ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន
From Wikipedia, the free encyclopedia
នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានបើកការឈ្លានពានទ្រង់ទ្រាយធំមកលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលត្រូវជាផ្នែកមួយនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនដែលបានផ្ទុះឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៤ មក។ ប្រតិបត្តិការឈ្លានពានមួយនេះបានបណ្តាលឱ្យមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់បាត់បង់ជីវិត និងបានបង្កឱ្យមានវិបត្តិជនភៀសខ្លួនធំបំផុតប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ុបចាប់តាំងពីចប់សង្គ្រាមលោកលើកទីពីរមក។ ប្រជាជនអ៊ុយក្រែនប្រហែល ៨ លាននាក់ត្រូវបង្ខំផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅនៅក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេ ហើយជាង ៨.១ លាននាក់បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស បើគិតត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។
ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ផ្នែកនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន | |||||||
![]() ស្ថានភាពយោធានៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែនគិតត្រឹមថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ២០២៥ ទឹកដីអ៊ុយក្រែន ទឹកដីក្រោមរុស្ស៊ី | |||||||
| |||||||
ភាគីសង្គ្រាម | |||||||
មេបញ្ជាការ និង មេដឹកនាំ | |||||||
វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន | វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី | ||||||
កម្លាំង | |||||||
ស.ប. ដូណេតស្ក៍៖
ស.ប. លូហានស្ក៍៖
|
|||||||
សហេតុភាព និង ការខាងបង់ | |||||||
ទិន្នន័យមានប្រភព និងបម្រែបម្រួលខុសៗគ្នាច្រើន សូមមើល §សហេតុភាពសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម |
ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែមុនពេលឈ្លានពាន ទាហានរុស្ស៊ីបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅជុំវិញព្រំដែនប្រទេសអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែមន្ត្រីរុស្ស៊ីបានចេញបដិសេធ និងច្រានចោលរាល់នូវផែនការវាយប្រហារដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកវ៉្លាឌីមៀរ ពូទីនបានប្រកាសផ្តើម "ប្រតិបត្តិការយោធាពិសេស" ដើម្បីគាំទ្ររដ្ឋបំបែកខ្លួននៅអ៊ុយក្រែនពោលគឺ សាធារណរដ្ឋដូណេតស្ក៍ និងលូហ្កានស្ក៍នៃតំបន់ដុនបាស។ ពូទីនបាននិយាយថា គោលដៅនៃប្រតិបត្តិការនេះគឺដើម្បីធ្វើ"វិយោធកម្ម" និង"វិណាស៊ីកម្ម"នៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមហិច្ឆតារុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន ប្រឆាំងនឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់អ៊ុយក្រែន និងបានអះអាងមិនពិតថា អ៊ុយក្រែនត្រូវបានកំពុងគ្រប់គ្រងដោយក្រុមនិយមណាស៊ីដែលកំពុងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិភាគតិចរុស្ស៊ី។ ប៉ុន្មាននាទីក្រោយពីការប្រកាសផ្តើមប្រតិបត្តិការពិសេសនោះ ការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសនិងផ្លូវគោកក៏បានចាប់ផ្តើមពីទិសខាងជើង ចេញពីប្រទេសបេឡារុសតម្រង់ឆ្ពោះទៅរដ្ឋធានីគៀវ និងតាមទិសផ្សេងៗទៀតរួមមាន៖ ទិសឦសានឆ្ពោះទៅទីក្រុងខាគីវ ទិសខាងត្បូងផ្តើមចេញពីតំបន់គ្រីមៀ និងទិសអាគ្នេយ៍ចេញពីតំបន់ដុនបាស។ ជាការឆ្លើយតបទៅរុស្ស៊ីវិញ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវ៉ូឡូឌីមីរ ហ្សេឡេនស្គីបានអនុម័តច្បាប់អាជ្ញាសឹក និងបានបញ្ជាឱ្យមានការចល័តទ័ពទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីការពារប្រទេសរបស់ខ្លួន។
ទាហានរុស្ស៊ីបានដកថយចេញពីសមរភូមិភាគខាងជើងនៅអំឡុងខែមេសា។ ចំណែកនៅឯជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង និងអាគ្នេយ៍វិញ រុស្ស៊ីបានវាយដណ្ដើមយកបានទីក្រុងខឺសុនក្នុងខែមីនា និងទីក្រុងម៉ារីអ៊ូប៉ូលនៅខែឧសភា។ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា រុស្ស៊ីបានប្រកាសផ្តើមសមរភូមិដុនបាសសារជាថ្មីឡើងវិញ។ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តទម្លាក់គ្រាប់បែកលើមូលដ្ឋានយោធា និងស៊ីវិលដែលសុទ្ធសឹងតែមានទីតាំងនៅឆ្ងាយពីជួរប្រយុទ្ធ រួមទាំងបណ្តាញថាមពលរបស់អ៊ុយក្រែនពេញមួយសិសិររដូវ។ នៅចុងឆ្នាំ២០២២ អ៊ុយក្រែនបានប្រកាសវាយបកទៅវិញតាមជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង និងខាងកើត។ មិនយូរប៉ុន្មាន រុស្ស៊ីក៏បានប្រកាសកាត់ផ្ដាច់តំបន់ដែលខ្លួនកំពុងកាន់កាប់ចំនួនបួនមកបញ្ចូលជាទឹកដីរុស្ស៊ីដោយខុសច្បាប់។[១៣][១៤] នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា អ៊ុយក្រែនបានវាយយកទីក្រុងខឺសុនបានមកវិញ។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ រុស្ស៊ីបានត្រៀមទាហានជិត ២០០,០០០ នាក់បន្ថែមទៀតសម្រាប់យុទ្ធនាការវាយប្រហារជាថ្មីសម្ដៅទៅរកទីក្រុងបាក់មុត។[១៥]
