rech

Algemein Gesjreve Limburgs

Bieveuglik naamwaord

rech (Nederlands: recht (niet krom), juist, goed, gelijk, geoorloofd, billijk, rechtvaardig)

• Mofers: rech (rechter, rechste)

Verwantje wäörd

• rech oet den hook kómme

Verbuging

rechte m/v/p, rechter, rechste

Zelfsjtendig naamwaord

rech ó (Nederlands: recht, wetten, voorschriften, verworvenheden, enz.)

• Mofers: rech (rechte / rechter, —)

Verbuging

rechte, —

Mofers

Bieveugelik naamwaord

Lemma

rech /ræç/

1. 'n kónstante richting euvere lingdje höbbendj
2. perfek horizontaal of vertikaal
3. (euverdrechtelik) richtig, wie 't zich betaamp

Aafbraeking

• rech

Antonieme

• neet-rech: diagonaal, gebaoge, krómb, krunkelig, sjeif

Aafleijinge

• rechdje, averechs, neet-rech, rechs, terech
• rechbuige, rechbuge, rechdje, recheuver, rechlienig, rechoet, rechop, rechsjaaf, rechstaon, rechstäöndj, rechtoe, rechtoedoor, rechtrèkke, rechzitte
• kaesrech, loeadrech, pielrech, regelrech

Verwantje wäörd

• häöks

Zagswies

• rech oeten hook kómme: de waorheid zègke wie die is, sónger d'rómhaer te drejje
• de rögk rech haje
• zoea rech wie 'ne piel: gans rech

Verbuging

		inkelvaad					mieëvaad	predikatief
		mannelik		vrouwelik	ónziejig			geslechtelik		ónziejig
		radikaal	liaison		radikaal	liaison		radikaal	liaison	radikaal	liaison
positief	sjrif	rechte	rechten	rechte	rech		rechte	rech		rech
	IPA	/ræçte/	/ræçten/	/ræçte/	/ræç/	/ræʝ/	/ræçte/	/ræç/	/ræʝ/	/ræç/	/ræʝ/
kómparatief	sjrif	rechtere	rechteren	rechter	rechter		rechter	rechter		rechtert
	IPA	/ræçtərə/	/ræçtərən/	/ræçtər/	/ræçtər/		/ræçtər/	/ræçtər/		/ræçtər̥t/	/ræçtərd/
superlatief	sjrif	rechste	rechsten	rechste	rechste		rechste	rechste		rechste
	IPA	/ræçste/	/ræçsten/	/ræçste/	/ræçste/		/ræçste/	/ræçste/		/ræçste/
partitief	sjrif									rechs
	IPA									/ræçs/	/ræʝz/

		inkelvaad	mieëvaad
flexieadverbiaal (positief)	sjrif	(wie) rechs (toe)	(wie) rech (geer)
	IPA	/wì: ræçs tú:/	/wì: ræç ʝ̊é:r/
flexieadverbiaal (kómparatief)	sjrif	(wie) rechters (toe)	(wie) rechtertj (geer)
	IPA	/wì: ræçtər̥s tú:/	/wì: ræçtər̥c ʝ̊é:r/

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: rech

Baskisch: zuzen(eu:) Bengaals: সোজা(bn:) Frans: droit(fr:) Gotisch: 𐍂𐌰𐌹𐌷𐍄𐍃(got:) Hindi: सीधा(hi:) Ieslandjs: beinn Ingels: straight(en:) Koreaans: 똑바르다(ko:) Malagassisch: mahitsy(mg:)

Nederlandjs: recht Pruus: gerade Russisch: прямой(ru:) Sjinees: 偒(zh:) Spaans: recto Viëtnamees: ngay(vi:), trực tiếp(vi:) Welsh (Wales): uniawn(cy:) Zweeds: rak

Biewaord

Lemma

rech /ræç/

1. (neet-lemma) op 'n [↑] meneer
2. (synoniem) anger waord veur richtig en krek

Aafbraeking

• rech

Zagswies

• emes get rech in zie gezich zègke: emes in 'n ónmiddellike kónfrontaasje get ónaangenaams zègke
• (neet) rech inne sjoon staon: (neet) gans rechoet of ieërlik zeen
• rech op emes aaf kómme: in 'n rechte lien zich nao emes verwaege

  Sjeldaeze kómmen ummer rech op mich aaf óm mich te staeke.

Verbuging

		adverbiaal
		radikaal	liaison
positief	sjrif	rech
	IPA	/ræç/	/ræʝ/
kómparatief	sjrif	rechter
	IPA	/ræçtər/
superlatief	sjrif	rechs
	IPA	/ræçs/	/ræʝz/

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

rech ó /ræç/

1. mitte wèt vasgelagdje regels
2. de gespraoke waorheid, feitelikheid
3. (euverdrechtelik) 't gehieël instituusjes die 't [1] óngerhaje
4. (euverdrechtelik) wèttelike of morele beveugheid
5. (ajerwèts) höffing of belasting

Aafbraeking

• rech

Aafleijinge

• berechtige, gróndjrech, inveurrech, mienserech, netingsrech, ónrech, privaatrech, sjrieversrech, stumrech, veurrech, zwiegrech
• rechmieësig, rechsbevinjing, rechsgank, rechsgebied, rechsgelieërdje, rechsgeljig, rechslieër, rechsspraeking, rechsspraok, rechsstèlsel, rechsvervolging, rechsvorm, rechszaal, rechszaak, rechvaerdig

Verwantje wäörd

• gerich, richter

Zagswies

• Me kintj 't volgendj riem es antjwaord op Alles kump toet zie rech (veure variaasje, zuuch: waever):

  "Alles kump toet zie rech," zag de snieder,

  doe kakdje d'r inne stirk.

• rech höbbe: de waorheid zègke (Nederlandjs: gelijk hebben)
• toet zie rech kómme:
  1. de beteikenis of aandach kriege waat de zaak verdeentj
  2. (euverdrechtelik) good biejein passe (gezag van kleier)

     Det roead kleid kump good toet zie rech ónger dae zwarte jas.

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	rech		rechte	rechten
	IPA	/ræç/	/ræʝ/	/ræçte/	/ræçten/
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	rech		rechte	rechten
	IPA	/ræç/	/ræʝ/	/ræçte/	/ræçten/

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	rech		rechter
	IPA	/ræç/	/ræʝ/	/ræçter/
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	rech		rechter
	IPA	/ræç/	/ræʝ/	/ræçter/

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: rech

Frans: droit(fr:) m Ieslandjs: réttur m Ingels: right(en:) Nederlandjs: recht ó

Pruus: Recht ó Spaans: derecho m Zweeds: rätt g

[rech höbbe]

• Ingels: be right
• Koreaans: 맞다^(ko:)
• Nederlandjs: gelijk hebben