Ալմաթի

Ալմաթի^[4] կամ նախկինում Ալմա Աթա^[4] (ղազ.՝ Алматы, ռուս.՝ Алма-Ата), Ղազախստանի խոշորագույն քաղաքը։ Բնակչությունը՝ ▲2 135 365 մարդ (2022)^[1]։

Քաղաք
Ալմաթի
ղազ.՝ Алматы, ռուս.՝ Алма-Ата
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ղազախստան
Ենթարկում	հանրապետական ենթարկման քաղաք
Համայնք	Ղազախստան
Աքիմ (պաշտոն)|Աքիմ	Ախմետժան Եսիմով
Հիմնադրված է	1854 թ.
Այլ անվանումներ	Ալամթի, Զաիլիյսկի, Վերնի
Մակերես	682 կմ²
ԲԾՄ	600 — 2200 (կենտրոն— 785) մ
Կլիմայի տեսակ	սուր-մայրցամաքային
Բնակչություն	▲2 135 365 մարդ (2022)[1]
Խտություն	4139 մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	ղազախներ 51,06%, ռուսներ 33,02%, ույգուրներ 5,73%, կորեացիներ 1,90%, թաթարներ 1,82%, ուկրաինացիներ 1,24%, ադրբեջանցիներ 0,70% այլք 3,01%[2]
Կրոնական կազմ	Շիա մուսուլմաններ, ուղղափառ քրիստոնեաներ
Ժամային գոտի	UTC+6 և Asia/Almaty?[3]
Հեռախոսային կոդ	727
Փոստային դասիչ	050000–050063
Ավտոմոբիլային կոդ	A
ISO 3166-2:KZ	ALA
Պաշտոնական կայք	almaty.gov.kz
Ալմաթի (Ղազախստան)
Ալմաթի Վիքիպահեստում

2007 թվականի հունիսին քաղաքն ավելացրել են աշխարհի ամենաթանկ քաղաքների ցանկի մեջ և որի մեջ Ալմաթին կանգնել է եռյակում^[5][6]։

Կարգավիճակ

1927-1936 թվականներին Ալմաթին Ղազախստանի երկրորդ մայրաքաղաքն էր, 1991-1997 թվականներին դարձավ Ղազախստանի մայրաքաղաքը։ Ալմաթին Ղազախստանի ԽՍՀ խոշոր արդյունաբերական կենտրոնն էր։ Չնայած քաղաքական և վարչական կարգավիճակում կատարված փոփոխություններին, այն հանրապետության մշակութային և ֆինանսա-տնտեսական կարևոր կենտրոնն է և մինչև 2017 թվականը համարվում էր ամենահարուստ քաղաքը, իսկ երկրորդը Աստանան էր^[7]։ 1997 թվականից մայրաքաղաք դարձավ Ախմոլան (1998 թվականի մայիսի 6-ից՝ Աստանան), իսկ Ալմա-Աթան ստացավ «Ղազախստանի հարավային մայրաքաղաք» կարգավիճակը։ Այդ ժամանակից ի վեր այս տերմինը հաճախ է օգտագործվում մամուլում և վերաբերվում է Ալմա-Աթային^[8]։ 2006 թվականին, կյանքի որակի ուսումնասիրության համաձայն, որն անցկացվում է «Mercer» խորհրդատվական ընկերության կողմից, Ալմաթին զբաղեցրել է 183 место, 183-րդ տեղը (2005-ի համեմատ մեկ դիրքով բարձր)^[9]։ Ընդհանուր առմամբ ուսումնասիրություններ են անցկացվել 215 քաղաքներում։

Անուն

Ղազախստանի կառավարության մակարդակով քաղաքի անունը Ալմաթի է, Ռուսաստանում դեռևս օգտագործվում է Ալմա Աթա անունը (սակայն լրատվամիջոցներում երկու տարբերակներն էլ օգտագործվում են)։

Վարչական բաժանում

• 
  Սպաների հանդիպում
• 
  Մարզպետ Կոլպակովսկու տունը
• 
  1887 թվականի Երկրաշարժի հետևանքները

1936 թվականին Ղազախստանի գերագույն խորհրդի որոշմամբ Ալմաթայում ձևավորված էին չորս վարչական շրջաններ՝ Պրոլետարական, Լենինյան, Ստալինյան և Ֆրանսիական^[10]։ Այնուհետև ավելացան կամ հին շրջանների հաշվին ձևավորվեցին ևս չորս շրջաններ։

Քաղաքի շրջանները

(ռուսերեն)

Հայտնի մարդիկ

Պոլինա Լեդկովա-խոհարարական գրքերի հեղինակ, սննդի բլոգեր

Նատալյա Նազարովա-թատրոնի և կինոյի դերասանուհի

Դիմաշ Ադիլետ-գործարար, բլոգեր, հեռուստաշոուի մասնակից

Վլադիմիր Ժիրինովսկի-քաղաքական և պետական գործիչ

Իրինա Լինդտ-դերասանուհի

Ռադիոնովա Սվետլանա-Ռոսպրիրոդնադզորի ղեկավար^[11]

Պաշտոնական խորհրդանիշներ

Քաղաքն ունի պաշտոնական խորհրդանշաններ՝ զինանշան և դրոշ։

Զինանշան

Ալմաթիի զինանշանի հիմքը հարավ-արևելյան վահանի ձև ունի, որի վրա սպիտակ հովազն է՝ ութ ծաղիկներով խնձորենու ճյուղը բռնած։ Այդ ծաղիկները խորհրդանշում են քաղաքի ութ շրջանները։ հովազը վստահ քայլքով առաջ է ընթանում, աջ թաթը բարձրանում է հաջորդ քայլի համար, սակայն գլուխը հետ շրջված է, ինչը ցույց է տալիս ժամանակակից քաղաքների զարգացման շարունակականությունը։ Հիմնական ֆոնի վրա պատկերված է Զաիլյան Ալատաուի լեռան ձնառատ գագաթը, որի փեշերին տարածվում է քաղաքը։ Զինանշանի ընդհանուր ֆոնը Ղազախստանի դրոշի գույնն է՝ երկնագույն։

Դրոշ

Դրոշը կարմիր եզրագծերով սպիտակ գործվածքի վրա զինանշանի պատկերն է, որի երկարության և լայնության միջև 1:2 հարաբերությունն է։

Տես նաև

Ալմաթիի շատրվաններ

Ծանոթագրություններ

1. https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT464888&lang=ru
2. «Ղազախստանի բնակչության ազգային կազմը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
4. Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 47. ISBN 99941-56-03-9.
5. «tio.kz». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
6. Worldwide Cost of Living Survey 2008 — city ranking
7. «Численность населения Республики Казахстан на 1 июня 2017 года». stat.gov.kz. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.
8. «Южная столица Казахстана — Алматы». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.
9. World-wide Quality of Living Survey
10. Алма-Ата. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К.. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. — С. 81. — 608 с. — 60 000 экз.
11. «Радионова Светлана Геннадьевна - биография главы Росприроднадзора». Клерк (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 26-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալմաթի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 180)։