Оризари (Кумановско)

Оризари — село во Општина Липково, Кумановско.

За други значења на поимот, погл. Оризари.

Оризари
Оризари Местоположба на Оризари во Македонија Оризари на карта
Координати 42°09′40″N 21°37′06″E
Регион	Североисточен
Општина	Липково
Област	Жеглигово
Население	1.692 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1307
Повик. бр.	031
Шифра на КО	17073
Надм. вис.	400 м
Оризари на општинската карта Атарот на Оризари во рамките на општината
Оризари на Ризницата

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во областа Жеглигово, во средишниот дел на општината. Теренот е рамничарски, со надморска височина од 400 м. Атарот зафаќа површина од 4,9 км².^[2] Низ Оризари минува патот Липково-Куманово (Р2133). Најблиските населени места се Слупчане на североисток, Липково на југозапад и Опае на исток.

Целото село и патот ги пресекува потокот Голем Дол, кој тече кон југоисток и завршува како притока на Липковска Река во месноста Оризиште.

Историја

Подрачјето на Оризари е населено уште од римско време, за што сведочи некрополата Беловина околу селото.^[3]

Во 1861 г. Јохан фон Хан на етничката карта на долината на Јужна Морава го обележал Оризар како македонско село.^[4] По извесно време овде се доселиле голем број Албанци, а македонското население драстично опаднало. На крајот од XIX век Оризари станало мешано македонско-албанско село во Кумановската каза на Отоманското Царство. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. Оризари имало 24 Македонци христијани и 180 Арнаути муслимани.^[5][6]

На почетокот на XX век по податоци на секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Оризари имало и 60 христијани — Роми.^[7]

Стопанство

Во селото работат поголем број продавници, угостителски објекти и сл. Стопанството има полјоделски карактер. Според податок од 1998 г. Оризари имало 245 ха обработливо земјиште и 224 ха пасишта^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 817 —     1953 915 +12.0% 1961 966 +5.6% 1971 1.282 +32.7% 1981 1.522 +18.7%	Година Нас. ±% 1991 0 −100.0% 1994 1.847 —     2002 2.094 +13.4% 2021 1.692 −19.2%

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 500 Албанци и 50 Роми.^[8]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 2.094 жители, од кои 3 Македонци, 2.064 Албанци и 27 останати.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 1.692 жители, од кои 1.666 Албанци и 26 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	204	—	817	915	966	1.282	1.522	0	1.847	2.094	1.692

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Општествени установи

• Оризарска џамија
• Детска градинка

Децата од Оризари го посетуваат недалечното основно училиште „Фаик Коница“ кое е на подеднакво растојание од Оризари и Слупчане, а најблиско средно училиште е „Исмет Јашари“ во Липково.

Самоуправа и политика

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта

• Беловина — некропола од римско време

Личности

• Исмет Јашари, наречен „Командант Куманова“ (1967-1998) — командант на УЧК, загинат во борбите со српската војска на Косово. По него се именувани разни нешта во липковскиот крај.
• Хајдар Јашари (1909–1991) — духовно лице