cado

Latine

cadō

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkadoː/

(classice)

Syllabificatio phonetica: ca·dō — morphologica: cad-o

Verbum intransitivum

cad|ō, -ere, cecidī, cāsūrus

1. √ Prōcumbō, dēcidō

   — iudice fortunā cadat alea

2. Morī, intereō

   — non tota cadet Troia

3. (Grammatica) finem habere

   — quod verba melius in syllabas longiores cadunt

Coniugatio

Verbum finitum

Thema	Vox activa
cad-	Tempus praesens			imperfectum		futurum
Persona	indicativ.	coniunct.	imperat.	indicativ.	coniunct.	indicativ.	imperat.
I. sing.	cadō	cadam		cadēbam	caderem	cadam
II. sing.	cadis	cadās	cade!	cadēbās	caderēs	cadēs	caditō!
III. sing.	cadit	cadat		cadēbat	caderet	cadet	caditō!
I. plur.	cadimus	cadāmus		cadēbāmus	caderēmus	cadēmus
II. plur.	caditis	cadātis	cadite!	cadēbātis	caderētis	cadētis	caditōte!
III. plur.	cadunt	cadant		cadēbant	caderent	cadent	caduntō!­
Thema	Vox passiva
cad-	Tempus praesens			imperfectum		futurum
Persona	indicativ.	coniunct.	imperat.	indicativ.	coniunct.	indicativ.	imperat.
III. sing.	caditur	cadātur		cadēbātur	caderētur	cadētur	—

Thema	Vox activa
cecid-	Tempus perfectum		plusquam perfectum		futurum exactum
Persona	indicativ.	coniunct.	indicativ.	coniunct.
I. sing.	cecidī	ceciderim	cecideram	cecidissem	ceciderō
II. sing.	cecidistī	cecideris	ceciderās	cecidissēs	cecideris
III. sing.	cecidit	ceciderit	ceciderat	cecidisset	ceciderit
I. plur.	cecidimus	ceciderimus	ceciderāmus	cecidissēmus	ceciderimus
II. plur.	cecidistis	cecideritis	ceciderātis	cecidissētis	cecideritis
III. plur.	cecidērunt	ceciderint	ceciderant	cecidissent	ceciderint

Verbum infinitum

Modus	infinitivus			participium
Tempus	praesens	perfectum	futurum	praesens	perfectum	futurum
Vox activa	cadere	cecidisse	cāsūrum, -am, -um esse	cadēns		cāsūrus, -a, -um­
Vox passiva	cadī	—	—		—
Gerundium		Gerundivum			Supinum
cadendī		cadendus, -a, -um			—	—

Dictiones collatae

• caedō
• gelicidium
• quidquidcadiae
• stīllicidium
• stīricidium

Dictiones derivatae

• cadāver
• cadēsco, cadēscere
• cadīvus
• cadūcus, cadūciter
• cāssitō, cāssitāre
• cāsūra
• cāsūrus
• cāsus, cāsūs

Composita

• accidō, accidere
• concadō, concadere; concidō, concidere
• dēcidō, dēcidere
• excidō, excidere
• incidō, incidere
• intercidō, intercidere
• occidō, occidere, occāsiō
• praecadēns
• prōcidō, prōcidere
• recidō, recidere
• succidō, succidere
• supercadō, supercadere

Translationes

Procumbere, decidere	dilatare ▼

Procumbere, decidere	collabi ▲

Anglice: fall (en) Germanice: fallen (de), herabfallen (de) Hispanice: caer (es) Lusitane: cair (pt)

Mori, interire	dilatare ▼

Mori, interire	collabi ▲

Anglice: die (en), perish (en) Germanice: sterben (de), untergehen (de)

Finem habere	dilatare ▼

Finem habere	collabi ▲

Anglice: end (en) Germanice: enden (de), ausgehen (de)

Discretiva

cado dictio est in variis linguis:

• Hispanice: cado

Formae affines

Latine

cadō

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
cadō	casus dativus singularis	substantivi cadus
cadō	casus ablativus singularis	substantivi cadus

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkadoː/

(classice)

Syllabificatio phonetica: ca·dō — morphologica: cad-o

Italice

cado

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
cado	prima singularis	praesens	activa	indicativus	cadere

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkado/

Syllabificatio phonetica: ca·do — morphologica: cad-o

Loci

Marcus Terentius Varro -116…-27	Publius Vergilius Maro -70…-19	Quintus Horatius Flaccus -65…-8	Albius Tibullus -54…-19	P. Ovidius Naso -42…+18	C. Plinius Secundus 23-79	M. Fabius Quintilianus ca. 35-100	Marcus Valerius Martialis 40-103	Marcus Cornelius Fronto ca. 100-170	Ulco Cats Bussemaker 1810–1865
class.	class.	class.	class.	class.	I	I	I	II	XIX

Latinitas Romana

class.  (ca. 47-45 a.C.n.)