សកម្មភាពឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែនបានទទួលរងនូវការថ្កោលទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។[១៦] មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តលើដំណោះស្រាយ ES-១១/១ ដោយថ្កោលទោសលើការឈ្លានពាន និងបានទាមទារឱ្យរុស្ស៊ីដកទ័ពទាំងប៉ុន្មានរបស់ខ្លួនដែលមានវត្តមាននៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបានបញ្ជាឱ្យរុស្ស៊ីផ្អាកប្រតិបត្តិការយោធារបស់ខ្លួន ខណៈដែលក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបបានដកប្រទេសរុស្ស៊ីចេញពីអង្គការរបស់ខ្លួន។ ប្រទេសជាច្រើនបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសរុស្ស៊ី និងរួមទាំងបេឡារុស ហើយបានរួមគ្នាបញ្ជូនជំនួយមនុស្សធម៌ និងយោធាដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ បាតុកម្មប្រឆាំងរុស្ស៊ីបានកើតឡើងនៅជុំវិញពិភពលោក រីឯនៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីវិញ បាតុករប្រឆាំងនឹងសង្គ្រាមគឺនឹងត្រូវចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ហើយសារព័ត៌មានផ្សេងៗត្រូវបានអាជ្ញាធរពិរុទ្ធមើលយ៉ាងតឹងរឹង។ ជាលទ្ធផលនៃការឈ្លានពាននេះ ក្រុមហ៊ុនបរទេសជាង ១,០០០ បានដកខ្លួនចេញពីប្រទេសរុស្ស៊ី និងបេឡារុស។ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) បានបើកការស៊ើបអង្កេតលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ការចាប់ពង្រត់កុមារ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ក្នុងអំឡុងការឈ្លានពាន[១៧][១៨] ហើយនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ICC បានចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោកពូទីន។[១៩]
ផ្ទៃរឿង
បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលទើបតែទទួលបានឯករាជ្យថ្មីៗ និងរុស្ស៊ីបានបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ អ៊ុយក្រែនបានយល់ព្រមចុះលើសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការមិនរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយបានដោះកម្ទេចអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងប៉ុន្មានដែលបន្សល់ទុកពីអតីតសហភាពសូវៀត។[២០] ជាការតបស្នងវិញ រុស្ស៊ី សហរាជាណាចក្រ និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានយល់ព្រមគោរពនូវបូរណភាពទឹកដី និងឯករាជ្យភាពនយោបាយរបស់អ៊ុយក្រែន តាមរយៈអនុស្សរណៈនៃការធានាសន្តិសុខនៅឯទីក្រុងប៊ុយដាប៉ែស។[២១][២២] នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ រុស្ស៊ីបានក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសហត្ថលេខីទាំងប៉ុន្មាននៃធម្មនុញ្ញដើម្បីសន្តិសុខអឺរ៉ុប ដោយបាន"បញ្ជាក់ឡើងវិញនូវសិទ្ធិរបស់រដ្ឋចូលរួមនីមួយៗ និងសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស ឬផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធសន្តិសុខរបស់ពួកគេ រួមទាំងសន្ធិសញ្ញាសម្ព័ន្ធភាពផងដែរ"។[២៣] ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀត អតីតប្រទេសប្លុកបូព៌ាជាច្រើនបានចូលរួមជាមួយអង្គការណាតូ ព្រោះដោយសារការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ដែលមានប្រទេសរុស្ស៊ីជាប់ពាក់ព័ន្ធដូចជា៖ វិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញរុស្ស៊ីឆ្នាំ១៩៩៣ សង្រ្គាមនៅអាប់កាស៊ី (១៩៩២–១៩៩៣) និងសង្រ្គាមឆេឆិនលើកទី១ (១៩៩៤–១៩៩៦) ជាដើម។[២៤] មេដឹកនាំរុស្ស៊ីជាច្រើនបានអះអាងថា មហាអំណាចលោកខាងលិចបានសន្យានឹងរុស្ស៊ីថាសម្ព័ន្ធណាតូនឹងមិនពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនមកទិសខាងកើតនោះឡើយ ប៉ុន្តែអំណះអំណាងនេះត្រូវបានគេជំទាស់ និងច្រានចោលទៅវិញ។[២៥][២៦] នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលណាតូឆ្នាំ២០០៨ នៅឯទីក្រុងប៊ុយការែស ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងចចជីបានស្នើសុំសិទ្ធិចូលរួមជាសមាជិកអង្គការណាតូ។[២៧] យោបល់ឆ្លើយតបរបស់សមាជិកផ្លូវការណាតូនីមួយៗមានលក្ខណៈចម្រុះដោយបណ្តារដ្ឋនៅអឺរ៉ុបខាងលិចបានសម្តែងនូវសេចក្ដីព្រួយបារម្ភជុំវិញការចេញប្រឆាំងរបស់រុស្ស៊ី។[២៨] ទីបំផុត ណាតូបានបដិសេធមិនផ្តល់សមាជិកភាពដល់អ៊ុយក្រែន និងចចជី ប៉ុន្តែពួកគេបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយយល់ព្រមថា"ប្រទេសទាំងពីរគង់តែក្លាយជាសមាជិកអង្គការណាតូនៅថ្ងៃណាមួយ"។ លោកពូទីនបានចេញមុខប្រឆាំងយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះការដេញថ្លៃសមាជិកភាពណាតូរបស់រដ្ឋទាំងពីរ[២៩] ហើយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ីលោកស៊ែរជី ឡាហ្វរូហ្វបាននិយាយថា រុស្ស៊ីនឹងធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដើម្បីទប់ស្កាត់ប្រទេសទាំងពីរពីការចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូ។[៣០]

នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវិចទ័រ យ៉ានូកូវិចបានបដិសេធមិនចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសមាគមន៍ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប (EU) ដោយបានប្រើប្រាស់អំណាចនយោបាយសង្កត់លើសភាជាតិ រួចបានបង្វែរខ្លួនមកជ្រើសរើសពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយសហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ីដែលដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីវិញ។ សារព័ត៌មានមួយចំនួនបានចុះផ្សាយអំពីសម្ពាធដែលរុស្ស៊ីបានដាក់មកលើអ៊ុយក្រែនដែលបង្ខំឱ្យប្រមុខដឹកនាំអ៊ុយក្រែនបដិសេធនូវកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។[៣១] ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះបានបង្កឱ្យមានរលកបាតុកម្មគាំទ្រសហភាពអឺរ៉ុបដែលគេនិយមហៅថា អឺរ៉ូម៉ីដាន (Euromaidan) ហើយជាលទ្ធផល លោកយ៉ានូកូវិចត្រូវបានផ្តួលទម្លាក់ចេញពីអំណាចនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ ហើយចលនាគាំទ្ររុស្ស៊ីក៏បានផ្ទុះឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅតំបន់ប៉ែកខាងកើត និងត្បូងនៃទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ ទាហានរុស្ស៊ីដែលមិនមានសញ្ញាសម្គាល់ពីសាមីខ្លួនបានឆក់យកឱកាសនេះចូលកាន់កាប់ទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងតំបន់គ្រីមៀ ហើយថែមទាំងបានដណ្តើមកាន់កាប់សភាប្រចាំតំបន់គ្រីមៀទៀតផង។ នៅអំឡុងខែមីនា រុស្ស៊ីបានរៀបចំប្រជាមតិមួយ និងបានកាត់ឧបទ្វីបគ្រីមៀបញ្ចូលជាកម្មសិទ្ធិទឹកដីរបស់ខ្លួន។ មួយខែក្រោយមកគឺនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤ សង្គ្រាមបានផ្ទុះឡើងនៅតំបន់ដុនបាស ហើយរដ្ឋផ្តាច់ខ្លួនចំនួនពីរក៏បានលេចជារូបរាងឡើង (គាំទ្រដោយប្រទេសរុស្ស៊ី)[៣២][៣៣][៣៤] ពោលគឺ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ និងលូហ្កានស្ក៍។[៣៥][៣៦] កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្កឹដែលបានចុះហត្ថលេខានៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ និងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥ គឺជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងបញ្ឈប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្នា ប៉ុន្តែបទឈប់បាញ់មិនដែលត្រូវបានចុះជាផ្លូវការឡើយ។[៣៧] សមាជិកទម្រង់ន័រម៉ង់ឌី៖ ប្រទេសបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងអ៊ុយក្រែនបានមើលឃើញកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងមីនស្កឹ ជាកិច្ចព្រមព្រៀងតែរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនប៉ុណ្ណោះ ខណៈរុស្ស៊ីទទូចថា អ៊ុយក្រែនគួរតែចរចាដោយផ្ទាល់ជាមួយរដ្ឋបំបែកខ្លួនទាំងពីរនោះ។[៣៨][៣៩]
នៅឆ្នាំ២០២១ លោកពូទីនបានបដិសេធមិនព្រមធ្វើកិច្ចពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់ជាមួយហ្សេឡេនស្គី ហើយរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានចេញគាំទ្រនូវអត្ថបទមួយរបស់អតីតប្រធានាធិបតីលោកឌីមីទ្រី ម៉េដវេដេវជាសាធារណៈ ដែលក្នុងនោះវាបានប្រកែកថា រាល់ដំណោះស្រាយរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនគឺគ្មានអត្ថន័យអ្វីឡើយ ខណៈដែលអ៊ុយក្រែននៅតែបន្តដើរតួជា"រដ្ឋចំណុះ"របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។[៤០] ការកាត់ឧបទ្វីបគ្រីមៀធ្វើជាកម្មសិទ្ធិទឹកដីរបស់ខ្លួនបាននាំឱ្យមានរលកថ្មីនៃជាតិនិយមរុស្ស៊ី ដោយចលនាចក្រពត្តិនិយមរុស្ស៊ីថ្មីភាគច្រើនប្រាថ្នាចង់កាត់ទឹកដីអ៊ុយក្រែនបន្ថែមទៀត ដូចជាផែនការណូវ៉ូរ៉ូស៊ីយ៉ាជាដើម។[៤១] នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ លោកពូទីនបានបោះពុម្ពអត្ថបទមួយដែលមានចំណងជើងថា "ស្តីពីការរួបរួមជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់រុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន" ដោយបញ្ជាក់ជាថ្មីថាជនជាតិរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនគឺជា"ជនជាតិតែមួយ"។[៤២] អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនបានកត់សម្គាល់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំរុស្ស៊ីមានទស្សនៈបំប្លែងចំពោះអ៊ុយក្រែនសម័យទំនើប ក៏ដូចជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន។[៤៣][៤៤][៤៥]
វិបត្តិមុនការឈ្លានពាន
ព័ត៌មានបន្ថែម៖ វិបត្តិរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនឆ្នាំ២០២១–២០២២
ការឈ្លានពាន និងចលនាតស៊ូ

ការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ បន្ទាប់ពីលោកពូទីនបានប្រកាសអំពីបំណងធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា។[៤៦] ការឈ្លានពានពេញលេញត្រូវបានអនុវត្តឡើងដោយមានកងពលថ្មើរជើងដែលមានការគាំទ្រពីរថក្រោះ និងការគាំទ្រផ្លូវអាកាសនៅភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែន រួមជាមួយនឹងការបាញ់មីស៊ីលនិងគ្រាប់ផ្លោងរាប់សិបគ្រាប់ចូលទៅទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[៤៧][៤៨] ជាក់ស្តែង កងពលថ្មើរជើង និងកងកម្លាំងរថក្រោះបានផ្តើមការវាយលុកពីបួនទិសរួមមាន៖ ទិសខាងជើង (សម្រុកទៅទីក្រុងកៀវ) ទិសខាងត្បូង (ចេញពីឧបទ្វីបគ្រីមៀ) ទិសអាគ្នេយ៍ (ចេញពីដែនដីលូហ្កានស្ក៍ និងដុនបាស) និងទិសខាងកើត។[៤៩][៥០] យុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់មីស៊ីលដ៏ធំត្រូវបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរុស្ស៊ីបានបាញ់មីស៊ីលរាប់សិបគ្រាប់ចូលទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែនរហូតដល់ភាគខាងលិចក្នុងទីក្រុងល្វីវទៀតផង។[៥១][៥២]
ជួរប្រយុទ្ធខាងជើង

ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានីកៀវ រុស្ស៊ីបានលើកទ័ពឈ្លានពានចេញពីប្រទេសបេឡារុសតាមច្រាំងខាងលិចនៃទន្លេឌីណេព័រ ដោយមានគោលដៅជាក់ស្តែងគឺឡោមព័ទ្ធរដ្ឋធានីរបស់អ៊ុយក្រែនពីទិសខាងលិច។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយកម្លាំងវាយប្រហារចំនួនពីរនៅតាមបណ្តោយច្រាំងខាងកើតនៃទន្លេឌីណេព័រ៖ ខាងលិចនៅទីក្រុងឈើហ៊ីនីវ និងភាគខាងកើតនៅក្រុងស៊ូមី។ កម្លាំងវាយប្រហារភាគខាងកើតអាចទំនងតម្រង់ក្បាលចូលមកឡោមព័ទ្ធទីក្រុងកៀវពីភាគឦសាន និងខាងកើត។[៤៨][៤៧] នៅថ្ងៃដំបូងនៃយុទ្ធនាការឈ្លានពាន កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានដង្ហែរក្បួនឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវពីប្រទេសបេឡារុសហើយក្នុងដំណើរនេះ ពួកគេបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងខ្មោចដូចជា ឈើណូប៊ីល និងព្រីបយ៉ាត់។[៥៣][៥៤] បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងឈើណូប៊ីល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវជាប់ដៃប្រយុទ្ធនៅឯភូមិអ៊ីវ៉ានគីវ ភាគខាងជើងនៃជាយក្រុងកៀវ។ កងកម្លាំងអាកាសរុស្ស៊ីបានព្យាយាមដណ្តើមយកអាកាសយានដ្ឋានសំខាន់ៗចំនួនពីរនៅជុំវិញទីក្រុងកៀវ ដោយក្នុងនោះ អាកាសយានដ្ឋានអង់តូនូវត្រូវបានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី[៥៥] ចំណែកឯមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសវ៉ាស៊ីលគីវវិញត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លិញយ៉ាងខ្ទិចខ្ទាំ។[៥៦]
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការវាយប្រហារដំបូងមកលើទីក្រុងកៀវ មានរបាយការណ៍មួយបានបង្ហាញថារុស្ស៊ីបានប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោកវ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គីដោយប្រើទាហានស៊ីឈ្នួល និងកងកម្លាំងជនជាតិឆេឆិន។ រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះត្រូវបានរារាំងដោយមន្ត្រីប្រឆាំងសង្គ្រាមមួយចំនួននៅក្នុងសេវាសន្តិសុខសហព័ន្ធរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី ដោយមន្ត្រីនោះបានចែកនូវព័ត៌មានសម្ងាត់អំពីផែនការធ្វើឃាតលោកហ្សេឡេនស្គីមុនពេលផែនការត្រូវបានអនុវត្ត។[៥៧]
គិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ក្បួនរថយន្តយោធារុស្ស៊ីដ៏ធំមួយដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាមានប្រវែង ៦៤ គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបានជាប់គាំងខណៈពេលធ្វើដំណើរការឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវ។[៥៨] កម្លាំងរុស្ស៊ីដែលមានគោលដៅដណ្តើមទីក្រុងឈើនីហ៊ីវក៏ត្រូវជាប់គាំងផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគេសម្រេចចិត្តយាមឡោមព័ទ្ធជុំវិញទីក្រុងនោះ។ នៅឯភាគពាយព្យ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តរុលទៅមុខដោយបានកាន់កាប់ក្រុងប៊ូតឆា ហូស្តូមែល និងវ័រហ្សែលក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរករដ្ឋធានីកៀវ បើគិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា។[៥៩][៦០] ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែមីនា វាត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា ហ្វូងរថយន្តដ៏វែងនោះបានបំបែកទៅទីតាំងខុសៗគ្នា ដោយខ្លះបានចតនៅក្រោមម្លប់ដើមឈើដើម្បីគេចខ្លួនពីការចាប់យករូបភាពពីផ្កាយរណប។ គ្រាប់រ៉ុក្កែតជាច្រើនក៏ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ។[៦១] នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការវាយតបវិញដើម្បីទប់កងកម្លាំងរុស្ស៊ីដែលត្រៀមនឹងចូលទីក្រុងកៀវតាមទិសដៅផ្សេងៗ។[៦២]
