Александар Тишма

Александар Тишма (16 јануари 1924, Хоргош — 15 февруари 2003, Нови Сад) - српски писател (прозаист, поет и драматург) и преведувач, член на Српската академија на науките и уметностите.

Нови Сад во времето на детството на Тишма

Зградата Матица Српска во Нови Сад

Животопис

Основното училиште и гимназијата ги завршил во Нови Сад, а во 1954 година дипломирал англиски јазик и книжевност на Филозофскиот факултет во Белград.^[1] За време на Втората светска војна се засолнил во Будимпешта.^[2] Од 1945 до 1949 година работел како новинар во весниците „Слободна Војводина“ и „Борба“, а од 1949 до 1981 година бил уредник во Издавачкото претпријатие на Матица српска во Нови Сад. Исто така, од 1969 до 1973 година бил уредник на „Летописот на Матица српска“.^[1] Во 1997 година работел како доцент на Универзитетот во Тибинген.^[3] Тишма бил редовен член на Српската академија на науките и уметностите, како и на Академијата на уметностите во Берлин.^[1]

Творештво

Александар Тишма пишувал романи, раскази, песни и драми, а се занимавал и со публицистика. Неговите дела се преведени на околу 20 јазици. Покрај со пишувањето, Тишма се занимавал и со преведување од унгарски и од германски јазик.^[1]

Библиографија

Тишма е автор на следниве дела:^{[4] [5]}

• „Населен свет“ (Насељени свет, поезија, 1956)
• „Песни и записи“ (Песме и записи)
• „Дозволени игри“ (Дозвољене игре)
• „Меана“ (Крчма, поезија, 1961)
• „Вини“ (Кривице, раскази, 1961)
• „По црната девојка“ (За црном девојком, роман, 1963)
• „Насилство“ (Насиље, раскази, 1965)
• „На друго место“ (Другде, патепис, 1969)
• „Книга за Блам“ (Књига о Бламу, роман, 1972)
• „Мртов агол“ (Мртви угао, раскази, 1973)
• „Употреба на човекот“ (Употреба човека, роман, 1976)
• „Враќање во мирот“ (Повратак миру, раскази, 1977)
• „Училиште за безбожништво“ (Школа безбожништва, 1978)
• „Без крик“ (Без крика)
• „Денот на одложувањето“ (Дан одлагања)
• „Бегалци“ (Бегунци)
• „Вери и завери“ (Вере и завере)
• „Капо“
• „Широката врата“ (Широка врата)
• „Кои ги сакаме“ (Које волимо)
• „Писма“
• „Женарник“
• „Дневник 1942-2001“ (во два тома)
• „Sečaj se večkrat na vali“
• „Околу својата оска“ (Око своје осе)
• „Записи за книжевноста“ (во три тома)
• „Што зборував“ (Шта сам говорио)

Награди и признанија

Тишма бил добитник на повеќе награди и признанија, како:^[1]

• Бранковата награда (1957)
• Октомвриската награда на Нови Сад (1966)
• Наградата на „Нолит“ (1977)
• НИН-овата награда за роман на годината (1977)
• Наградата на Народната библиотека на Србија за најчитана книга (1978)
• Наградата „Szirmai Károly“ (1977 и 1979)
• Андриќевата награда (1979)
• Наградата на Ослободувањето на Војводина (1982)
• Наградата на Железарата Сисак (1984)
• Седмојулската награда на СР Србија (1988)
• Наградата за европски фељтон во Брно (1993)
• Наградата на Лајпцишкиот саем на книгата (1996)
• Државната награда на Австија за европска книжевност (1996)
• Наградата на градот Палермо „Mondello“ (2000)
• Наградата „Светозар Милетиќ“ за публицистика (2002)
• Вуковата награда (посмртно, 2003)
• Легија на честа на Република Франција

Значење и влијание

Во својот роман „Истражител“, српскиот писател Драган Великиќ го споменува Александар Тишма, опишувајќи го како „соголен, директен, дрзок“ со „шеретска насмевка“, чии зборови се остри и соголени до крај.^[6]