Мамелуци

Мамелуците (/ˈmæmluːk/; арапски: مملوك, romanized: mamlūk (еднина), مماليك, mamālīk (множина);^[2] преведено како „оној кој е поседуван“,^[5] односно „роб“)^[7] биле поробени платеници, робови-војници, и ослободени робови, од неарапско и различно етничко потекло (претежно туранско, кавкаско, монголско^[8], источноевропско и балканско) на кои им биле доделени високи воени и административни должности во муслиманскиот свет.^[11]

Мамелуци
مماليك
Османлиски мамелучки ланциери, почеток на 16 век. Бакропис од Даниел Хопфер (ок. 1526–1536), Британски музеј, Лондон[1]
Активна	830-ти–1811
Земја	Абасидски Калифат Фатимидски Калифат Селџучко Царство Ајубидски Султанат Мамелучки Султанат Делхиски Султанат Отоманско Царство
Вид	Enslaved mercenaries, slave-soldiers, freed slaves

Најдолготрајната мамелучка држава била воената класа во средновековен Египет, која се развила од редовите на робовите-војници.^[12] Првобитно Мамелуците биле робови со туранско потекло од Евроазиската степа,^[15] но институцијата на воено ропство се проширила на Черкезите,^[17] Монголците^[8], Апхазите,^[18][19][20] Грузијците,^[24] Ерменците,^[26] Русите,^[10] и Унгарците,^[8] како и на народите од Балканот како Албанците,^[8][27] Грците,^[8] и Јужните Словени^[29] (види Сакалиби). Тие исто така регрутирале и од Египќаните.^[13] Феноменот „Мамелуци/­Гулами“,^[9] како што Давид Ајалон го нарекол создавањето на специфична воена класа,^[30] бил од големо политичко значење; меѓу другото, траел речиси 1,000 години, од 9-ти до почетокот на 19-ти век. (Види: Џилман.)

Со текот на времето, Мамелуците станале моќна воена класа во разни муслимански општества кои биле контролирани од династички арапски владетели.^[31] Особено во Египет и Сирија,^[32] но исто така и во Османлиската империја, Левантот, Месопотамија, и Индија, мамелуците имале политичка и воена моќ.^[8] Во некои случаи, тие го достигнале рангот на султани, додека во други имале регионална моќ како емири или бегови.^[13] Најзабележително, Мамелучките фракции го зазеле султанатот со центар во Египет и Сирија, и го контролирале како Мамелучки Султанат (1250–1517).^[33] Мамелучкиот Султанат го победил Илханатот во битката кај Ајн Џалут. Тие претходно се бореле против западноевропските крстоносци во 1154–1169 и 1213–1221, протерувајќи ги од Египет и Левантот. Со заземањето на Руад во 1302, Мамелучкиот Султанат формално ги протерал и последните Крстоносци од Левантот, со што заврши ерата на Крстоносни војни.^[8][34]

Иако Мамелуците биле купувани како имот,^[35] тие биле поробени платеници^[37] и нивниот статус бил над оној на обичните робови, на кои не им било дозволено носење на оружје или извршувањ на одредени задачи.^[38] На некои места како Египет, од Ајубидската династија до времето на Мухамед Али, Мамелуците биле сметани за „вистински господари“ и „вистински воини“, со социјален статус над оној на општото население на Средниот Исток.^[8]