Ռուսներ

Ռուսներ (ռուս.՝ русские), արևելասլավոնական էթնոս, Ռուսաստանի մեծաթիվ բնիկ ազգը (ըստ 2010 թվականի համառուսաստանյան մարդահամարի՝ կազմում է բնակչության 80 %-ը^[3]), ամենամեծաթիվ եվրոպական ազգը։ Խոշոր սփյուռք գոյություն ունի Ուկրաինայում, Ղազախստանում, ԱՄՆ-ում, Բելառուսիայում և այլ պետություններում։ Ամբողջ աշխարհում հաշվվում է մոտավորապես 135 միլիոն ռուսներ։ Ըստ ՀԿՈւՀԿ (Հասարակական կարծիքի ուսումնասիրման համառուսաստանյան կենտրոն) 2010 թվականի մարտին անցկացրած հարցման տվյալների՝ Ռուսաստանում բնակվող ռուսների 75 %-ը իրենց համարում է ուղղափառության հետևորդ^[62], շոշափելի է նաև ոչ մի կրոնի չհետևողների թիվը։ Ազգային լեզուն ռուսերենն է։

Ռուսներ
Ալեքսանդր Նևսկի • Դմիտրի Իվանովիչ Դոնսկոյ • Պետրոս Մեծ • Միխայիլ Գլինկա • Մոդեստ Մուսորգսկի • Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով • Պյոտր Չայկովսկի • Դմիտրի Շոստակովիչ • Ալեքսանդր Պուշկին • Միխայիլ Լերմոնտով • Լև Տոլստոյ • Ֆեոդոր Դոստոևսկի • Իվան Տուրգենև • Անտոն Չեխով • Աննա Ախմատովա • Միխայիլ Լոմոնոսով • Դմիտրի Մենդելեև • Սոֆյա Կովալևսկայա • Իվան Պավլով • Պավել Յաբլոչկով • Սերգեյ Կորոլյով • Լյուբով Օռլովա • Լիլյա Կեդրովա • Յուրի Գագարին • Սվետլանա Սավիցկայա • Կառլ Բրյուլով • Ալեքսանդր Իվանով • Վասիլի Վերեշչագին • Իվան Շիշկին • Իլյա Ռեպին
Ընդհանուր քանակ
≈135 000 000[1]
Բնակեցում
*  Ռուսաստան - 111 016 896 (Մարդահամար-2010)[2][3][4]  Ուկրաինա: 8 334 141[5] կամ 6 883 788[6] (մարդահամար 2001)[7] Դոնեցկի մարզ - 1 844 399 (2001)[7] Ղրիմի ԻՀ։ 1 180 400 (2001)[7] Լուգանսկի մարզ։ 991 825 (2001)[7]  Խարկովի մարզ: 742 000 (2001)[7]  Դնեպրոպետրովսկի մարզ: 627 531 (2001)[7]  Օդեսայի մարզ: 508 500 (2001)[7]  Զապորոժիեի մարզ: 476 748 (2001)[7]  Կիև: 337 300 (2001)[7]  Սևաստոպոլ: 269 953 (2001)[7]  Նիկոլաևի մարզ: 177 500 (2001)[7]  Խերսոնի մարզ: 165 200 (2001)[7]  Սումիի մարզ: 121 700 (2001)[7] Պոլտավայի մարզ։ 117 100 (2001)[7]  Կիևի մարզ: 109 300 (2001)[7]  Ղազախստան: 3 685 009 (2014 թվականի գնահատական,)[8] Արևելաղազախական մարզ։ 529 286 (2014)[8] Կարագանդայի մարզ։ 512 769 (2014)[8] Ալմա-Աթա։ 447 259 (2014)[8] Կոստանայի մարզ։ 371 019 (2014)[8] Ալմաթայի մարզ։ 301 713 (2014)[8] Հյուսիս-ղազախական մարզ։ 287 562 (2014)[8] Պավլոդարի մարզ։ 280 447 (2014)[8] Ակմոլինի մարզ։ 253 458 (2014)[8] Հարավ-ղազախական մարզ։ 132 393 (2014)[8] Աստանա։ 132 103 (2014)[8] Արևտմա-ղազախական մարզ։ 130 767 (2014)[8] Ժամբիլի մարզ։ 116 632 (2014)[8]\  ԱՄՆ: 3 163 084 (ծագումով, 2009 թվականի գնահատական,)[9][10]  Նյու Յորք: 505 113 (2009)[10][11]  Կալիֆոռնիա: 449 763 (2009)[10][12]  Ֆլորիդա: 249 229 (2009)[10][13]  Փենսիլվանիա: 213 855 (2009)[10][14]  Նյու Ջերսի: 197 126 (2009)[10][15]  Իլինոյս: 140 254 (2009)[10][16]  Մասաչուսեթս: 122 724 (2009)[10][17]  Բելառուս: 785 084 (մարդահամար, 2009)[18] Մինսկ։ 184 070 (2009)[18] Վիտեբսկի մարզ։ 124 958 (2009)[18] Գոմելի մարզ։ 111 085 (2009)[18] Մինսկի մարզ։ 101 579 (2009)[18]  Ուզբեկստան: սկսած 600 000 -ից (2014)[19][20][21] Տաշքենդ։ 400 000 (2014)[22]  Լատվիա: 531 324 (գնահատական, 2013)[23] Ռիգա։ 249 282 (գնահատական, 2013)[23] Դաուգավպիլս։ 45 061 (գնահատական, 2013)[23] Լիեպայա։ 22 268 (գնահատական, 2013)[23] Յուրմալա։ 17 258 (գնահատական, 2013)[23] Ելգավա։ 15 810 (գնահատական, 2013)[23] Ռեզեկնե։ 13 875 (գնահատական, 2013)[23]  Կանադա: 500 600 (մարդահամար, 2006)[24]  Օնտարիո: 167 365 (2006)[25]  Բրիտանական Կոլումբիա: 114 105 (2006)[26]  Ալբերտա: 92 020 (2006)[27] Մանիտոբա- 45 625 (2006)[28]  Քվեբեկ: 40 155 (2006)[29] Սասկաչևան- 35 050 (2006)[30]  Ղրղզստան: 381 562 (գնահատական, 2012)[31](ռուս.) Բիշքեք։ 192 080 (մարդահամար, 2009)[32] Չուի մարզ։ 167 135 (մարդահամար, 2009)[33]  Էստոնիա: 332 816 (գնահատական, 2014)[34] Խարյումաա։ 179 355 (գնահատական, 2014)[35] Իդա-Վիրտումաա։ 108 537 (գնահատական, 2014)[35]  Գերմանիա: 216 291 (граждан РФ, գնահատական, 2013)[36]  Մոլդովա: 201 218 (մարդահամար, 2004)[37][38] Քիշնև։ 99 149 (2004)[37] Բալթի- 24 546 (2004)[37] Կահուլի շրջան։ 7702 (2004)[37] Գագաուզիա։ 5941 (2004)[37] Եդինեցի շրջան։ 5083 (2004)[37]  Լիտվա: 171 100 (գնահատական, 2012)[39] Վիլնյուսի գավառ։ 83 281 (մարդահամար, 2011) Կլայպեդայի գավառ։ 35 265 (մարդահամար, 2011) Կաունասի գավառ։ 19 784 (մարդահամար, 2011) Ուտենայի գավառ։ 18 905 (մարդահամար, 2011)  Մերձդնեստր: 154 900 (գնահատական, 2012)[40][41]  Թուրքմենստան: 100 000-ից (գնահատական, 2001)[42] 139 000 (անկախ գնահատական, 2012)[43]  Բրազիլիա: 137 000 (գնահատական, ծագում)[44]  Ադրբեջան: 119 300 (մարդահամար, 2009)[45] Բաքու։ 108 525 (2009)  Միացյալ Թագավորություն: 75 500 (գնահատական, 2012)[46]  Վրաստան: 67 671 (մարդահամար, 2002)[47][48] Թբիլիսի։ 32 580 (2002) Աջարիա։ 9 073 (2002)  Ավստրալիա: 67 055 (ծագում, մարդահամար, 2006)[49]  Կուբա: 50 200 (մարդահամար, 2002)[50]  Ֆրանսիա: 37 949 (2007, ծննդավայր)[51]  Տաջիկստան: 34 838 (մարդահամար, 2010)[52]  Ֆինլանդիա: 26 909 (գնահատական, 2008)[53]  Ռումինիա: 23 487 (մարդահամար, 2011)[54]  Աբխազիայի Հանրապետություն: 22 077 (մարդահամար, 2011)[55][56]  Հունաստան: 18 219 (ՌԴ քաղաքացիներ, մարդահամար 2001)[57]  Չինաստան: 15 609 (մարդահամար, 2000)[58]  Լեհաստան: 13 000 (մարդահամար, 2011)[59]  Հայաստան: 11 911 (մարդահամար, 2011)[60]  Բուլղարիա: 9 978 (մարդահամար, 2011)[61]
Լեզու(ներ)
Ռուսերեն
Հավատք(ներ)
Ուղղափառություն
Բարեկամական էթնիկ խմբեր
Ուկրաինացիներ, Բելառուսներ, Ռուսիններ

Ինքնանվանում

Ռուսների ինքնանվանումը՝ «русские» (ռուսկիե), առաջացել է «русские люди» (ռուս մարդիկ) երկանդամ կապակցությունից, որի երկրորդ անդամը ժամանակի ընթացքում դուրս է եկել գործածումից^[63]։ Հնում այն օգտագործվում էր հիմնականում խոսակցական լեզվում, իսկ մինչև 18-րդ դարը ռուսների և արևելասլավոնական ազգերի ինքնանվանումը եղել է Ռուս (Русь), այնպես, ինչպես անվանում էին երկիրը (ռուս.՝ Древняя Русь)։ 17-18-րդ դարերում այն աստիճանաբար փոխարինվել է նոր՝ россияне (ռոսիյանե) ինքնանվանումով, իսկ ավելի ուշ, 18-19-րդ դարերում՝ великорусы (վելիկոռուսի, բառացի՝ «մեծ ռուսներ»)։ Սակայն աստիճանաբար գրական լեզու էր ներթափանցում «русские» ինքնանվանումը, որը սկզբում վերագրվում էր բոլոր երեք արևելասլավոնական ազգություններին, սակայն 1917-ից սկսած՝ միայն վելիկոռուսներին։

Այժմ, որպես ռուսների ինքնանվանում գործածվում են ինչպես «русские», այնպես էլ «россияне» անվանումները, ընդ որում, առաջինով բնորոշում են էթնիկ ռուսերին՝ կապ չունի, թե որ երկրում են նրանք ապրում, կամ թե որ երկրի քաղաքացի են համարվում, իսկ երկրորդով՝ միայն Ռուսաստանի քաղաքացիներին, առանց հաշվի առնելու նրանց ազգային պատկանելիությունը, սոցիալական, կրոնական կամ այլ առանձնահատկությունները։ Նման բաժանումը կիրառվում է միայն ռուսերեն լեզվում։