Варош

Варош или Марков Град — најстарата населба во Општина Прилеп, која преку пат на конурбација е споено со градот Прилеп, така што денес претставува негова населба.

Варош
Поглед на Варош со Прилепско Поле
Варош Местоположба на Варош во Македонија Варош на карта
Координати 41°21′25″N 21°31′57″E
Регион	Прилепско Поле
Општина	Општина Прилеп
Население	3458[1] жит. (поп. 2021)[2]
Шифра на КО	20010
Надм. вис.	680-700 м
Варош на општинската карта Атарот на Варош во рамките на општината
Варош на Ризницата

Географија и местоположба

Црквите „Св. Архангел Михаил“ и „Св. Димитрија“ во 30-те години на XX век

Фреска на Архангел Михаил од црквата „Св. Никола“ во Варош

Населбата се наоѓа северозападно од центарот на Прилеп. Се наоѓа на периферијата на Прилеп, во подножјето на Марковите Кули, на надморска височина од 680-700m.

Историја

Стопанство

Демографија

Населението во Варош е во постојан пораст. Според некои податоци во 1900 г. во Варош живеат 1380 жители.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Варош се води како чисто македонско село во Прилепската каза на Битолскиот санџак со 210 куќи.^[4]

Од пописите од 1981 и 1991 се гледа дека во Варош живееле 3175, односно 3274 жители. Според последниот попис од 2002 година, населбата Варош брои 3458 жители, од кои:^[1]

• Македонци 3436
• Роми 7
• Власи 1
• Срби 11
• останати 3

Општествени установи

Во Варош се наоѓа подрачното училиште „Блаже Конески“ во кое се изведува настава од 1 до 5 одделение.^[5]

Администрација и политика

Избирачко место

Во селото постојат избирачките места бр. 1443, 1444 и 1445 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[6]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 2.286 гласачи.^[7]

Културни и природни знаменитости

Според едно предание, во Варош некогаш постоеле 77 цркви.^[8] Денес во Варош сочувани се шест цркви и тоа: Варошкиот Манастир со црквата „Св. Архангел Михаил“, „Св. Никола“, „Св. Богородица Пречиста“, „Св. Атанасиј“, „Св. Петар“ и „Св. Димитрија“.^[9]

• 
  Манастирската црква „Св. Архангел Михаил“
• 
  „Св. Димитрија“
• 
  „Св. Петар и Павле“
• 
  „Св. Атанасиј“
• 
  „Св. Богородица Пречиста“

Археолошки наоѓалишта

• Бревчина — Населба од римското време;
• Заград — Населба од железното време;
• Кабања — Населба од римското време;
• Калдрма — Некропола од железното и хеленистичкото време;
• Куќата на Ѓошеви — Депо од бронзеното и железното време;
• Куќата на М. Мантов — Некропола од бронзеното време;
• Манастир Св. Архангел Михаил — Осамен наод од римското време;
• Маркови Кули — Средновековна тврдина;
• Мечкина Дупка — Некропола од хеленистичкото време;
• Падарница — Некропола од римското време;
• Под Кули — Некропола од хеленистичкото време;
• Попадин Дол — Некропола од железното време;
• Св. Атанас — Осамен наод од римското време и средновековна црква со некропола;
• Св. Варвара — Средновековна црква;
• Св. Врач — Средновековна црква;
• Св. Димитрија — Осамен наод од римското време;
• Св. Ѓорѓија — Средновековна црква;
• Св. Јован — Осамен наод од римското време и средновековна црква со некропола;
• Св. Никола — Осамени наоди од римското време и средновековна црква со некропола;
• Св. Петар — Осамен наод од римското време;
• Св. Харалампија — Осамен наод од римското време и средновековна црква;
• Светец — Некропола од бронзеното време;
• Сивастоец — Средновековна некропола;
• Слон — Населба од бронзеното време;
• Ташачица — Населба и некропола од доцноантичкото време и средновековна населба;
• Црква 13 — Осамен наод од римското време и средновековна црква со некропола;
• Црква 14 — Средновековна црква;
• Црква 15 — Средновековна црква;
• Црква 16 — Средновековна црква и некропола;

Редовни настани

Голем Петок (првиот петок после Велигден) се смета како Варошка слава и се одржува голем панашѓур под Варошкиот манастир.

Личности

• Алекса Попов (1809 - 1912) - православен свештеник, македонски национален и просветен деец, учител на Марко Цепенков
• Ѓорче Петров (1865 - 1921) - македонски револуционер, еден од раководителите на ВМРО
• Кирил Јанчулев (1896 - 1961) - началник на генералниот штаб на бугарската армија во Втората светска војна
• Мице Козар (1910 - 1942) - македонски борец, учесник во НОБ, еден од повлијателните припадници во работничкото движење во Македонија помеѓу двете светски војни
• Спасија Мирева Беличанец (1923 - ) — учесник во НОВ на Македонија
• Орде Чопела (1912 - 1942) - народен херој на Македонија од Втората светска војна
• Стева Богоевска (1927- ) — учесник во НОВ на Македонија
• Милица Велеска (1925- ) — учесник во НОВ на Македонија
• Василка Велеска (1913- ) — учесник во НОВ на Македонија
• Борка Велески (1912 - 1942) — револуционер и народен херој на Македонија
• Илка Дупјачанска (1892-) — учесник во НОВ на Македонија
• Цветанка Конева Зајкоска (1918-) — учесник во НОВ на Македонија
• Нада Костова Здравеска (1924-) — учесник во НОВ на Македонија

Култура и спорт

Иселеништво