Nevada

Nevada esas Usana stato. Lu havas kom vicini Oregon ed Idaho norde, Utah este, Arizona sud-este, e Kalifornia weste. Segun la demografiala kontado di 2020, ol havis 3 104 614 habitanti. Lua tota surfaco esas 286 352 km².

Nevada Stato di Usa Noktal imajo pri Las Vegas. Chefurbo Carson City Maxim granda urbo Las Vegas Oficala linguo o lingui: Nulo. Angla e Hispana parolesas. Surfaco 286 352 km² Habitanti Denseso di habitantaro 3 104 614 (2020) 10,84 hab./km² Guvernisto Joe Lombardo (R) Posto-kodexo abreviuro NV Horala zono UTC-8 (UTC-7 che monti) (UCT-7 / UTC-6 dum somero) Reto www.nevada.gov

Historio

Taliado en roki proxim lago lago Winnemucca, facita inter 14800 til 10500 yari ante nun.

Nevada habitabas dum mili di yari, quale montras petroglifi* de 14800 til 10500 yari ante nun, trovita apud lago Winnemucca. Restaji de civilizuro Anasazi trovesis proxim Overton, sude del stato. Ta regiono okupesis unesmafoye cirkume 8 mil yari aK, e Anasazi koloniigis ol inter l'unesma yarcento aK e la 12ma yarcento.

La precipua tribui qui habitis la regiono kande Europani arivis en Amerika esis Paiute, Shoshone, Quoeech, Washoe e Walapai. Tribui qui parolis Uto-Azteka lingui, ancestri de la nuna Shoshone e Paiute, arivis en la regiono dum la 14ma yarcento.

Hispano Francisco Garcés esis l'unesma Europano qua arivis en la regiono, dum la yari 1770a. La regiono enkorpigesis a Hispana imperio, diveninta parto di Nova-Hispania. Nevada divenis parto di provinco Supra Kalifornia en 1804, e pos la nedependo Mexikiana, ol divenis parto di Mexikia.

En 1827, Jedediah Smith eniris la valo di Las Vegas, ed en 1828 Peter Skene Ogden navigis tra rivero Humboldt. En 1829, Hispana explorero Antonio Armijo trairis la regiono e deskovris aquo en subsulo di regiono pose baptita Las Vegas ("la fertila vali"). En 1848, pos finir la milito Mexikian-Usana, la regiono divenis parto dil teritorio Utah, establisita en 1850. Mormoni arivis a la regiono en 1851, ed ye la sam yaro, tale nomizita kontrato di Fort Laramie cedis parto di la regiono ad indijeni.

Minado en Comstock Lode, 1877.

En 1859 deskovresis oro en Comstock Lode, 11 yari pos la deskovro di oro en Kalifornia. To produktis multa richeso e stimulis la kresko di urbi. Ye la 2ma di marto 1861 Nevada separesis de teritorio Utah e recevis la nuna nomo, homaje Sierra Nevada. Lua chef-urbo establisesis en Carson City. Ye la 31ma di oktobro 1864, Nevada divenis la 36ma Usana stato, justatempe por grantar 3 voti por rielektar Abraham Lincoln e grantar majoritato republikana en Usana Kongreso. Til 1869, mineyi di oro en Aurora produktis 27 milion dolari en metalo, ma en 1870 la maxim multa ek li exhaustesis, e multa habitanti abandonis la stato. Mineyi en Comstock Lode duris produktar oro ed arjento til 1880, stimulinta la kreo di multa mineyala kompanii kun acioni en la borso di San Francisco.

Dum la komenco dil 20ma yarcento, la deskovro di nova jaceyi di oro en Tonopah (1900), Goldfield (1902–1919) e Rhyolite (1904–1911) itere stimulis l'ekonomio dil stato e l'arivo di migranti. Goldfield atingis 25 mil habitanti en 1908, lor diveninta la maxim populoza urbo di Nevada. Ultre oro ed arjento, anke kupro, molibto e litio kontributis por la richeso dil stato. Tamen, pos 1900, profiti diminutis, e reformisti probis kontenar kapitalismo.

Precipua strado di Las Vegas, 1912.

En 1910 eventis ekonomiala krizo, e falii en sociala reformi kontributis por diminutar la habitantaro dil stato. Ta yaro anke proskriptesis pariado en la stato. En 1920, Nevada deskriptesis kom "dezerto di sepultita esperi". Ante, ye la 15ma di mayo 1905, fondesis vilajeto Las Vegas, qua originis cirkum ferovoyala staciono en la lineo qua ligis Los Angeles ad Albuquerque, en Nova-Mexikia, en zono proxim fonti di aquo. Ye la 16ma di mayo 1911, Las Vegas divenis urbo. En 1930, ol havis nur 5 mil habitanti.

Kazino El Cortez, konstruktita en 1941.

En 1931, meze konsequi del ekonomiala krizego di 1929, pariado liberigesis. Komence provizore, ma balde kazini divenis importanta fonti di revenui por la stato. Kazino Bank Club en Reno divenis la maxim granda employero dil stato. Kazini e la plubonigo di chosei qui ligis Nevada a metropolala regioni di Kalifornia stimulis ekonomiala kresko. Ank en 1931 diminutesis la quanto di tempo di rezido en la stato por demandar divorco a 6 semani, e Reno divenis destino por rapida divorci, e dum la yari 1950a ol konocesis kom "mondala chef-urbo por divorco". Ank en 1931, aquobarilo Hoover komencis konstruktesar. Ol inauguresis en 1936, por furnisar aquo ed elektro esencala a la sud-westo di Usa. Duesma mondomilito ank stimulis l'ekonomio, kun la kreo di employi dum la konstrukto ed instalo di militala bazi. Dum la fino dil yari 1940a, "Bugsy" Siegel konstuktis lor la maxim chera kazino de la mondo, Flamingo.

En 1951 facesis l'unesma nukleara probo en la stato, kun l'explozigo di atomobombo kun 1 kilotono* sur Frenchman Flat. Til 1992 facesis plua kam 1000 nukleara probi, sive atmosferala, sive subtera.

Geografio

Precipua urbi e chosei di Nevada.

Fairo-valo (Valley of Fire).

La maxim alta monto di Nevada esas monto Boundary Peak, kun 4 005 metri di altitudo.

Nevada kovresas precipue da dezerti, ube temperaturi povas superirar 43°C dum somero, e povas falar til -6°C dum kelka dii en vintro. Nevada recevas poka pluvo-quanto dum la yaro: pluvi falas precipue cirkum Sierra Nevada regiono.

La precipua aquoflui di Nevada esas fluvio Kolorado (qua formacas naturala frontiero kun Arizona), e riveri Humboldt e White.

Ekonomio

Ica seciono esas vakua, nesuficante detaloza o nekompleta. Vua helpo esas bonvenanta!