Milito Mexikian-Usana

La Milito Mexikian-Usana (Angle: Mexican-American War^[1]), od interveno Usana en Mexikia (Hispane: intervención estadounidense en México^[2][3]) esis milito inter Mexikia ed Usa eventinta de 1846 til 1848 qua rezultis la cedo di 1/3 di Mexikiana teritorio ad Usa.

Milito Mexikian-Usana
Kelk imaji pri la milito Mexikian-Usana.
Konflikto:
Dato:	de la 23ma di mayo 1846 til la 2ma di februaro 1848
Loko:	Mexikia e la nuna stati Usana Kalifornia, Nova-Mexikia, Texas, Arizona, Kolorado ed Utah
Rezulto:	Mexikia perdis preske la duimo de lua teritorio. La paco ristablisesis da pakto Guadalupe Hidalgo.
Militanti
Mexikia	↔	Usa Republiko Texas Republiko Kalifornia
Komanderi
Mariano Paredes y Arrillaga Antonio López de Santa Anna Mariano Arista Pedro Ampudia Pedro Ampudia Nicolás Bravo José María Flores José de Urrea Antonio Canales Rosillo John Riley	↔	James Knox Polk Zachary Taylor Winfield Scott Stephen Kearny William Jenkins Worth John Drake Sloat Robert Field Stockton Joseph Lane Henry Stanton Burton Thomas Childs William B. Ide
Trupi/equipuri
40 mil soldati e milicani	↔	76 800 soldati
Perdaji
5000 mortinta dum kombati 4000 civili mortinta	↔	1733 soldati mortinta 4152 vunditi 11 550 mortinta pro morbi
{{{perdaji}}}

La milito komencis pro l'intereso Usana en teritorii lor aparteninta a Mexikia, komencinta en 1836 kun l'enkorpigo di Republiko Texas, pos ke ol nedependanteskis. Altra motivi esis l'eniro di Usan armeo en regiono inter fluvii Nueces e Bravo, e lua demando pri indemno a Mexikiana guvernerio, pro domaji en republiko Texas dum lua milito pri nedependo.

En 1847, Usani desembarkis en Veracruz e konquestis urbo México. Pro to, Mexikiani kapitulacis e koaktesis signatar en 1848 la Traktato di Guadalupe Hidalgo, segun quo agnoskesis Usana anexo di Mexikiana teritorii "Alta Kalifornia", Santa Fe di Nova-Mexikia e Texas, qui nun formacas Usana stati Kalifornia, Nova-Mexikia, Arizona, Nevada, Utah, Kolorado, e parto di la nuna Wyoming.