Скребатно (Пиринско)

Скребатно — село во Грменско, Пиринска Македонија, денес во општината Грмен на Благоевградската област, југозападна Бугарија.

Скребатно
Скребатно
Местоположба во областа Скребатно Местоположба на Скребатно во Општина Грмен и Благоевградската област
Координати: 41°39′N 23°48′E
Земја	Бугарија
Област	Благоевградска област
Општина	Грмен
Површина
• Вкупна	38.147 км2 (14,729 ми2)
Надм. вис.	&10000000000000725000000725 м
Население (2015)
• Вкупно	261
• Густина	0,0.068/км2 (0,018/ми2)
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)
Пошт. бр.	2964
Повик. бр.	07523

Географија и местоположба

Селото Скребатно се наоѓа на 17 километри североисточно од Неврокоп и на 10 километри северно од општинскиот центар Грмен. Селото е планинско кое се наоѓа во подножјето на југозападните Родопи на надморска висина од 725 метри. Атарот на селото зафаќа површина од 38.147 км². Релјефот е планински и ридско-планински, а климата се одликува со студено лето и блага зима. Канинска река тече во близина на селото.

Историја

Османлиско Царство

Во списокот на населени места со регистрирани имиња на главите на домаќинства во втората половина на XV и почетокот на XVI век во селото (Скребатно) се регистрирани 110 лица.^[1] Во списокот на населби и бројот на немуслимански домаќинства како дел од Неврокопскиот вилает од 16 ноември 1636 година, селото Скребатно (Искработа-и бала) се наведува како село населено со 87 немуслимански семејства.^[2] На списокот на населени места и бројот на немуслимански домаќинства како дел од Неврокопскиот вилает од 13 март 1660 година, селото Скребатно (Искработа) е село со 41 немуслимански семејства.^[3] Во османлиските документи името на селото е напишано на неколку начини, главно читајќи го како Искработна (ﺍســقــربــوتــنــه, ﺍسـقــرﻩبــوطــنــه) и Искработа (ﺍســقــرﺍبــوتــه).^[4]

Во XIX век, селото било мешано, христијанско и муслиманско, и било дел од Неврокопската каза на Отоманското Царство. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Скребатно (Skrébatno) е село со 95 семејства, од кои 45 Помаци и 270 Македонци.^[5][6] Во 1889 година Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) за селото запишал дека во него има 75 македонски христијански и 20 македонски муслимански куќи.^[5][7]

Во 1891 година Георги Стрезов за селото напишал:

Скребатно, се наоѓа на С од Неврокоп 3 1/2 часа пат. Изградено е на нерамно место во една котлина. Планинска месност. Во подножјето на планината има добри ниви и лозја; има селани кои се занимаваат и со ѕидарство. Црква „Св. Петка“; читат само на бугарски; старо училиште со 50-тина ученици. На времето работело нешто како 1 и 2 клас. Бројот на куќите е 140, околу 1/3 Помаци, кои се занимаваат со кираџилак.^[8]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 1070 жители, од кои 290 Помаци и 780 Македонци^[9] во 60 помачки и 140 македонски куќи.^[5][10]

Бугарија

По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Бугарија.

Учители и ученици во прогимназијата во учебната 1926-1927 година[11]
Класови	Ученици			Учители			Учителки
	машки	женски	вкупно	редовни	нередовни	вкупно	редовни	нередовни	вкупно
први	11	4	15	1	2	3	0	1	1
втори	13	2	15
трети	10	1	11

Денес, селото е електрифицирано, водоснабдено, со канализација и комуникациски мрежи. Постои кметство, пошта, центар на заедницата и продажни места. Постојат медицински услуги и образовни установи во општинскиот центар на селото Грмен.

Население[5][12]

Население на Скребатно по попис^[12]

Година	1934	1946	1956	1965	1975	1985	1992	2001	2011	2015
Жители	968	1004	846	594	442	395	353	321	297	261

Население по возраст
од 2011 година^[13]:

Култура

Во селото живеат муслимани и христијани. Црквата „Св. Петка“ била изградена во 1835 година и е уметнички споменик на културата. Станува збор за псевдобазилица со три бродови, со камбанарија изградена во XX век. Оригиналниот иконостас бил ограден, таваните биле применети со медалјони и емпорија. Апостолските икони се во сино-зелена палета на златна позадина. Иконата на „Пресвета Богородица“ е забележана дека е изработена во 1838 година.

Во Скребатно се наоѓа единствената музејска колекција во општината, која е втора по важност во регионот, по онаа во музејот во Неврокоп. Музејот бил формиран од страна на иницијативен комитет со помош на целото население. Колекцијата на музејот се состои од два дела - етнографски и историски.

Личности

Родени во Скребатно

• Александар Димитров Гулев (1920 - ?), член на РМС и на БКП,^[14] партизански јатак во 1943 - 1944 година, осуден на 15 година затвор^[15]
• Александар Праматарски — политичар
• Атанас Грозданов (1835 – ?) — македонски револуционер
• Богољуб Марков (? - 1918) — потполковник
• Борис Карамфилов (р. 1922) — генерал
• Георги Праматарски (1892 - 1936) — учител и деец на БКП
• Димитар Илиев (1882 – 1932) — македонски револуционер
• Димитар Крстин — деец на ВМОРО^[16]
• Димитар Македонски (1839 – 1912) — македонски револуционер и деец
• Иван Праматарски (? - 1903) — македонски револуционер, деец на ВМОРО
• Илија Крантев (1873 - ?) — македонски револуционер, деец на ВМОРО
• Илија Крстин — македонски револуционер и деец
• Константин Бараков (1870 – 1903) —, македонски револуционер и деец
• Константин Георгиев (1888 – 1977) — агроном
• Костадин Иванов Велев (1913 - ?) — партизан за време на Втората светска војна (1941 - 1944)^[17]
• Костадин Палешутски (1939 – ?) — историчар
• Манол Велев (1915 – ?) — деец на БКП
• Манол Божов Хаџиков (1905 - ?) — деец на БКП и ВМРО (обединета)^[18]
• Мануил П. Константинов (1886 - ?) — македонски просветен деец
• Никола Гајдаџиев — доброволец во Македонско-одринските доброволни чети^[19]
• Никола Праматарски (1880 – 1916) — македонски деец
• Стојан Молчанков (1875 – 1920) — македонски револуционер