Адреналин
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Адреналинот (или епинефрин) е хормон и невротрансмитер[1][2] кој учествува во регулирањето на висцералните функции (на пр. респирација).[1][3] Тој спаѓа во групата на катехоламини. Тој има повеќе улоги во организмот:
- Зголемување на метаболитичките процеси (највеќе при студ или физичко напрегање)
- Стеснување на периферните крвни садови и внатрешните органи (вазоконстрикција)
- Проширување на крвните садови во срцето и на бронхиолите (вазодилатација)
- Зголемување на нивото на гликоза во крвта (хипергликемија)
- Зголемување на крвниот притисок.
Remove ads
Механизам на дејство
Како хормон, адреналинот делува на скоро сите телесни ткива врзувајќи се со адренергичните рецептори. Неговите ефекти врз различни ткива зависат од видот на ткивото и експресијата на специфични форми на адренергичен рецептор. На пример, високи нивоа на адреналин предизвикуваат релаксација на мазните мускули во дишните патишта, но предизвикуваат контракција на мазните мускули во ѕидот на артериолите.
Адреналинот е неселективен агонист на сите адренергични рецептори, вклучувајќи ги главните поттипови α1, α2, β1, β2, и β3.[4] Врзувањето на адреналинот за овие рецептори предизвикува низа метаболички промени. Врзувањето за α-адренергичните рецептори ја инхибира секрецијата на инсулин од панкреасот, ја стимулира гликогенолизата во црниот дроб и мускулите,[5] и ја стимулира гликолизата и инхибира инсулин-посредуваната гликогенеза во мускулите.[6][7] Врзувањето за β адренергичните рецептори ги стимулира секрецијата на гликагон од панкреасот, секрецијата на адренокортикотропен хормон (ACTH) од питуитарната жлезда, и липолизата во масното ткиво. Заедно, овие ефекти доведуваат до зголемено ниво на гликоза и масни киселини во крвта, со што се обезбедуваат супстрати за создавање на енергија во организмот.[7]
Remove ads
Биосинтеза
Во хемиски поглед, адреналинот спаѓа во група на моноамини, наречени катехоламини. Тој се синтетизира во хромафинските клетки во срцевината на надбубрежната жлезда и во мал број на неврони во продолжениот мозок по метаболички пат во кој аминокиселините фенилаланин и тирозин преку серија на интермедиери, крајно се претвораат до адреналин.[1][3][8] Прво, тирозинот се оксидира до L-DOPA со помош на ензимот тирозин хидроксилаза. Тој последователно се декарбоксилира од ензимот DOPA декарбоксилаза (ароматична L-аминокиселинска декарбоксилаза) при што се добива допамин. Допаминот се претвора во норадреналин под дејство на ензимот допамин бета-хидроксилаза. Крајниот чекор во биосинтезата на адреналинот е метилирање на примарната аминогрупа на норадреналинот. Оваа реакција е катализирана од ензимот фенилетаноламин N-метилтрансфераза (PNMT).[9] Иако PNMT претежно се наоѓа во цитозолот на ендокрините клетки во адреналната медула (познати како хромафински клетки), мали нивоа се детектирани и во срцето и мозокот.[10]
 |
Remove ads
Хемиска синтеза
Адреналин може да се синтетизира од реакцијата на катехол со хлороацетил хлорид, по што следи реакција со метиламин за да се добие кетон, кои се редуцира до саканото хидрокси соединение. Рацемската смеса која се добива може да се одвои со тартаратна киселина.
Адреналинот како тема во уметноста и во популарната култура
- „Adrenaline“ - песна на македонската група „ПМГ Колектив“ од 2010 година.[14]
Литература
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads