7-րդ դար

7-րդ դար, 601 թվականից 700 թվականն ընկած մեկ հարյուրամյակ, և 1-ին հազարամյակի յոթերորդ դարը։ Նախորդել է 8-րդ դարին և հաջորդել 6-րդ դարին։

Մանրամասն տեղեկատվություն 590‑ականներ, 600‑ականներ ...

Համաշխարհային պատմության մեջ հանդիսանում է միջնադարյան առավել վաղ շրջանի՝ վաղ միջնադարի ընթացք։

Արաբական արշավանքները սկսվել են Արաբիայի միավորմամբ Մուհամմադ մարգարեի կողմից 622 թվականից սկսած։ Մուհամմադի մահից հետո 632 թվականին Իսլամը տարածվեց Արաբական թերակղզում։ 7-րդ դարում արաբները նվաճեցին Պարսկաստանը և վերջ դրեցին Սասանյան կայսությանը։ 7-րդ դարի ընթացքում Արաբները նաև նվաճեցին Սիրիան, Պաղեստինը, Հայաստանը, Եգիպտոսը և Հյուսիսային Աֆրիկան։

Բյուզանդական կայսրությունում շարունակվեցին անհաջողությունները Արաբական խալիֆայության հզորացման ֆոնին։

Հարշան միացավ Հյուսիսային Հնդկաստանին` ստեղծելով փոքր պետություններ, որոնք կործանվել էին 6-րդ դարում Գուպտա կայսրության կողմից։

Չինաստանում Սույ դինաստիային փոխարինեց Թան դինաստիան, որը ընդլայնեց իր տարածքները Կորեաից մինչև Կենտրոնական Ասիա և պետք է ընդհարվեր արաբների հետ հետագայում։ Չինաստանը սկսեց հասնել իր հզորության գագաթնակետին։ Սիլլան միավորվեց Թան դինաստիայի հետ, որին միացավ Բաեկյեն և միավորեցին Կորեական թերակղզին մեկ առաջնորդի ներքո։ Աշուկա ժամանակաշրջանը շարունակվեց Ճապոնիայում ամբողջ 7-րդ դարի ընթացքում։

Սկիզբ դրվեց Իսլամին Արաբիայում, Ղուրանը գրվաց թղթի վրա։
Առաջին հայտնի խորվաթացի արքոնտ Պորգան հիմնադրեց Խորվաթիայի դքսությունը։
Աշխարհի բնակչությունը հաշվվում էր մոտ 208 միլիոն^[1]։
Անգլո-սաքսոնական Հեպտորարխիաիան ձևավորվեց այս դարի սկզբներին Անգլիայում^[2]։
Սյուանցզանը ճանապարհորդեց Չինաստանից Հնդկաստան, մինչ վերադառնալը Չինաստան նա թարգմանեց Բուդիստական արձանագրությունները։
Ալժիրի Թիմգադ քաղաքը կողոպտեցին Բերբերները։
Ավարտվեց բուդիստական կառավարումը Սինդում։
Խորվաթներները բնակություն հաստատեցին իրենց ներկայիս տարածքներում։
Տեոտիուականը ավերվեց։ Հողին հավասարվեցին քաղաքական և հոգևոր շինությունները։
Սուգենդոը կրոնը առաջացավ Բուդդիզմի, Տեոիզմի, Շինտոյի և այլ կրոնների ազդեցությունից Ճապոնիայի լեռներում։
Բուլղարները ժամանեցին Բալկաններ և հիմնեցին հզոր Բուլղարական կայսրությունը։
Անգլիական գրականության վաղ շրջան։
Ճապոնիայում կառուցվեցին Հորյու ջի և Նարա պրոֆեկտուրան։ Աշուկա ժամանակաշրջան։
600. Բնական ծաղիկը Հնդկաստանից տարածվեց դեպի Եվրոպա։
602. Վաղ Լի դինաստիայի անկումից հետո Չինաստանը երրորդ անգամ տիրեց Վիետնամին։
610: Հերակլիոս Ա-ն Աֆրիկայից նավով ժամանեց Կոստանդինուպոլիս, տապալեց Բյուզանդիայի կայսր Փոկասին և դարձավ կայսր։ Նրա առաջին հրամանով կայսրության լեզուն լատիներենից փոխվեց հունարեն (այս լեզվով խոսում էր կայսրության մեծ մասը)։
615. Սասանյան կայսրության Շահ Խոսրով Բ Փարվեզը նվաճեց Երուսաղեմը^[2]։
615. Կինիչ Ջանաբ Պակալը դարձավ մայաների Պալենկե քաղաք-պետության թագավոր։
616. Շահ Խոսրով Բ Փարվեզը ներխուժեց Եգիպտոս^[2]։
616. Էթերֆրիթ Նորտրումբիացին պարտության մատնեց ուելսիցիներին Չեսթերի ճակատամարտում, Անգլիայում։
618. Չինաստանում Թան դինաստիան գլխավորեց Գոցզու կայսրը։
618. Չենլա թագավորությունը ավարտեց Ֆունանի նվաճումը։
Գուանչժոուն դարձավ Չինաստանի գլխավոր նավահանգիսը` ընդունելով նավեր Եգիպտոսից, Արևելյան Աֆրիկայից, Արաբիայից, Պարսկաստանից, Հնդկաստանից, Շրի Լանկայից և Հարավ արևելյան Ասիայից։
622. Այս տարուց սկսվում է Իսլամական օրացույցը, որի ընթացքում տեղի ունեցավ Հիջրան` Մուհամադ մարգարեի գաղթը Մեքքայից Յասրիբ (Մադինա)։
623. Ֆրանկ առևտրական Սամոն, սլավոնների օգնությամբ դարձավ Կենտրոնական Եվրոպայում առաջին հայտնի սլավոնական պետության առաջնորդը։
626. Ավարները և պարսիկները միավորված պաշարեցին Կոստանդինուպոլիսը սակայն չկարողացան այն նվաճել։
627. Կայսր Հերակլիոս Ա-ը պարտության մատնեց պարսիկներին` ավարտելով Հռոմեա-պարսկական պատերազմները։
629. Սկսվեցին Բյուզանդա-արաբական պատերազմները։ Բյուզանդական կայսրության մեծ մասը նվաճեցին արաբները` Խալիդ իբն ալ-Վալիդի գլխավորությամբ։
632. Սկսվեցին Արաբական արշավանքները։
636. Մոտավոր այս ժամանակահատվածում տեղի ունեցավ Քադիսիայի ճակատամարտը, որում արաբենրը հաղթեցին Պարսկական կայսրությանը և հետագայում նվաճեցին Պարսկաստանը։
638. Արաբները նվաճեցին Պաղեստինը։
639. Սկսվեցին Արաբական արշավանքները Հայաստան և Եգիպտոս։
641. Իսլամը մուտք գործեց Եգիպտոս։
642. Ալեքսանդրիայի գրադարանը նորից ավերվեց։
649-683. Չնաստանի կայսր Գաո Ցզունը թուլատրեց բացել քրիստոնեական մատուռներ բոլոր 358 շրջաններում։
650: Սկսվեցին Արաբ-խազարական պատերազմները։
651. Կայսր Հազկերտ III-ը սպանվեց Մերվում, վերջ դնելով Սասանյանների տոհմի կառավարումը Պարսկաստանում (Իրան)։
656 –661. Առաջին իսլամական քաղաքացիական պատերազմը։
657. Թան դինասիան Գաո Ցզուն կայսրի գլխավորությամբ պարտության մատնեց Արևմտյան թուրքական խանությանը։
661. Խալիֆա Ալի իբն Աբի Տալիբը սպանվեց։ Նրան հաջորդեց Հասան իբն Ալին, ով զիջեց գահը Մուավիային` սկիզբ դնելով Օմայյան խալիֆայությանը^[2]։
664. Քաբուլը նվաճեցին մուսուլմանները։
670. Արաբները ավարտեցին Հյուսիսային Աֆրիկայի նվաճումը Ուքբա իբն Նաֆի զորավարի գլխավորությամբ։
674. Արաբները առաջին անգամ պաշարեցին Կոստանդնուպոլիսը։
677. Արաբական նավատորմի մեծ մասը ոչնչացվեց Հունական կրակի միջոցով։
680. Բուլղարները հաղթեցին բյուզանդացիներին Օնգալի ճակատամարտում։
680: Կարբալայի ճակատամարտում, որը տեղի ունեցավ Կուֆայի մոտ, սպանվեց Հուսեյն իբն Ալին։
681. Բյուզանդիան ճանաչեց Բուլղարիայի անկախությունը։
682. Էլտիրեշ խանի և Տոնյուկուկի ջանքերով վերաձևավորվեց Թյուրքական խանությունը։
683 –685. Երկրորդ իսլամական քաղաքացիական պատերազմը։
688. Բյուզանդական կայսրության կայսր Հուստինիանոս II-ը պարտության մատնեց բուլղարացիներին։
690. Բուդդիստ կայսերական խորհրդական Վու Զետյանը դարձավ Չինաստանի կայսրուհի։
691. Բուդդիզմը դարձավ Չինաստանի պետական կրոն։
694. Իսպանո-Վեստգոթական թագավոր Էգիկան մեղադրեց հրեաներին արաբեներին օգնելու համար և բոլոր հրեաներին ստրկացրեց։
698. Արաբները նվաճեցին Կարթագեն Բյուզանդական կայսրությունից։
698: Ոչ պաշտոնապես սկսվեցին հակաքրիստոնեական հալածաքները Չինաստանում։
698. Կորեայում սկսվեց Հյուսիսային պետությունների ժամանակաշրջանը։
700. Էդզիզա լեռան հրաբխային կոմպլեքսը ժայթքեց Բրիտանական Կոլումբիայի հյուսիսում, Կանադա։

Դեպքեր

Ծանոթագրություններ

Wikiwand - on