ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា

របបរាជានិយមនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជា រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជា ​ប្រមុខ​រដ្ឋ ។ របបរាជានិយមមានតាំងពីយ៉ាងហោចណាស់ ៥០ គ.ស. លើកលែងតែក្នុងអំឡុងពេលនៃការលុបបំបាត់ពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មក ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានក្លាយជាព្រះមហាក្សត្ររើសតាំង ដែលធ្វើអោយប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជា រាជាធិបតេយ្យជ្រើសរើសមួយក្នុងចំនោមរាជានិយម មួយចំនួនរបស់ពិភពលោក។ ព្រះមហាក្សត្រត្រូវបានជ្រើសរើសអស់មួយជីវិតដោយ ក្រុមប្រឹក្សារាជបល្ល័ង្ក ដែលមានឥស្សរជននយោបាយនិងសាសនាជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន។ បេក្ខភាព​ត្រូវ​បាន​ជ្រើស​រើស​ពី​ចំណោម​កូន​ចៅ​របស់​ព្រះបាទ ​អង្គឌួង ដែល​មាន​អាយុ​យ៉ាង​តិច ៣០​ឆ្នាំ មក​ពី​រាជវង្ស​ពីរ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា ( ​នរោត្តម និង ​​ស៊ីសុវត្ថិ )។

ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
Royal Standard of Cambodia

តួនាទី

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​ឱ្យ​ប្រើ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៩៣ បាន​ចែង​អំពី​តួនាទី​របស់​ព្រះមហាក្សត្រ​។ វាត្រូវបានប្រកាសថាស្តេច "សោយរាជ្យប៉ុន្តែមិនកាន់អំណាច" ក៏ដូចជា "និមិត្តសញ្ញានៃការរួបរួមជាតិនិងការបន្ត" ។

ព្រះមហាក្សត្រ បំពេញមុខងារសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ នេះរួមបញ្ចូល ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំពោះ៖

• តែងតាំង នាយករដ្ឋមន្ត្រី និង គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ។
• សន្និបាត​ស្តី​ពី​ការ​បើក​ស្ថាប័ន​នីតិប្បញ្ញត្តិ​ទាំង​ពីរ គឺ ​រដ្ឋសភា​កម្ពុជា និង ​ព្រឹទ្ធសភា​កម្ពុជា ។
• មានតួនាទីជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃ កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ។
• ធ្វើជាអធិបតី នៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាការពារជាតិ ។
• ជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី រៀងរាល់ពាក់កណ្តាលខែ ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់មានព្រះរាជបន្ទូលសង្ខេបអំពីបញ្ហារដ្ឋ។
• ចុះហត្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យ/ព្រះរាជក្រឹត្យ ដែលផ្តល់ប្រសិទ្ធភាពដល់ច្បាប់ដែលអនុម័តដោយសភា និងសំណើដោយគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
• ដើរតួជា "អាជ្ញាកណ្តាលកំពូល" ដើម្បីបើកដំណើរការនៃស្ថាប័នរដ្ឋ។
• ការ​ទទួល​លិខិត​បញ្ជាក់​ពី​ឯកអគ្គរាជទូត។
• មានអំណាចនៃការផ្លាស់ប្តូរ និងការលើកលែងទោស។
• ជាអធិបតីនៃ ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ។
• តែងតាំងសមាជិកចំនួនថេរ ដើម្បីបម្រើស្ថាប័នរដ្ឋ ដូចជាព្រឹទ្ធសភា និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។
• ការផ្តល់រង្វាន់ កិត្តិយសជាតិ ។

ព្រះមហាក្សត្រក៏បំពេញតួនាទីផ្សេងទៀតដែលមិនបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្នុងតួនាទីជាប្រមុខរដ្ឋ ឧទាហរណ៍ ទ្រង់ជាអធិបតីក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ដែលមានសារៈសំខាន់របស់ជាតិ រួមទាំងពិធីសាសនា និងប្រពៃណីដែលរួមបញ្ចូលជាតិខ្មែរ គាំទ្រដល់បុព្វហេតុមនុស្សធម៌ និងសប្បុរស និងតំណាងប្រទេសកម្ពុជានៅក្រៅប្រទេសនៅពេលបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅបរទេស។ ^[១] ទោះបីជាមានអ្នកគ្រប់គ្រងជាស្ត្រីកាលពីអតីតកាលក៏ដោយ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៩៣ បានហាមឃាត់ស្ត្រីមិនឱ្យឡើងសោយរាជ្យ។ ^[២]

ក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង

ប្រវត្តិសាស្រ្តទេវកថា

• រឿង កម្ពុ ស្វយម្ភូវ

សម័យបុរាណ (៦៨-១៤៣១)

ហ្វូណន (៦៨–៦២៧)

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង
១	សោមា	សតវត្សទី១នៃគ.ស	បុត្រស្ដេចសោម
២	កៅណ្ឌិន្យ	៥២-?	ស្វាមីសោមា
៣	?	១២៧-?
៤	ហ៊ុនផានហួន	?-២១៧	ញាតិស្ដេចកៅណ្ឌិន្យ
៥	ផានផាន	២១៧-២២០	បុត្រហ៊ុនផានហួន
៦	ស្រីមារញ	២២០-២២៨	ញាតិស្ដេចកៅណ្ឌិន្យ ជាមេទ័ពផានផាន
៧	ផ្វានជិនសីង	២២៨	បុត្រស្រីមារញ
៨	ធរណីន្ទ្រវម៌្ម	២២៨-២៤៨	ក្មួយស្រីមារញ
៩	ផ្វានឆាង	២៤៨	បុត្រស្រីមារញ
១០	អស្សាជយ	២៤៨-២៨៩	ញាតិកៅណ្ឌិណ្យ
១១	?	២៨៩-៣៥៧
១២	ចន្ទន	៣៥៧-?
១៣	?	?-៤២០
១៤	កៅណ្ឌិន្យវម៌្ម	៤២០-៤៣០	ស្ដេចថ្មី
១៥	ស្រីន្ទ្រវម៌្ម	៤៣០-៤៤០
១៦	?	៤៤០-?
១៧	?	?-៤៧០
១៨	កៅណ្ឌិន្យជ័យវម៌្ម	៤៧០-៥១៤
១៩	គុណវម៌្ម	៥១៤	បុត្រកៅណ្ឌិន្យជយវម៌្ម
២០	រុទ្រវម៌្ម	៥១៤-៥៥០	បុត្រកៅណ្ឌិន្យជយវម៌្ម

ចេនឡា (៥៥០–៨០២)

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង	ក្រុង
១	កម្វុស្វយម្ភូ
២	ទេវនិក	៤៥០-?
៣	ស្រុតវម៌្ម	?-៥៥៥		ជយាទិត្យ
៤	ស្រេស្ឋវម៌្ម	៥៥៥-៥៦០	បុត្រស្ដេចស្រុវម៌្ម
៥	វិរវម៌្ម		បុត្រស្ដេចរុទ្រវម៌្ម
៦	កម្វុជរាជលក្ស្មី
៧.	ភវវម៌្ម		ចៅរុទ្រវម៌្ម
៨	មហេន្ទ្រវម៌្ម		បុត្រវិរវម៌្ម
៩	ឦសានវម៌្ម		បុត្រមហេន្ទ្រវម៌្ម	ឦសានបុរ
១០	ភវវម៌្មទី២		បុត្រឦសានវម៌្ម
១១	ជ័យវម៌្មទី១		បុត្រភវវម៌្មទី២
១២	ជ័យទេវី		បុត្រជ័យវរ្ម័នទី១

ចេនឡាដីគោក

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង	ក្រុង
១	ហសវម៌្ម	ចុងសតវត្សទី៧-ដើមសតវត្សទី៨	ចៅឦសានវម៌្ម	អ៊ូថង
២	ត្សៀគីវ
៣	ជយសិង្ហវម៌្ម
៤	ភូមី

ចេនឡាទឹក

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង	ក្រុង
១	ទេវាទិត្យ			ភវបុរ
២	ឥន្ទ្រទិត្យ			ភវបុរ
៣	ធម៌ាទិត្យ			ភវបុរ
៤	ពាលាទិត្យ			ពាលាទិត្យ
៣	ន្ឬបាទិត្យ			អនិន្ទិត
៤	វិស្វរូប		កូនប្រសាពាលាទិត្យ	អនិន្ទិត
៥	ន្ទបតីន្ទ្រវម៌្ម		កូនវិស្វរូប	អនិន្ទិត
៦	បុស្ករាជ	១៧១៦-១៧៣០	បុត្រន្ឬតីន្ទ្រវម៌្ម	សម្ភុបុរ
៧	នេរន្ទ្រវម៌្ម
៨	រាជបតីវម៌្ម		កូនប្រសានរេន្ទ្រវម៌្ម	វ្យាធបុរ
៩	សម្ភុវម៌្ម	៧៣០-៧៥០	បុត្របុស្ករាជ	សម្ភុបុរ
១០	រាជេន្ទ្រវម៌្ម	៧៥០-៧៧០	បុត្របុស្ករាជ	សម្ភុបុរ
១១	ជយវម៌្មទី២	៧៧០-៧៨១
១២	មហិបតិវម៌្ម	៧៨១-៧៨៨	បុត្ររាជេន្ទ្រវម៌្ម	សម្ភុបុរ
១៣	ឥន្ទ្រលោក			សម្ភុបុរ
១៤	ន្ឬបតិន្ទ្រទេវី			សម្ភុបុរ
១៥	ជយេន្ទ្រភា			សម្ភុបុរ
១៦	ជ្យេស្ថាយា			សម្ភុបុរ

អាណាចក្រខ្មែរ (៨០២-១៤៣១)

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង
១	ជយវម៌្ម២		ញាតិបុស្ករាជ
២	ជយវម៌្ម៣		បុត្រជយវម៌្ម២
៣	ឥន្ទ្រវម៌្ម១		បងប្អូនជីនដូនមួយជយវម៌្មទី៣
៤	យសោវម៌្ម		បុត្រឥន្ទ្រវម៌្ម
៥	ហសវម្ម		បុត្រយសោវម៌្ម
៦	ឥសានវម្ម		បុត្រយសោវម៌្ម
៧	ជយវម៌្មទី៤		ប្អូនថ្លៃយសោវម៌្មទី១
៨	ហសវម្ម៌២		បុត្រជយវម៌្ម៤
៩	រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២		បុត្រជយវម៌្ម៤
១០	ជយវម៌្មទី៥		បុត្ររាជេន្ទ្រវម៌្មទី២
១១	ឧទយាទិត្យវម៌្មទី១		ក្មួយជយវម៌្មទី៥
១២	ជយវិរវម៌្ម		ប្អូនឧទយាទិត្យវម៌្មទី១
១៣	សូរ្យវម៌្មទី១		ញាតិស្ដេចឥន្ទ្រវម៌្មទី១
១៤	ឧទយាទិត្យវម៌្មទី២		បុត្រសូរ្យវម៌្មទី១
១៥	ហស៌វម៌្ម		ប្អូនឧទយវម៌្មទី២
១៦	ន្ឬបទិន្ទ្រវម៌្ម
១៧	ជយវម៌្មទី៦
១៨	ធរណិន្ទ្រវម៌្មទី១		ប្អូនជយវម៌្ម៦
១៩	សូរ្យវម៌្មទី២		ក្មួយធរណិន្ទ្រវម៌្មទី១
២០	ធរណិន្ទ្រវម៌្មទី២		បុត្រប្រសារហស៌វម៌្ម
២១	យសោវម៌្មទី២		បងប្អូនជីដូនមួយធរណិន្ទ្រទី២
២២	ត្រីភូវនាទិត្យវម៌្ម
២៣	ជយវម៌្មទី៧		បុត្រធរណិន្ទ្រវម៌្មទី២
២៥	ឥន្ទ្រវម៌្ម២		បុត្រជយវម៌្ម៧
២៤	ជយវម៌្មទី៨		បុត្រឥន្ទ្រវរ្ម័នទី២
២៥	ឥន្ទ្រវម៌្មទី៣		បុត្រប្រសារជ័យវម៌្មទី៨
២៦	ឥន្ទ្រជយវម៌្ម		ញាតិឥន្ទ្រវម៌្ម៣
២៧	ជយវម៌្មទី៩		បុត្រឥន្ទ្រជយវម៌្ម

ស្ដេចក្នុងរឿងពង្សាវតា

លេខ	នាម	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង
១	ត្រសក់ផ្អែម		បុត្រប្រសាជយវម៌្មទី៩
២	និព្វានបទ		បុត្រត្រសក់ផ្អែម
៣	សទ្ធានរាជា		បុត្រត្រសក់ផ្អែម
៤	លំពង់រាជ		ចៅត្រសក់ផ្អែម
៥	បាសាធ
៦	សុរិយោវង្ស
៧	បរមរាជា		បុត្រលំពង់រាជា
៨	ធម្មសោក
៩	ឥន្ទ្ររាជា
១០	ពញាព្រែក		បុត្របរមរាជា

យុគសម័យកណ្តាល (១៤៣១-១៨៦៣)

សម័យ ចតុមុខ (១៤៣១-១៥២៥)

ឈ្មោះ	រូបបញ្ឈរ	ឈ្មោះផ្ទាល់ខ្លួន	សោយរាជ្យ	ទំនាក់ទំនង
ព្រះបាទ​បរម​រាជា​ទី​២ បរមរាជាទី២		ពញាយ៉ាត ពញាយ៉ាត	១៤៣១–១៤៦៣
នរាយណ៍រាជា		នរាយណ៍រាជាទី១	១៤៦៣–១៤៦៩	បុត្រព្រះបាទពញាយ៉ាត
រាជារាមាធិបី		ស្រីរាជា	១៤៦៩–១៤៧៥	បុត្រទី២ព្រះបាទពញាយ៉ាត
ស្រីសុរិយោទ័យទី២		រាជាធិរាជ	១៤៧២–១៤៧៥	បុត្រទី៣ព្រះបាទពញាយ៉ាត
ធម្មរាជាទី១		ធម្មរាជាធិរាជ	១៤៧៦–១៥០៤	បុត្រទី៤ព្រះបាទពញាយ៉ាត
ស្រីសុគន្ធបទ		ដាំខាត់សុគន្ធរ	១៥០៤–១៥១២	បុត្រទី១របស់អម្មរាជាទី២ទ

សម័យ លង្វែក (១៥២៥-១៥៩៤)

ឈ្មោះ	រូបបញ្ឈរ	ឈ្មោះផ្ទាល់ខ្លួន	សោយរាជ្យ	ទំនាក់ទំនង
ស្រីជេដ្ឋា ស្រីជេដ្ឋា		Sdach Korn ស្ដេចកន	១៥១២–១៥២១	ប្អូនថ្លៃសុគន្ធបទ
សង្រ្គាមស៊ីវិល៖ ព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា និងចន្ទរាជា៖ ១៥១៦-១៥២៥
ចន្ទរាជា		ពញា ចាន់ ពញាចន្ទ	១៥១៦–១៥៦៦	បុត្រទី២ធម្មរាជាទី២
បរមរាជាទី១		សត្ថាមហិន្ធរាជ	១៥៦៦–១៥៧៦	បុត្រចន្ទរាជ
សត្ថាទី១		បរមរាជា	១៥៧៦–១៥៨៤	បុត្របរមរាជា
ជ័យជេដ្ឋាទី១		ជ័យជេដ្ឋា ជ័យជេដ្ឋា	១៥៨៤–១៥៩៤	បុត្រសត្ថាទី១
ការឈ្លានពាន អយុធ្យា និង ការដួលរលំនៃក្រុងលង្វែក : ១៥៩១-១៥៩៤

សម័យ ស្រីសន្ធរ (១៥៩៤-១៦២០)

