Прехранбени влакна
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Прехранбени влакна (растителни влакна или прехранбени влакна) — несварлив дел од храната од растително потекло. Има два дела:
- растворливи влакна — се раствораат во вода и лесно ферментираат во дебелото црево, претворајќи се во гасови и физиолошки активни нуспроизводи и можат да бидат пребиотски и вискозни.
- нерастровливи влакна — не се раствораат во вода и се метаболички интертни, па така се задолжени за , или пак можат да бидат пребиотски и метаболички да се ферментираат во цревото. Неферментираните влакна впиваат вода движејќи се низ системот за варење и со тоа го олеснуваат празнењето на столицата.[1]
Прехранбените влакна можат да делуваат менувајќи ги особините на храната во системот за варење и менувајќи го примањето (впивањето) на другите хранливи материи и хемикалии.[2] Некои видови растворливи влакна впиваат вода и образуваат пивтиеста вискозна супстанција која се ферментира од бактериите во системот за варење. Други видови делуваат изметот да добие на обем и затоа не се ферментираат.[3] Лигнинот, кој е важен извор на нерастворливи влакна, може да го измени работата метаболизмот на растворливите влакна.[1] Трети видови пак, наполно се ферментираат (ваков е особено отпорниот сроб).[4]
По хемиски состав, прехранбените влакна се состојат од нескробни полисахариди како арабиноксилани, целулоза и многу други растителни состојки како отпорниот скроб, отпорните декстрини, инулинот, лигнинот, восоците, хитините, пектините, бета-гликаните и олигосахаридите.[1] Поимот „влакна“ не е секогаш соодветен, бидејќи многу видови на таканаречени прехранбени влакна не се навистина влакнести по структура.
Храната која содржи прехранбени влакна најчесто се дели според тоа дали претежно содржи растворливи или нерастворливи влакна.
Предноста на исхраната богата со прехранбени влакна е во благотворните соединенија кои се создаваат со ферментацијата на растворливите влакна и способноста на нерастворливите влакна (преку нивните пасивни хигроскопни својства) да го зголемат обемот на изметот, да ја сменкат столицата и да го намалат времето на премин низ цревата. Непожелна последица од ваквата исхрана може да бидат зголеменото производство на гасови и надовување на стомакот.
Remove ads
Видови и извори на прехранбени влакна
| Хранлива материја | Прехранбен адитив | Облик / изглед |
| водонерастворливи прехранбени влакна | ||
| β-гликани (од кои неколку се водорастворливи) | ||
| Целулоза | E 460 | житарки, овошје, зеленчук (начелно, во сите растенија) |
| Хитин | — | во габи, корупките на инсектите и раковите |
| Хемицелулоза | житарки, трици, дрвена маса, мешунки | |
| Хексосан | — | пченица, јачмен |
| Пентосан | — | ’рж, овес |
| Лигнин | — | јатки на овошја, зеленчук (жилките на гравот), житарки |
| Ксантан | E 415 | се произведува со бактеријата Xanthomonas од шеќерни супстрати |
| водорастворливи прехранбени влакна | ||
| Фруктани | замена или додаток во скробот на извесни растителни таксони како складиштен јаглехидрат | |
| Инулин | — | најразлични растенија, како шарлаганот, голицата (цикорија) итн. |
| Полиуронид | ||
| Пектин | E 440 | во лушпа на овошје (претежно јаболкото, дуњата), зеленчук |
| Алгински киселини | E 400–E 407 | во алги |
| Натриумалгинат | E 401 | |
| Калиумалгинат | E 402 | |
| Амонијакалгинат | E 403 | |
| Калциумалгинат | E 404 | |
| Пропиленкликолалгинат | E 405 | |
| Агар | E 406 | |
| Ирски мов | E 407 | црвени алги |
| Рафиноза | — | мешунки |
| Ксилоза | — | моносахарид, пентоза |
| Полидекстроза | E 1200 | синтетски полимери, ca. 1 ккал/г |
| Лактулоза | — | синтетски дисахарид |
Растителни извори на прехранбени влакна
Некои растенија содржат големи количества на растворливи и нерастворливи влакна. На пример, лушпата на сливата содржи нерастворливи влакна, а месестиот дел е богат со растворливи влакна. Грозјето е исто така познато како значаен извор на прехранбени влакна.[5]
Растворливите влакна се содржат во различни количества во сите храни од растително потекло, меѓу кои:
- мешунки (грашок, соја, волчјак и други бобови култури)
- овес, ’рж, чија и јачмен
- некои овошја (на пр. смоквата, авокадото, сливата, бобинките, зрелите банани и лушпата на јаболкото, дуњата и крушата)
- извесни зеленчуци како брокулата, морковот и шарлаган (зимско јаболко)
- кртоли и коренест зеленчук како сладок компир и кромид (нивните лушпи исто така се извор на нерастворливи влакна)
- лупки на семки од тегавец (слузави растворливи влакна) и лененото семе
- оревести плодови, од кои највеќе бадемот
Нерастворливите влакна се застапени во:
- целозрнести (интегрални) храни
- пченични и пченкарни трици
- мешунки како грав и грашок
- оревести плодови и семки
- лушпа од компир
- лигнани
- зеленчук како боранијата, карфиолот, тиквичката, целерот и опунцијата (нопал)
- некои овошја како авокадо и неузреаните банани
- лупките на некои плодови киви, грозје и домати[6]
Remove ads
Застапеност на прехранбени влакна во разни храни
Следи табела на Федералната служба за надзор врз потрошувачките права и човечката благосостојба на Русија, за застапеноста на прехранбените влакна во разни производи во грамови на 100 грама и грамови на 100 килокалории.
Житарки, тестенини, печива, оревести плодови
Зеленчук, мешункасти растенија, овошје, бобинки
Remove ads
Поврзано
Белешки
Наводи
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads