រូម៉ានី

ប្រទេសរូម៉ានី (ភាសារូម៉ានី៖ România) គឺ​ជា​ប្រទេស​មួយ​​ស្ថិត​នៅត្រង់ចំណុចកណ្ដាលនៃតំបន់​អឺរ៉ុប​កណ្តាល កើត និង​​អាគ្នេយ៍។ ប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសប៊ុលហ្ការីនៅភាគខាងត្បូង អ៊ុយក្រែននៅភាគខាងជើង ហុងគ្រីនៅប៉ែកខាងលិច ស៊ែប៊ីនៅភាគនិរតី ម៉ុលដាវីនៅទិសខាងកើត និងសមុទ្រខ្មៅនៅភាគអាគ្នេយ៍។ ប្រទេសរូម៉ានីគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ២៣៨,៣៩៧ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនប្រមាណ ១៩ លាននាក់។ វាជាប្រទេសធំជាងគេទី ១២ នៅទ្វីបអឺរ៉ុប និងជារដ្ឋដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេប្រាំមួយក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ រដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតក្នុងប្រទេសមានឈ្មោះថា ប៊ុយការែស ហើយទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតរួមមាន៖ យ៉ាស៍ ឃ្លូច-ណាប៉ូកា ធីមីសូអារ៉ា កុនស្តានហ្សា ក្រៃយ៉ូវ៉ា ប្រាសូហ្វ និងហ្កាឡាត្ស៊ីជាដើម។

រូម៉ានី

România (រូម៉ានី)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
ភ្លេងជាតិ Deșteaptă-te, române! "ក្រោកឡើង រូម៉ានី!"
ទីតាំងប្រទេសរូម៉ានី (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត	ប៊ុយការែស 44°25′N 26°06′E
ភាសាផ្លូវការ	ភាសារូម៉ានី[១]
ភាសាទទួលស្គាល់[២]	មើលទីនេះ អាល់បានី អាមេនី ប៊ុលហ្ការី ក្រូអាស៊ី ឆែក អាល្លឺម៉ង់ ក្រិក អ៊ីតាលី ម៉ាសេដ្វាន ហុងគ្រី ប៉ូឡូញ រ៉ូម៉ានី រុស្ស៊ី រុស៊ីន ស៊ែប៊ី ស្លូវ៉ាក តាតារ តួកគី អ៊ុយក្រែន យីឌីស
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០២២)[៣]	៨៩.៣% រូម៉ានី ៦.០% ហុងគ្រី ៣.៤% រ៉ូម៉ានី ១.២% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត
សាសនា (ឆ្នាំ ២០២២)[៣]	៩៨.៥% គ្រិស្តសាសនា –៨៥.៨% អូស្សូដក់ខាងកើត –៧.៥% ប្រូតេស្តង់ –៥.២% កាតូលិក ០.៩% គ្មានជំនឿសាសនា ០.៥% សាសនាផ្សេងៗទៀត
រដ្ឋាភិបាល	ឯកត្តរដ្ឋ សាធារណរដ្ឋនិយមពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី
- ប្រធានាធិបតី	ក្លោស យូហានីស
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	នីកូឡៃ ស៊ីវកា
នីតិបញ្ញត្តិ	សភា
- សភាជាន់ខ្ពស់	ព្រឹទ្ធសភា
- សភាជាន់ទាប	សភាតំណាងរាស្ត្រ
និម្មិតកម្ម
- ក្សត្របុរីវ៉ាឡាគី	១៣៣០
- ក្សត្របុរីម៉ុលដាវី	១៣៤៦
- បង្រួបបង្រួម	២៤ មករា ១៨៥៩
- ប្រកាសឯករាជ្យពីចក្រភពអូតូម៉ង់	៩ ឧសភា ១៨៧៧/១៨៧៨
- មហារូម៉ានី	១៩១៨/១៩២០
- របបផ្តាច់ការនិយមយោធា	១៩៤១
- រូម៉ានីកុម្មុយនីស្ត	៣០ ធ្នូ ១៩៤៧
- ទម្រង់រដ្ឋបច្ចុប្បន្ន	២៧ ធ្នូ ១៩៨៩[៤][៥][៦]
- អនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ	៨ ធ្នូ ១៩៩១
- ចូលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប	១ មករា ២០០៧
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	២៣៨,៣៩៧ គ.ម២   (ទី៨១)
- ផ្ទៃទឹក (%)	៣
ប្រជាជន
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០២២)	១៩,០៥៣,៨១៥[៣]
- ដង់ស៊ីតេ	៧៩.៩ នាក់/គ.ម២   (ទី១៣៦)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)
- សរុប	៧៣១.៤៦៦ ពាន់លានដុល្លារ[៧] (ទី៣៦)
- ក្នុងម្នាក់	៣៨,០៩៧ ដុល្លារ[៧] (ទី៤៨)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)
- សរុប	២៩៩.៨៨៥ ពាន់លានដុល្លារ[៧] (ទី៤៦)
- ក្នុងម្នាក់	១៥,៦១៩ ដុល្លារ[៧] (ទី៦១)
ជីនី (២០២១)	៣៤.៣[៨] មធ្យម
HDI (២០២២)	០.៨៣៤[៩] ខ្ពស់ណាស់ · ទី៤៩
រូបិយវត្ថុ	លេវ (RON)
ល្វែងម៉ោង	UTC+២ (EET)
- រដូវក្តៅ (DST)	UTC+៣ (EEST)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ	ថ្ងៃ/ខែ/ឆ្នាំ dd/mm/yyyy
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៤០
កូដ ISO 3166	RO
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.roa
.eu ត្រូវបានប្រើប្រាស់រួមជាមួយរដ្ឋសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបផ្សេងទៀត។

