Гвакамоле

Гвакамоле (шпански: guacamole) – макало, намаз или салата на основа на авокадо, првично воведено од Ацтеките во денешно Мексико.^[1] Покрај употребата во мексиканска кујнамексиканската кујна, тоа станало дел од меѓународната и американската кујна како макало, намаз или состојка за салати.^[2][3]

Гвакамоле

Гвакамоле
Вид	Мексиканска храна
Место на потекло	Мексико
Главни состојки	авокадо, морска сол и сок од лимета

Потекло на поимот

Гвакамоле со чипс од тортилји

Името доаѓа од ацтечкиот дијалект преку јазикот нахуатл āhuacamolli, што буквално значи "авокадов сос" од āhuacatl^[4] ("avocado") + molli ("сос").^[1]

Историја

Авокадото прво било одгледувано во Јужно Централно Мексико, пред околу 10.000 години.^[5][6][7] На почетокот на 1900-тите години, за авокадото често се користело името алигаторска круша.^[8]

Гвакамолето ја зголемило продажбата на авокадо во САД, особено на денот на супербоул и Синко де мајо.^[9] Зголемената потрошувачка на гвакамоле најверојатно се должи на укинувањето на забраната за увоз на авокадо во 1990-тите години и растот на латино популацијата во САД.^[10]

Состојки

Макалото гвакамоле традиционално се прави со толчење зрели авокада и морска сол со molcajete y tejolote (аван и толчник).^[11][12] Во рецептите често се вклучени сок од лимета, коријандер и халапењо. Во некои нетрадиционални рецепти вклучени се кисела павлака, домати, босилек, или грашок.^[13]

Поради присуството на полифенол оксидаза во клетките на авокадото, изложеноста на кислород во воздухот предизвикува ензимска реакција и развива меланоидински пигмент, правејќи го сосот кафеав.^[14] Овој резултат генерално се смета за лош (ја намалува привлечноста), па има неколку методи (некои анегдотски) кои се користат за да се намали овој ефект, како што е складирање на гвакамолето во сад што не пропушта воздух или цврсто да се завитка во пластика за да се ограничи површината изложена на воздух.^[15]

Состав и хранлива вредност

Авокадо, сурово

Хранлива вредност на 100 g
Енергија	670 kJ (160 kcal)
Јаглехидрати	8.53 g
Скроб	0.11 g
Шеќери лактоза	0.66 g 0
Влакна	6.7 g
Масти	14.66 g
Заситени	2.126 g
Транс	0
Мононезаситени	9.8 g
Полинезаситени	1.816 g
Протеини	2.00 g
Витамини и минерали Витамини Количина %ПДВ† Витамин А (екв.) бета-каротин лутеин зеаксантин 1% 7 μg 1% 62 μg 271 μg Витамин А 146 IU Тиамин (Б1) 6% 0.067 mg Рибофлавин (Б2) 10% 0.130 mg Ниацин (Б3) 11% 1.738 mg Пантотенска киселина (Б5) 28% 1.389 mg Витамин Б6 15% 0.257 mg Фолат (Б9) 20% 81 μg Холин 3% 14.2 mg Витамин Ц 11% 10.0 mg Витамин Е 14% 2.07 mg Витамин К 18% 21 μg Минерали Количина %ПДВ† Калциум 1% 12 mg Железо 3% 0.55 mg Магнезиум 7% 29 mg Фосфор 4% 52 mg Калиум 16% 485 mg Натриум 0% 7 mg Цинк 6% 0.64 mg
Други состојки	Количина
Вода	73.23
†Процентите се проценети врз основа на препораките во САД за возрасни,[16] освен за калиум, кој се проценува врз основа на експертските препораки на Националните академии.[17]

Бидејќи главната состојка на гвакамолето е суровото авокадо, хранливата вредност на јадењето произлегува од витамините, минералите и мастите на авокадото, обезбедувајќи прехранбени влакна, неколку Б витамини, витамин К, витамин Е и калиум во значителна количина. Авокадото е извор на заситени масти, мононезаситени масти и фитостероли, како што е бета-ситостерол.^[18][19] Тие исто така содржат каротиноиди, како што се бета-каротин, зеаксантин и лутеин.^[20]