Елшан

Елшан или Елшен (грчки: Καρπερή, Карпери; до 1927 г. Έλσιανη, Елсјани^[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Долна Џумаја на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци, а денес е мешано.^[3]

Елшан Καρπερή
Елшан
Местоположба во областа Елшан Местоположба на Елшан во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°7.56′N 23°18.16′E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Серски
Општина	Долна Џумаја
Општ. единица	Долна Џумаја
Надм. вис.	&1000000000000003000000030 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	580
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Географија

Селото се наоѓа јужно од Долна Џумаја, близу десниот брег на Струма.

Историја

Во Отоманското Царство

Во XIX и почетокот на XX век Елшан било село во Серската каза. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Елшан (Elschan) било село со 165 домаќинства на 70 жители муслимани и 430 жители Македонци.^[4][5]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал дека селото е дел од областа Овакол и напишал за него:

„

Елшан, полско село 4 часа на запад од Сер. Најплодна почва; ги произведува сите видови производи и тутун. На З од Елшан е „Коприва ќопруси“, мост на Струма. Патот минува низ блатести места, за пазтоа мачно се патува зимно време. Во црквата „Св. Петка“ се служи на грчки. 70 куќи само Македонци.[6] Грчко училиште.[7]

“

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. селото (Елшенъ) брои 1.400 жители, сите Македонци христијани.^[4][8]

По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во селото (Elchen) имало 248 Македонци егзархисти и 1.512 Македонци патријаршисти.^[4] Во селото правела напори грчката пропаганда — работело грчко основно училиште со 1 учител и 30 ученици.^[9]

На 5 март 1905 г. четата на Георги Радев влегла во Елшан и ги обиколила гркоманските водачи на чело со Васил Челебиев (Василиос Целебонис). При престрелката загинал Хараламби Дијамандиев (Хараламбос Дијамандис), а ранет е Петар Андонов (Петрос Антониу) од Кумлија.^[10]

Подоцна селото го примило врховенството на Бугарската егзархија, но во февруари 1907 г. повторно станало патријаршиско со усилбите на гркоманите.^[11]

Летото 1908 г. по Хуриетот 95 лица од Елшан потпишале изјава дека селото сака да премине под врховенството на Бугарската егзархија. Ова предизвикало тревога кај грчкоиот комитет во Сер, и во селото е испратен капетанот Стерјос Влахвеис, кој стасал во Елшан во недела, 23 август, со петмина андарти и ги заплашил со убиство македонските водачи. Го барал нивниот водач Димитър Аваљов, кој успеал да избега во Сер.^[12][13]

Во Грција

По Балканските војни во 1913 г. Елшан е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година селото броело 1.226 жители.^[3] По Првата светска војна во 1918 г. голем дел од населението се иселило во Бугарија при повлекувањето на бугарската војска, плашејќи се од грчките репресалии.^[3] Така, на пописот од 1920 г. во Елшан се заведени само 265 жители.^[3] На место на иселените Македонци властите довеле грчки колонисти. Според пописот од 1928 г. Елшан било етнички мешано село со 981 жители,^[3] од кои 249 биле дојденци.^[14]

Од 1967 до 1984 г. е изградена црквата „Св. Ѓорѓи“.^[15]

Месности во Елшан преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.

Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Ашлик[16]	Άσλήκη	Пинасмено	Πεινασμένον[17]	местност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[16]
Кирим	Κιρίμ	Трапези	Τραπέζι[18]
Али Паша[19]	Άλή Πασά	Ктима	Κτήμα[18]	месност на ЈИ од Елшан и на С од Чучулигово[19]
Келешка[19]	Κελέσκα	Форсарика	Φωρσάρικα[18]	месност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[19]
Караагач	Καραγάτσι	Фтелија	Φτελιά[18]
Камински	Καμίνσκι	Камини	Καμίνι[18]
Кајнама[19][20]	Καϊναμάς	Термотопос	Θερμοτοπος[18]	ниви и и ливади[20] на С од Елшан[19]
Моловка	Μολόφκα	Молоха	Μολόχα[18]

Население

Преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	951	1.033	1.301	1.237	1.405	1.271	1.099	837

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

• Георги Ил. Гегов — револуционер, деец на ВМОРО, загина пред 1918 г.^[21]
• Иван Ангелов — борец во МОО, 26-годишен, IV чета на V Одринска дружина, ранет, носител на орденот „За храброст“ IV степен^[22]
• Иван Попстоянов — борец во МОО, IV чета на V Одринска дружина^[23]
• Коста Димитров — револуционер, деец на ВМОРО, починал по 1918 г.^[21]
• Нашко Елшански (? – 1924) — револуционер, деец на ВМРО
• Ставро Цветков (1912 – 1943) — комунист^[24]