ការតាំងទីលំនៅរបស់មនុស្សនៅលើទឹកដីប្រទេសរូម៉ានីដំបូងបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងសម័យយុគថ្មបំបែកក្រោម ដោយមានកំណត់ត្រាបញ្ជាក់ពីនគរដាស៊ីបុរាណ បូករួមជាមួយនឹងការចូលឈ្លានពាន និងកាន់កាប់ដោយចក្រភពរ៉ូម។ រដ្ឋរូម៉ានីសម័យត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៩ តាមរយៈសហភាពបុគ្គលនិយមនៃក្សត្របុរីដានូប៊ីនៃម៉ុលដាវី និងវ៉ាឡាគី។ រដ្ឋរូម៉ានីថ្មីនោះបានទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអូតូម៉ង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៧៧។ ក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ទោះជាបានប្រកាសពីអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ ១៩១៤ ក្តីក៏រូម៉ានីនៅតែប្រឡូកចូលក្នុងសង្គ្រាមដោយឈរនៅខាងមហាអំណាចសម្ព័ន្ធមិត្តនៅឆ្នាំ១៩១៦។ ជាលទ្ធផល រូម៉ានីបានទទួលកាន់កាប់នូវទឹកដីថ្មីៗជាច្រើនរួមមាន៖ ប៊ូកូវីណា បេសារ៉ាប៊ី ត្រង់ស៊ីលវ៉ានី និងទឹកដីមួយផ្នែកនៃតំបន់បាណាត់ គ្រីសាណា និងម៉ារ៉ាមូរ៉េស។^[១០] នៅខែមិថុនា ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤០ ជាលទ្ធផលនៃកតិកាសញ្ញាម៉ូឡូតូវ–រីបិនត្រូប និងពានរង្វាន់ទីក្រុងវីយែនទីពីរ រូម៉ានីត្រូវបានបង្ខំឱ្យប្រគល់តំបន់បេសារ៉ាប៊ី និងប៊ូកូវីណាភាគខាងជើងទៅសហភាពសូវៀត និងប៉ែកខាងជើងត្រង់ស៊ីលវ៉ានីទៅហុងគ្រី។ នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៤០ រូម៉ានីបានចុះហត្ថលេខាលើកតិកាសញ្ញាត្រីភាគី ហើយជាលទ្ធផល នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤១ សាមីខ្លួនក៏ចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ នៅខាងមហាអំណាចអ័ក្ស ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសហភាពសូវៀតរហូតដល់អំឡុងខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៤ នៅពេលដែលប្រទេសនេះបានសម្រេចមកចូលរួមជាមួយភាគីសម្ព័ន្ធមិត្តវិញ។ បន្ទាប់ពីសង្រ្គាម និងការត្រួតត្រាដោយកងទ័ពក្រហមសូវៀត រូម៉ានីក៏បានក្លាយជាសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយម និងជាសមាជិកនៃកតិកាសញ្ញាវ៉ាសូរី។ នៅក្រោយបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៩៨៩ រូម៉ានីបានចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូរទៅប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី។

រូម៉ានីជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់^[១១] ដោយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ៥៣ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស។ វាមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេទី ៤៧ នៅលើពិភពលោកបើគិតតាម ផសស ជាមធ្យម។ រូម៉ានីបានឆ្លងកាត់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏លឿនរហ័សនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០។ សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ខ្លួន​បច្ចុប្បន្ន​​គឺ​ពឹងផ្អែក​លើ​សេវាកម្ម​ជា​ចម្បង។ ប្រទេសនេះជាអ្នកផលិត និងអ្នកនាំចេញសុទ្ធនៃគ្រឿងម៉ាស៊ីន និងថាមពលអគ្គិសនីតាមរយៈក្រុមហ៊ុនដូចជា អូតូម៉ូប៊ីលដាស៊ី (Dacia) និងប៉េត្រូម OMV ជាដើម។ រូម៉ានីបានក្លាយជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិនៅឆ្នាំ ១៩៥៥ ហើយចូលអង្គការណាតូចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៤ និងសហភាពអឺរ៉ុប (EU) ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ភូមិសាស្ត្រ