• Item ab huiuscemodi dissimilitudinibus reprehenditur analogia, quod cum sit anus cadus simile et sit ab anu anicula anicilla, a cado duo reliqua quod non sint propagata, sic non dicatur a piscina piscinula piscinilla. Ad haec respondeo huiuscemodi vocabulis analogias esse, ut dixi, ubi magnitudo animadvertenda sit in unoquoque gradu eaque sit in usu communi, ut est cista cistula cistella et canis catulus catellus, quod in pecoris usu non est. Itaque consuetudo frequentius res in binas dividi partis ut maius et minus, ut lectus et lectulus, arca et arcula, sic alia. —De lingua Latina Varronis ^[1][2]

class.  (ca. 29-19 a.C.n.)

• postquam conlapsi cineres et flamma quievit,

reliquias vino et bibulam lavere favillam,

ossaque lecta cado texit Corynaeus aëno.

idem ter socios pura circumtulit unda

spargens rore levi et ramo felicis olivae,

lustravitque viros dixitque novissima verba. —Aeneidos libri XII P. Vergilii Maronis ^[3][2]

class.  (23 a.C.n. / 731 a.u.)

• Tyrrhena regum progenies, tibi

non ante verso lene merum cado

cum flore, Maecenas, rosarum et

pressa tuis balanus capillis

iamdudum apud me est: eripe te morae,

ne semper udum Tibur et Aefulae

declive contempleris arvom et

Telegoni iuga parricidae. —Carminum libri IV Q. Horatii Flacci ^[4][2]

class.  (ca. 19 a.C.n.)

• Eventura precor: viden ut felicibus extis

Significet placidos nuntia fibra deos?

Nunc mihi fumosos veteris proferte Falernos

Consulis et Chio solvite vincla cado.

Vina diem celebrent: non festa luce madere

Est rubor, errantes et male ferre pedes. —Elegiarum libri II Tibulli ^[5][2]

class.  (versio II, 17/18 p. Chr. n.)

• ‘templa patent auresque deum, nec lingua caducas

concipit ulla preces, dictaque pondus habent.’

desierat Ianus. nec longa silentia feci,

sed tetigi verbis ultima verba meis:

‘quid volt palma sibi rugosaque carica’ dixi

‘et data sub niveo candida mella cado?’

‘omen’ ait ‘causa est, ut res sapor ille sequatur

et peragat coeptum dulcis ut annus iter.’ —Fasti Ovidii Nasonis ^[6][2]

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• Itaque non miror innumerabilia paene genera ficticii reperta multis ante saeculis, quae nunc dicemus, omnia ad medicinae usum pertinentia. omphacium quo modo fieret, propter unguenta diximus priore libro. fit e labrusca, hoc est vite silvestri, quod vocatur oenanthinum, floris eius libris duabus in musti cado maceratis. post dies XXX utuntur. praeter hoc radix labruscae, acini coria perficiunt. —Naturalis historia Plinii ^[7][2]

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

• Nos praeter auctoritatem oratorum atque historicorum analogia quoque dictum tuebamur. Nam cum legeremus in XII tabulis «ni ita pagunt», inveniebamus simile huic «cadunt»: inde prima positio, etiamsi vetustate exoleverat, apparebat «pago» ut «cado», unde non erat dubium sic «pepigi» nos dicere ut «cecidi». —Institutio oratoria Quintiliani ^[8][2]

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

• Quisquam picta colit Spartani frigora saxi

Et matutinum portat ineptus Have,

Cui licet exuviis nemoris rurisque beato

Ante focum plenas explicuisse plagas

Et piscem tremula salientem ducere saeta

Flavaque de rubro promere mella cado? —Epigrammata M. Valerii Martialis ^[9][2]

Latinitas postclassica

saec. II.

• Sota Ennianus remissus a te et in charta puriore et volumine gratiore et littera festiviore, quam antea fuerat, videtur. Gracchus cum cado musti maneat, dum venimus, neque enim metus est Gracchum interea cum musto defervere posse. Valeas semper, anima suavissima. —Epistulae ad M. Caesarem et invicem libri V M. Cornelii Frontonis ^[10][2]

Latinitas nova

saec. XIX.

• Praeterea quum non est divisum, dicitur esse ut pars in toto: veluti in oculo aspectus aut in corpore manus. Quum autem est divisum, dicitur esse ut in loco, velut in cado aqua, aut in dolio vinum; etenim manus cum corpore movetur: aqua vero in cado. —Aristotelis Physica Bussemakeri ^[11][2]

Fontes