មកត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែមីនា យោធារុស្ស៊ីហាក់ដូចជាកំពុងធ្វើការវាយលុកយ៉ាងលឿនដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅចម្បងជាក់ស្តែងរបស់ពួកគេពោលគឺការដណ្តើមកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវ រួមជាមួយនឹងការកាន់កាប់អ៊ុយក្រែនភាគខាងកើត និងការបម្លាស់ទីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនចេញពីរដ្ឋធានី។ ដំណើរចូលកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវដោយរុស្ស៊ីមិនបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរលូននោះទេ នេះក៏ព្រោះតែបណ្តាលមកពីកត្តាជាច្រើនរួមមាន៖ ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងអស់ក្តីសង្ឃឹមខ្ពស់រវាងកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ី ការប្រើប្រាស់អាវុធទំនើបៗដោយអ៊ុយក្រែនដែលជាជំនួយផ្តល់ដោយសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច កង្វះមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន និងសម្ភារៈបរិក្ខាររបស់រុស្ស៊ី ការបរាជ័យរបស់កងទ័ពជើងអាកាសរុស្ស៊ីក្នុងការសម្រេចបាននូវឧត្តមភាពផ្លូវអាកាស និងសកម្មភាពអំពើបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់យោធារុស្ស៊ីខណៈពេលពួកគេកំពុងឡោមព័ទ្ធទីក្រុងធំៗរបស់អ៊ុយក្រែន។[៦៣][៦៤][៦៥] ដោយមិនអាចទទួលបានជ័យជំនះភ្លាមៗនៅក្នុងប្រតិបត្តិការកៀវ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីក៏សម្រេចផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្រ្ត ហើយចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់អាវុធប្រឈម ការទម្លាក់គ្រាប់បែកមិនរើសមុខ និងសង្គ្រាមឡោមព័ទ្ធ។[៦៣][៦៦][៦៧]
នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា សកម្មភាពវាយតបរបស់អ៊ុយក្រែននៅក្នុងទីក្រុងកៀវបានផ្តល់លទ្ធផលផ្លែផ្កាច្រើនលើសពីអ្វីដែលខ្លួនបានស្មាន់ បន្ទាប់ពីពួកគេបានដណ្តើមបានទីក្រុង និងតំបន់តូចៗនៅភាគខាងកើត និងលិចនៃទីក្រុងកៀវមកវិញ។[៦៨] កងទ័ពរុស្ស៊ីជាច្រើនបានដកថយចេញពីភាគខាងជើងនៃទីក្រុងកៀវខណៈកំពុងរងការវាយប្រហារច្រើនឡើងៗពីយោធាអ៊ុយក្រែន ហើយនៅចុងខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅក្នុងតំបន់ក្រុងប៊ូតឆាបានដកថយចេញទាំងស្រុងទៅភាគខាងជើង។ កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចូលក្នុងក្រុងនេះកាលពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា។[៦៩] អ៊ុយក្រែនបានអះអាងថាខ្លួនបានដណ្តើមកាន់កាប់តំបន់ទាំងមូលជុំវិញរដ្ឋធានីកៀវដោយក្នុងនោះរួមមានក្រុងអៀរពីន ប៊ូតឆា និងហូស្តូមែល។ល។ នៅត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែមេសា ភស្តុតាងនៃឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមត្រូវបានគេរកឃើញនៅទីក្រុងប៊ូតឆា។[៧០]
ជួរប្រយុទ្ធឦសាន
កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូកទៅដល់អូប្លាសឈើនីហ៊ីវនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ហើយបានឡោមព័ទ្ធទីក្រុងរដ្ឋបាលនៃអូប្លាសនោះ។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ទីក្រុងធំបំផុតទីពីរនៅក្នុងតំបន់គឺ កូណូតុប ដែលមានចម្ងាយ ៩០ គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនរុស្ស៊ីត្រូវបានរងការវាយប្រហារ និងទីបំផុតកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។[៧១][៧២] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងថ្មីមួយទៀតបានបោះគោលដៅឆ្ពោះទៅកាន់អូប្លាសស៊ូមីដែលមានមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលឈ្មោះថាស៊ូមីដែលមានចម្ងាយត្រឹមតែ ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ហើយដូចនៅឈើនីហ៊ីវអញ្ចឹង ទីក្រុងស៊ូមីត្រូវបានរងការវាយប្រហារដោយអង្គភាពរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែមិនបានធ្លាក់ក្នុងដៃពួកគេទេ។[៧៣]
ជួរប្រយុទ្ធខាងកើត

នៅឯដែនដីភាគខាងកើត ទាហានរុស្ស៊ីបានព្យាយាមចូលកាន់កាប់ក្រុងការគីវដែលមានចម្ងាយតិចជាង ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនប្រទេសរុស្ស៊ី។[៧៤] ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធ រថក្រោះរុស្ស៊ីត្រូវប្រឈមជាមួយនឹងកម្លាំងតស៊ូការពារដ៏រឹងមាំរបស់អ៊ុយក្រែន។ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ទីក្រុងនេះត្រូវបានរុស្ស៊ីដាក់គោលដៅទម្លាក់គ្រាប់មីស៊ីលពីលើ ហើយជាលទ្ធផល វាបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើននាក់។[៧៥] នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ក្រសួងការពារជាតិរុស្ស៊ីបានថ្លែងថា ខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីបើកប្រតិបត្តិការយោធាដំណាក់កាលទីពីរដោយមានគោលដៅកាន់កាប់ទីក្រុងធំៗនៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[៧៦]
ចំអំឡុងពេលមានការបាញ់ប្រហារមកលើទីក្រុងការគីវកាន់តែខ្លាំងឡើងៗពីភាគីរុស្ស៊ី លុះនៅថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ រុស្ស៊ីក៏បានរាយការណ៍អំពីការវាយប្រហារតាមឧទ្ធម្ភាគចក្រមកលើឃ្លាំងស្តុកទុកប្រេងមួយកន្លែងនៅក្នុងទីក្រុងមួយជាប់ព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែន ហើយបានចោទប្រកាន់ថាអ៊ុយក្រែនជាអ្នកវាយប្រហារ។[៧៧] យ៉ាងណាមិញ ភាគីអ៊ុយក្រែនបានបដិសេធមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារនោះទេ។[៧៨]
ជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង

នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ យុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលបានចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលការវាយប្រហារបានផ្លាស់ប្តូរទៅទិសខាងកើតឆ្ពោះតម្រង់ចូលក្នុងទីក្រុងនោះ។[៧៩][៨០] ខណៈពេលកំពុងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅបន្តការប្រយុទ្ធនៅម៉ារីយូប៉ូល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងតូចៗមួយចំនួនដូចជា ប៊ែរឌានស្ក៍ និងមេលីតូប៉ូល។[៨១][៨២] នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ អង្គភាពរុស្ស៊ីមកពីតំបន់ដូណេតស្ក៍បានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ហើយបានជួបនូវកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែននៅក្បែរភូមិប៉ាវឡូពីល តែជ័យជម្នះត្រូវបានទៅកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។[៨៣][៨៤] បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍ នៅអំឡុងពេលល្ងាច កងកម្លាំងជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាលើដែនសមុទ្រដោយមានគោលដៅទម្លាក់ទាហានប្រមាណរាប់ពាន់នាក់លើឆ្នេរសមុទ្រអាសូវ ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រពីភាគខាងលិចទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល។[៨៥][៨៦]
នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ រុស្ស៊ីបានផ្តើមយុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធមួយទៀតនៅទីក្រុងអេនែរ្ហូដារ ដើម្បីកាន់កាប់រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរមួយក្នុងក្រុង។[៨៧] គ្រោះអគ្គិភ័យមួយបានកើតឡើងនៅឯរោងចក្រនោះខណៈពេលកងកម្លាំងទាំងពីរកំពុងបះទង្គិចគ្នា។[៨៨] ទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ (IAEA) បានបញ្ជាក់ជាបន្តបន្ទាប់ថា គ្រឿងឧបករណ៍សំខាន់ៗមិនត្រូវបានទទួលរងការខូចខាតអ្វីនោះទេ។[៨៩] ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមីនា រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរនោះក៏បានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី។ ទោះជាមានសេចក្តីរាយការណ៍ថាមានអគ្គិភ័យឆាបឆេះមែន ប៉ុន្តែរោងចក្រថាមពលនោះមិនបានធ្លាយចេញសាយនូវវិទ្យុសកម្មអ្វីឡើយ។[៩០] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីបានទទួលជ័យជម្នះនៅក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធគែរសុន ហើយទីក្រុងគែរសុននេះក៏បានក្លាយជាទីក្រុងដ៏សំខាន់ដំបូងគេរបស់អ៊ុយក្រែនដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ីចាប់តាំងពីការឈ្លានពានបានកើតឡើង។[៩១] បន្ទាប់មក កងទ័ពរុស្ស៊ីបានបន្តដំណើរទៅកាន់ក្រុងមីកូលៃអ៊ីហ្វ ហើយបានបើកការវាយលុកមកលើទីក្រុងនេះនៅពីរថ្ងៃក្រោយ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនច្រានចេញពីបរិវេណទីក្រុងវិញ។[៩២] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមការវាយលុកលើក្រុងហូរលីវកា[៩៣] ដែលជាទីក្រុងមួយស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤។[៩៤] បន្ទាប់ពីរងការវាយប្រហារដោយមីស៊ីលជាថ្មីនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនាក្នុងទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបានចេញអះអាងថា មានមនុស្សជាង ២,៥០០ នាក់ក្នុងទីក្រុងបានបាត់បង់ជីវិត។[៩៥]
ត្រឹមថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលត្រូវបានឡោមព័ទ្ធទាំងស្រុង ហើយការប្រយុទ្ធគ្នាបានរាលដាលដល់កណ្តាលក្រុង ដែលជាហេតុនាំឱ្យកិច្ចប្រឹងប្រែងជម្លៀសជនស៊ីវិលមិនអាចប្រព្រឹត្តិទៅរួច។[៩៦] កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា សាលាសិល្បៈមួយនៃទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ដែលជាទីកន្លែងជ្រកកោនរបស់មនុស្សប្រហែល ៤០០ នាក់ត្រូវរងការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីរុស្ស៊ី។[៩៧] នៅថ្ងៃដដែរ ពេលដែលកងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តពង្រួមការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងនោះ រដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរក្រុងទម្លាក់អាវុធចុះចាញ់ប៉ុន្តែត្រូវមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់បានបដិសេធ។[៤៩][៥០] នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលទៅដល់កណ្តាលក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ខណៈដែលដំណាក់កាលទីពីរនៃការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមដំណើរការឡើង។[៩៨] រដ្ឋបាលក្រុងបានចោទប្រកាន់ទាហានរុស្សីថាបានព្យាយាមធ្វើឱ្យប្រជាជនក្រុងបាក់ទឹកចិត្តដោយការស្រែកជាសាធារណៈអំពីជ័យជម្នះរបស់រុស្ស៊ី រួមទាំងអំណះអំណាងថាទីក្រុងអូដេសាត្រូវបានកាន់កាប់រួចហើយ។[៩៩] នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុយក្រែន លោកអូល្ហា ស្តេហ្វានីស៊ីណាបាននិយាយថា "ប្រជាជននៅម៉ារីយូប៉ូលមិនមានទឹកប្រើប្រាស់គ្រាប់គ្រាន់ ព្រមទាំងស្បៀងអាហារ និងអ្វីៗទាំងអស់។ ជាង ៨៥ ភាគរយនៃទីក្រុងទាំងមូលត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ" ហើយលោកបានបន្តថា គោលដៅរបស់រុស្ស៊ីគឺ"គ្មានអ្វីទាក់ទងនឹងមនុស្សជាតិឡើយ"។[១០០] នៅក្នុងការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងលោកពូទីន និងម៉ាក្រុងនាថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា៖ លោកពូទីនបាននិយាយថា ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើម៉ារីយូប៉ូលនឹងបិទឆាកបញ្ចប់ ប្រសិនបើកងទ័ពអ៊ុយក្រែនសុំចុះចាញ់ប្រគល់ទីក្រុងទាំងមូលមកឱ្យរុស្ស៊ី ពិសេសគឺនៅពេលដែលទីក្រុងនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញដ៏ហិនហោច និងការឡោមព័ទ្ធពីគ្រប់ទិសតំបន់។[១០១]
អ៊ុយក្រែនខាងលិច
កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានធ្វើការវាយប្រហារដោយបានបាញ់មីស៊ីលល្បឿនជាច្រើនគ្រាប់សម្តៅទៅកន្លែងហ្វឹកហ្វឺនយោធានៅទីក្រុងយ៉ាវ៉ូរីវក្នុងអូប្លាសល្វីវ ជិតព្រំដែនប្រទេសប៉ូឡូញ។ អភិបាលតំបន់បានរាយការណ៍ថា យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សចំនួន ៣៥ នាក់បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារការវាយប្រហារនេះ។[១០២][១០៣] នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា រុស្ស៊ីបានពង្រីកយុទ្ធនាការវាយប្រហាររបស់ពួកគេដល់ទីក្រុងល្វីវ ដោយមន្ត្រីយោធាអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា មីស៊ីលដំបូងៗដែលបាញ់មកលើល្វីវទំនងជាមីស៊ីលដែលបាញ់បង្ហោះតាមដែនអាកាសដែលអាចមានប្រភពមកពីយន្តហោះចម្បាំងហោះហើរនៅឯសមុទ្រខ្មៅ។[១០៤]
ជម្លោះដែនអាកាស
![]() | ផ្នែកនេះត្រូវការពង្រីក-សរសេរបន្ថែម។ |
នៅថ្ងៃទី៦ ខែមីនា អគ្គសេនាធិការនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ថា យន្តហោះរុស្ស៊ីចំនួន ៨៨ គ្រឿងត្រូវបានបំផ្លាញចាប់តាំងពីសង្គ្រាមបានចាប់ផ្តើម។[១០៥] ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី មន្ត្រីការពារជាតិកំពូលអាមេរិកលាក់មុខម្នាក់បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Reuters កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមីនាថា ប្រទេសរុស្ស៊ីនៅតែសល់យន្តហោះចម្បាំង និងឧទ្ធម្ភាគចក្រ"មួយភាគធំ"ដែលកំពុងប្រមូលផ្តុំនៅជិតទឹកដីអ៊ុយក្រែន និងត្រៀមចូលដែនអាកាសព្រំដែនរួចជាស្រេច។[១០៦]
ជម្លោះដែនទឹក
អ៊ុយក្រែនជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រខ្មៅដែលមានច្រកចូលតាមច្រកសមុទ្របូស្បូរូស និងដារដាណែល ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសតួកគី។ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ តួកគីបានអនុវត្តតាមសន្ធិសញ្ញាម៉ុងទ្រុកឆ្នាំ១៩៣៦ និងបិទច្រកសមុទ្រទាំងពីរ ហាមឃាត់នាវាចម្បាំងរុស្ស៊ីដែលមិនបានចុះបញ្ជីនៅឯមូលដ្ឋានទឹកក្នុងសមុទ្រខ្មៅ ហើយមិនត្រឡប់ទៅចូលចតនៅកំពង់ផែដើមវិញ។ ជាក់ស្តែង តួកគីបានបដិសេធការឆ្លងកាត់នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីចំនួនបួនដែលរកឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រតួកគី។[១០៧][១០៨][១០៩]
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ សេវាឆ្មាំព្រំដែនរដ្ឋអ៊ុយក្រែនបានប្រកាសថា នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមធ្វើការវាយប្រហារលើកោះពស់របស់ខ្លួននៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ។[១១០] នាវាចម្បាំងរបស់រុស្ស៊ីបានបាញ់គ្រាប់ចូលទៅលើកោះនោះដោយកាំភ្លើងធំនៅលើនាវារបស់ពួកគេ។[១១១] បន្ទាប់ពីការបាញ់ប្រហារ ទាហានរុស្ស៊ីមួយក្រុមបានចូលចតនៅឆ្នេរកោះ ហើយក៏បានដណ្តើមកាន់កាន់យកកោះពស់បានដោយជោគជ័យ។[១១២] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានផ្តើមការវាយប្រហារលើមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសឈូហ៊ូអ៊ី[១១៣] ដែលជាកន្លែងផ្ទុកដ្រូនប្រភេទ Bayraktar TB2។ ការវាយប្រហារនេះបានបង្កការខូចខាតដល់កន្លែងស្តុកប្រេង និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្បែរៗនោះ។[១១៤]
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា នាវារបស់រុស្ស៊ីបានចូលចតនៅទីក្រុងប៊ែរឌានស្ក៍ តែក្នុងនោះមាននាវាចំនួនពីរត្រូវបានកំទេចដោយគ្រាប់រ៉ុក្កែតរបស់អ៊ុយក្រែន។[១១៥][៦៨][៨១]
ចលនាតស៊ូរបស់ប្រជាជនអ៊ុយក្រែន
ជនស៊ីវិលអ៊ុយក្រែនបានរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី ដោយពួកគេបានស្ម័គ្រចិត្តចុះចូលជាមួយអង្គភាពការពារទឹកដី ផលិតគ្រាប់បែកដប បរិច្ចាគស្បៀងអាហារ សាងសង់របាំងការពារយោធា[១១៦] និងជួយដឹកជញ្ជូនជនភៀសខ្លួន។ល។[១១៧] ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការអំពាវនាវពីទីភ្នាក់ងារដឹកជញ្ជូនអ៊ុយក្រែន ប្រជាជនស៊ីវិលបានរុះរើ ឬផ្លាស់ប្តូរផ្លាកសញ្ញាផ្លូវគោក សាងសង់របាំងបណ្តោះអាសន្ន និងបិទច្រកផ្លូវផ្សេងៗ។ របាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមបានបង្ហាញអំពីបាតុកម្មតាមដងផ្លូវប្រឆាំងនឹងកងកម្លាំងរុស្ស៊ីនៅក្នុងទឹកដីកាន់កាប់ ហើយជារឿយៗវាបានវិវត្តទៅជាជម្លោះពាក្យសម្ដី និងការប្រឈមមុខដោយផ្ទាល់ជាមួយកងទ័ពរុស្ស៊ី។[១១៨]
ក្នុងករណីខ្លះ មនុស្សមួយចំនួនបានយកខ្លួនប្រាណរបស់គេទៅរារាំងយានយន្តយោធារុស្ស៊ី ហើយវាជាវិធីសាស្ត្រមួយដែលបង្ខំឱ្យកងកម្លាំងរុស្ស៊ីដកថយទៅក្រោយវិញ។[១១៨][១១៩][១២០] ប្រតិកម្មរបស់ទាហានរុស្ស៊ីចំពោះចលនាតស៊ូរបស់ជនស៊ីវិលគឺមានជាច្រើនទម្រង់ខុសៗគ្នាដែលក្នុងនោះមានដូចជា ការចូលរួមចរចាជាមួយក្រុមបាតុករ[១១៨] ការបាញ់គំរាមទៅលើអាកាស ឬដោយផ្ទាល់ទៅក្នុងហ្វូងមនុស្ស។[១២១] នៅអំឡុងពេលឈ្លានពាន គេឃើញមានការចាប់ឃុំខ្លួនក្រុមបាតុករជនជាតិអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ពីការបាត់ខ្លួន ការប្រល័យជីវិត ការចាប់ធ្វើចំណាប់ខ្មាំង ការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ និងអំពើហិង្សាផ្លូវភេទមកលើប្រជាជនអ៊ុយក្រែនដែលប្រព្រឹត្តដោយយោធារុស្ស៊ី។[១២២]
អន្តរាគមន៍ពីយោធាបរទេស

រុស្ស៊ី
អ៊ុយក្រែន
ប្រទេសដែលបានផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈយោធាដល់អ៊ុយក្រែនក្នុងអំឡុងពេលរុស្ស៊ីចូលឈ្លានពាន

រុស្ស៊ី
អ៊ុយក្រែន
ប្រទេសដែលបញ្ជូនជំនួយអ្វីមួយ រួមទាំងជំនួយមនុស្សធម៌ទៅកាន់អ៊ុយក្រែន
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤ មក សហរាជាណាចក្រ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការណាតូបានផ្តល់ជំនួយយោធាដែលមិនផ្តល់ផលប៉ះពាល់គ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតជាច្រើនទៅកាន់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[១២៣] នៅពេលដែលរុស្ស៊ីកំពុងប្រមូលផ្តុំឧបករណ៍ និងកងកម្លាំងយោធារបស់ខ្លួននៅតាមព្រំដែនអ៊ុយក្រែន សហរដ្ឋអាមេរិកក៏សម្រេចយល់ព្រមអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋសមាជិកណាតូមួយចំនួនផ្ទេរអាវុធដែលផលិតដោយអាមេរិកទៅកាន់អ៊ុយក្រែន។[១២៤] បន្ទាប់ពីការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើម ប្រទេសសមាជិកណាតូ រួមទាំងអាល្លឺម៉ង់ផង បានយល់ព្រមផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធ ប៉ុន្តែណាតូក្នុងនាមជាអង្គការមួយមិនបានធ្វើសកម្មភាពដូចគ្នានោះទេ។[១២៥][១២៦][១២៧] អង្គការណាតូ និងប្រទេសជាសមាជិករបស់ខ្លួនក៏បានបដិសេធមិនបញ្ជូនកងទ័ពចូលទៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែនផងដែរ ព្រោះថាវានឹងប្រថុយនឹងសង្រ្គាមទ្រង់ទ្រាយធំមួយ[១២៨][១២៩] អ្នកជំនាញមួយចំនួនបានចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចបែបនេះថាជាគោលនយោបាយសម្របសម្រួល។[១៣០][១៣១]
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោកអង់តូនី ប្លីងកិនបានប្រកាសថា លោកបានរៀបចំទឹកដីប្រាក់ចំនួន ៣៥០ លានដុល្លារទុកជាជំនួយយោធា រួមទាំងប្រព័ន្ធប្រឆាំងគ្រឿងការពារ និងប្រឆាំងយន្តហោះផងដែរ។[១៣២][១៣៣] នៅថ្ងៃបន្ទាប់ សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួននឹងផ្តល់ជំនួយយោធាដែលស្មើនឹងទឹកប្រាក់ចំនួន ៤៥០ លានអឺរ៉ូ (៥០២ លានដុល្លារអាមេរិក) និង ៥០ លានអឺរ៉ូ (៥៦ លានដុល្លារអាមេរិក) បន្ថែមទៀតសម្រាប់ជំនួយឧបករណ៍ដែលមិនប៉ះពាល់ជីវិតទៅដល់អ៊ុយក្រែន ដោយមានប្រទេសប៉ូឡូញដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលចែកចាយ។[១៣៤][១៣៥] ក្នុងអំឡុងសប្តាហ៍ដំបូងនៃការឈ្លានពាន ប្រទេសសមាជិកណាតូបានផ្គត់ផ្គង់អាវុធប្រឆាំងរថក្រោះជាង ១៧,០០០ គ្រឿងដល់អ៊ុយក្រែន[១៣៦] ហើយនៅពាក់កណ្តាលខែមីនា ចំនួននេះត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាបានកើនច្រើនជាង ២០,០០០ គ្រឿងទៅទៀត។[១៣៧]
លោកអាណាតូលី ប៊ីប៊ីលូវ ប្រធានាធិបតីនៃរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងដែលជារដ្ឋបំបែកខ្លួនពីប្រទេសចចជីបានប្រកាសនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនាថា កងទ័ពអូសេទីខាងត្បូងនឹងត្រូវបញ្ជូនចូលប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[១៣៨][១៣៩] ក្រោយមក វាត្រូវបានបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា លោកប៊ីប៊ីលូវបានសម្តៅលើប្រជាជនអូសេទីដែលមានសញ្ជាតិរុស្ស៊ីឬជាអ្នកបម្រើការក្នុងជួរយោធារុស្ស៊ីនៅឯមូលដ្ឋានយោធាទីបួននៃកងទ័ពរុស្ស៊ីទី ៥៨ ដែលកំពង់ឈរជើងនៅក្នុងរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងនេះឯង។[១៤០][១៤១]
កម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តបរទេស
កំណត់សម្គាល់
- កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការឈ្លានពានរបស់គេចេញពីទឹកដីប្រទេសបេឡារុស។[៤][៥] ប្រធានាធិបតីបេឡារុស លោកអាឡិចសាន់ដឺ លូកាឆេនកូក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា កងទ័ពបេឡារុសអាចនឹងចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការឈ្លានពានមួយនេះ ប្រសិនបើមានការចាំបាច់[៦] ហើយមីស៊ីលរបស់រុស្ស៊ីជាច្រើនគ្រាប់ត្រូវបានគេប្រទះឃើញបាញ់ចេញពីដែនដីបេឡារុស។[៧] មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនជាច្រើនបានអះអាងថា ទាហានបេឡារុសបានហោះជំហានឆ្លងចូលដែនដីអ៊ុយក្រែនរួចទៅហើយ។[៨]
ឯកសារយោង
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.