempo geológico detallada» (en inglês) 
• PRESS,F.; SIEVER, R.; GROTZINGER, J. e JORDAN, T.H. Trad. Rualdo Menegat (coord.) et al. «Para Entender a Terra.^{[Ligazón morta]}Capítulo 10.^{[Ligazón morta]} Porto Alegre: Bookman, 2006.