ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ (២០០៨–២០១៣)

ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ឬវិវាទព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៨ និងបន្តរហូតដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១១ ដែលត្រូវផ្នែកមួយនៃជម្លោះដ៏យូរអង្វែងរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ជុំវិញតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ស្ថិតនៅតំបន់ជួរភ្នំដងរែក ចន្លោះស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ ប្រទេសកម្ពុជា​ និង​ស្រុក​កន្ទ្រា​រលក្ខ៍ (អំពែ) ក្នុង​ខេត្តសិរីសាកេត​នៃ​ប្រទេស​ថៃ។

ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ
ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទព្រះវិហារ
កាលបរិច្ឆេទ ២២ មិថុនា ២០០៨ – ១៥ ធ្នូ ២០១១ (៣ ឆ្នាំ, ៥ ខែ, ៣ សប្ដាហ៍, ២ ថ្ងៃ) ទីតាំង ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ លទ្ធផល ប្រយុទ្ធឈានដល់ចំណុចជាប់គាំង/ជ័យជម្នះខាងកម្ពុជាផ្នែកការទូត តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបានកាត់ក្ដីផ្តល់ប្រាសាទព្រះវិហារមកកម្ពុជា[១]ដល់កម្ពុជា។
ភាគីសង្គ្រាម
កម្ពុជា	ថៃ
មេបញ្ជាការ និង មេដឹកនាំ
ហ៊ុន សែន	អភិសិទ្ធិ វេជ្ជាជីវៈ
សហេតុភាព និង ការខាងបង់
ទាហានចំនួន ១៩ នាក់ត្រូវបាត់បង់ជីវិត[២] ជនស៊ីវិល ៣ នាក់បានស្លាប់[៣]	ទាហានចំនួន ១៦ នាក់ត្រូវបាត់បង់ជីវិត[៤] ជនស៊ីវិល ២ នាក់បានស្លាប់[៥][៦]

យោងតាមឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ ជម្លោះថ្មីបំផុតបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០៨ នៅពេលដែលទាហានថៃប្រហែល ៥០ នាក់បានផ្លាស់ទីលំនៅចូលទៅក្នុងបរិវេណវត្តកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈ ដែលគាត់អះអាងថាស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាប្រហែល ៣០០ ម៉ែត្រ (៩៨០ ហ្វីត) ប្រាសាទព្រះវិហារ។

ប្រទេសថៃអះអាងថា ការបោះបង្គោលព្រំដែនមិនទាន់ត្រូវបានបញ្ចប់សម្រាប់ផ្នែកខាងក្រៅនៃតំបន់ដែលនៅជាប់នឹងប្រាសាទ ដែលត្រូវបានវិនិច្ឆ័យថាជារបស់កម្ពុជាដោយសេចក្តីសម្រេចពី ៩ ទៅ ៣ របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២។ នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ វិវាទបានពង្រីកដល់ ប្រាសាទតាមាន់ សតវត្សទី១៣ ចម្ងាយ ១៥៣ គីឡូម៉ែត្រ (៩៥ ម៉ាយ) ខាងលិចប្រាសាទព្រះវិហារ (១៤°២០′៥៧″N ១០៣°១៥′៥៩″E) ដែលកម្ពុជាបានចោទប្រកាន់កងទ័ពថៃថា ការ​កាន់កាប់​ប្រាសាទ​ដែល​ខ្លួន​អះអាង​ថា​ស្ថិត​នៅ​លើ​ដី​កម្ពុជា។ក្រសួងការបរទេសថៃបានបដិសេធថា ទាហានណាមួយមិនបានផ្លាស់ទីចូលទៅក្នុងតំបន់នោះ រហូតដល់មនុស្សជាច្រើននាក់បានស្លាប់នៅក្នុងការជួបប្រជុំគ្នាក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ 2011។ កិច្ចព្រមព្រៀងមួយត្រូវបានឈានដល់ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2011 ដើម្បីដកកងទ័ពចេញពីតំបន់ជម្លោះ។ នៅថ្ងៃទី 11 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2013 តុលាការ ICJ បានប្រកាសក្នុងការសម្រេចចិត្តជាឯកច្ឆ័ន្ទថា សាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២ របស់ ICJ បានប្រគល់ប្រាសាទព្រះវិហារទាំងអស់ឱ្យកម្ពុជា ហើយថាប្រទេសថៃមានកាតព្វកិច្ចដកទ័ព ប៉ូលីស ឬឆ្មាំថៃដែលឈរជើងនៅក្នុងតំបន់នោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្លួនបានច្រានចោលការលើកឡើងរបស់កម្ពុជាដែលថា សាលក្រមបានប្រគល់ភ្នំត្រពាំង (បីគីឡូម៉ែត្រភាគពាយព្យនៃប្រាសាទ) ដល់កម្ពុជា ដោយបានរកឃើញថា ខ្លួនមិនបានកាត់សេចក្តីលើអធិបតេយ្យភាពលើភ្នំនោះទេ។

ប្រាសាទព្រះវិហារ