ឈ្មោះ	រូបបញ្ឈរ	ឈ្មោះផ្ទាល់ខ្លួន	សោយរាជ្យ	ទំនាក់ទំនង
ព្រះរាម I ព្រះរាម ទី១		រាមកេរ្តិ៍ រាមាជើងព្រៃ	១៥៩៤–១៥៩៦
ព្រះរាម II ព្រះរាម ទី២		កែវ បាណន់	១៥៩៦–១៥៩៧	បុត្រព្រះសត្ថា
បរមរាជាទី២ ( ទំព័រគំរូ:Ill ) បរមរាជា ទី២		ពញា តោន ពញាតន់	១៥៩៧–១៥៩៩	បុត្របរមរាជាទី២
បារ៉ាមរាជា III ( បារមរាជ III ) បរមរាជា ទី៣		ពញាអាន ពញាអន	១៥៩៩–១៦០០	បុត្រសត្ថា
កែវ ហួរ I កែវហ៊្វាទី១		ពញាញឹម ពញាញោម	១៦០០–១៦០៣	បុត្រសត្ថា
ប៉ារ៉ាមរាជ ទី ៤ ( បារមរាជ ទី ៤ ) បរមរាជា ទី៤		សិរីសោភ័ណ ស្រីសុរិយោពណ៌	១៦០៣–១៦១៨	បុត្របរមរាជាទី២

សម័យ ឧដុង្គ (១៦២០-១៨៦៣)

ឈ្មោះ	ឆ្នាំ	ទំនាក់ទំនង	រូប
ជ័យជេដ្ឋាទី២		បុត្រស្រីសុរិយោពណ៌
ធម្មរាជាទី២		បុត្រជ័យជេដ្ឋាទី២
អង្គទង
អង្គនន់
ពញាចន្ទ

សម័យបច្ចុប្បន្ន (១៨៦៣-បច្ចុប្បន្ន)

អាណាព្យាបាលបារាំងនៃកម្ពុជា (១៨៦៣-១៩៥៣)

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី១ (១៩៥៣-១៩៧០)

ឈ្មោះ	រូបបញ្ឈរ	រាជវង្ស	កំណើត	ការស្លាប់	ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកកាន់តំណែងមុន។
ព្រះបាទ នរោត្តម សុរាម្រិត នរោត្តម សុរាម្រិត ថ្ងៃទី 3 ខែមីនាឆ្នាំ 1955 – ថ្ងៃទី 3 ខែមេសា ឆ្នាំ 1960 (5 years, 31 days)		នរោត្តម	ថ្ងៃទី 6 ខែមីនាឆ្នាំ 1896 ភ្នំពេញ	ថ្ងៃទី 3 ខែមេសា ឆ្នាំ 1960 ភ្នំពេញ អាយុ៖ 64 years, 28 days	ឪពុក
ព្រះនាង ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ ថ្ងៃទី ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៦០ – ថ្ងៃទី 9 ខែតុលាឆ្នាំ 1970 (10 years, 111 days) [lower-alpha ១]		ស៊ីសុវត្ថិ (by birth) នរោត្តម (by marriage)	ថ្ងៃទី 9 ខែមេសាឆ្នាំ 1904 ភ្នំពេញ	ថ្ងៃទី 27 ខែមេសា ឆ្នាំ 1975 ទីក្រុងប៉េកាំង អាយុ៖ 71 years, 18 days	មហេសី

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ (១៩៩៣-បច្ចុប្បន្ន)

ឈ្មោះ	រូបបញ្ឈរ	រាជវង្ស	កំណើត	ការស្លាប់	ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកកាន់តំណែងមុន។
នរោត្តម សីហនុ នរោត្តម សីហនុ ថ្ងៃទី 24 ខែកញ្ញាឆ្នាំ 1993 – ថ្ងៃទី 7 ខែតុលា ឆ្នាំ 2004 (11 years, 13 days)		នរោត្តម	ថ្ងៃទី ៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩២២ ភ្នំពេញ	១៥ តុលា ២០១២ ទីក្រុងប៉េកាំង អាយុ៖ 89 years, 350 days	កូនប្រុស
នរោត្តម សីហមុនី នរោត្តម សីហមុនី ១៤ តុលា ២០០៤ – បច្ចុប្បន្ន (20 years, 281 days)		នរោត្តម	ថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៣ ភ្នំពេញ	ការរស់នៅ អាយុ៖ 72 years, 69 days	កូនប្រុស

និមិត្តសញ្ញារាជ

• 
  (១៩៥៣-១៩៧០) ជួសជុលឡើងវិញឆ្នាំ ១៩៩៣
• 
  (១៨៦៤-១៩៥៣) និង (១៩៥៣-១៩៧០)
• 
  ស្តង់ដារព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧០)
• 
  (តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣)