Բան Կի Մուն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Բան Կի-Մուն[13] (կորեերեն՝ 반기문, հանջա՝ 潘基文, Կո․ նոր ռոմ․՝ Ban Ki-moon, հունիսի 13, 1944[14][15][16][…], Eumseong County, Կորեան Ճապոնիայի տիրապետության տակ), Միավորված Ազգերի Կազմակերպության ութերորդ գլխավոր քարտուղար (2007-2017 թթ.), հաջորդել է Քոֆի Անանին։ Մինչ այդ եղել է ՄԱԿ-ում Հարավային Կորեայի Հանրապետության արտգործնախարարության ներկայացուցիչ։ 2004 թ.-ի հունվարից մինչ 2006 թ.-ի նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում զբաղեցրել է Հարավային Կորեայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնը։ 2006 թ.-ի հոկտեմբերի տասներեքին ընտրվել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար։ 2007 թ.-ի հունվարի 1-ից հաջողությամբ փոխարինել է Քոֆի Անանին, մինչև 2017 թվականի հունվարի 1-ը։
Remove ads
Վաղ կյանքը և կրթությունը
Բան Կի Մուն-ը ծնվել է 1944 թ. հունիսի 13-ին, Հյուսիսային Կորեայի Չունգջու գավառի Էումսեոնգ քաղաքի շրջանում, Հյուսիսային Չունգչոնգ փոքր հողագործական գյուղում։ Նրա ընտանիքը տեղափոխվեց մոտակա Չունջու քաղաքը, որտեղ էլ նա մեծացավ։ Բան Կի Մունի մանկության տարիներին նրա հայրը ունեցել է պահեստային բիզնես, սակայն բիզնեսը սնանկացել է, և ընտանիքը կորցրել է իր միջին դասի կենսամակարդակը։ Երբ Բան Կի Մունը 6 տարեկան էր, իր ընտանիքը Կորեական պատերազմի պատճառով փախավ հեռավոր լեռներ։ Պատերազմից հետո ընտանիքը վերադարձավ Չունգջու։ Բան Կի Մունն ասել է, որ այս ընթացքում նա հանդիպել է ամերիկյան զինվորների։ Միջնակարգ դպրոցում (Չունջուի միջնակարգ դպրոց) նա դարձավ աստղային աշակերտ, հատկապես անգլերենի ուսուցման մեջ։ 1962 թ. Բան Կի Մունը հաղթել է շարադրության մրցույթ, որը ֆինանսավորվել է Կարմիր Խաչի կողմից, և շահել է ուղևորություն դեպի ԱՄՆ, որտեղ նա ապրել է Սան Ֆրանցիսկոյում մի քանի ամիս, իրեն հյուրընկալող ընտանիքի հետ։ Ճանապարհորդության ընթացքում նա հանդիպել է ԱՄՆ-ի նախագահ Ջոն Ֆիցջերալդ Քենեդիին։ Երբ հանդիպման ժամանակ լրագրողը հարցրեց, թե ինչ է ուզում դառնալ, երբ մեծանա, նա պատասխանեց. «Ես ուզում եմ դառնալ դիվանագետ»։ Բացի իր մայրենի կորեերենից, Բան Կի Մունը խոսում է անգլերեն և ֆրանսերեն։
Remove ads
Կարիերա
Դիվանագիտական կարիերա
Բուհն ավարտելուց հետո, Բանն արժանացավ Կորեայի արտաքին ծառայության քննությանը։ 1970 թ.-ի մայիսին նա միացել է Արտաքին գործերի նախարարությանը։ Բանի առաջին արտասահմանյան գործուղումը եղել է Հնդկաստանի Նյու Դելի քաղաքում, որտեղ նա եղել է փոխնախագահ, և տպավորել է շատ օտարերկրյա մարմինների իր գերազանց ունակություններով։ Բանն ընդունում է Հնդկաստանին ավելի շատ քան ԱՄՆ-ին, քանի որ նա Հնդկաստանում կկարողանա ավելի շատ գումար խնայել, որպեսզի ուղարկի իր ընտանիքին։ 1974 թ.-ին նա կատարեց իր առաջին գործուղումը Միավորված ազգերի կազմակերպությունում (Հարավային Կորեան 1991 թ. սեպտեմբերի 17-ին դարձավ ՄԱԿ-ի լիիրավ անդամ երկիր)[17]։ 1979 թ.-ին Պարկ Չունգ Հի-ի սպանությունից հետո, Բան Կի Մունը ստանձնեց Միավորված ազգերի կազմակերպության բաժնի տնօրենի պաշտոնը։ Բան Կի Մունն երկու անգամ գործուղվել է Վաշինգտոն ԿՇ-ում գտնվող Հարավային Կորեայի դեսպանատուն։ 1990-1992 թթ. եղել է Ամերիկայի տնտեսական, քաղաքական ևն գործերի գլխավոր տնօրեն։
Հարավային Կորեայի արտաքին գործերի նախարարը
2004 թ.-ին Բան Կի Մունը փոխարինեց Յուն Յանգ-կվան-ին, որպես Հարավային Կորեայի արտաքին գործերի նախարար՝ Ռոհ Մու-հյունին։ Սկզբում Բանը կանգնած էր երկու խոշոր ճգնաժամի առջև. 2004 թ.-ի հունիսին Իրաքում առևանգվել և սպանվել է հարավկորեական արաբերեն թարգմանիչ Կիմ Սան-իլը՝ իսլամական ծայրահեղական խմբավորումների կողմից, և 2004 թ.-ի դեկտեմբերին Հնդկական օվկիանոսի ցունամիի հետևանքով զոհվել են տասնյակ կորեացիներ[18]։ Բանն ակտիվորեն ներգրավվեց Հյուսիս-հարավային կորեական հարաբերությունների հետ կապված հարցերի մեջ[19]։ 2005 թ.-ի սեպտեմբերի 5-ին, որպես արտաքին գործերի նախարար, նա դիվանագիտական կապերի մեջ գլխավոր դեր է ունեցել Հյուսիսային Կորեայի միջուկային խնդրի լուծման վերաբերյալ՝ Պեկինում կայացած Վեցերորդ բանակցությունների չորրորդ փուլում, համատեղ հայտարարություն ընդունելու համար[20]։ Արտաքին գործերի նախարար՝ Բան Կի Մունը, վերահսկում է Հարավային Կորեայի առևտուրը և քաղաքական օգնությունը։
Remove ads
ՄԱԿ-ի կարիերան
Քարոզարշավ գլխավոր քարտուղարի համար, 2007թ.
2006 թ.-ի փետրվարին Բանն իր թեկնածությունն էր հայտնել Քոֆի Անանին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնում փոխարինելու համար, 2006 թ.-ի վերջին դառնալով Հարավային Կորեայի առաջին գրասենյակը[21]։ Թեև Բանն առաջինն էր, ով հայտարարեց իր թեկնածուությունը, բայց նա սկզբում չէր համարվում լուրջ մրցակից[22]։ Հաջորդ ութ ամիսների ընթացքում, Բանը այցելել է Անվտանգության խորհրդում տեղակայված 15 երկրներից յուրաքանչյուր նախարարին։ Յոթ թեկնածուներից նա տեղ է զբաղեցրել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անցկացրած չորս հարցումներից յուրաքանչյուրում՝ հուլիսի 24. սեպտեմբերի 14[23][24], սեպտեմբերի 28[25], հոկտեմբերի 2[26]։ Այն ժամանակ, երբ այդ հարցումները տեղի ունեցան, Բան-ը խոշոր երլույթներ ունեցավ Ասիայի հասարակության և Նյու Յորքի արտաքին հարաբերությունների խորհրդում[27][28]։ Հաստատվելու համար, անհրաժեշտ էր ոչ միայն շահել դիվանագիտական հանրության աջակցությունը, այլև խուսափել խորհրդի մշտական հինգ անդամներից՝ Չինաստան, Ֆրանսիա, Ռուսաստան, Միացյալ Թագավորություն և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ։ Բանը հայտնի էր Վաշինգտոնում նրանով, որ ստիպելով Հարավային Կորեայի զորքերը ուղարկել էր Իրաք, և աջակցել էր Բուշի վարչակազմին։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads