Уранинит

Уранинит, познат и како настуран^[5] ― радиоактивен минерал и руда богата со ураниум со хемиски состав кој во голема мера е UO ₂, но поради оксидацијата обично содржи променливи пропорции на U₃O₈. Поради радиоактивното распаѓање на ураниумот, уранитот содржи оксиди на олово и траги од хелиум. Може да содржи и ториум и ретки земни елементи.

Уранинит
Уранинит од наоѓалиштето Нидершлема-Алберода во Германија
Општо
Категорија	Оксидни минерали
Формула	Ураниум диоксид или ураниум(IV) оксид (UO2)
Штрунцова класификација	4.DL.05
Просторна група	Fm3m
Единична ќелија	a = 5.4682 Å; Z = 4
Распознавање
Боја	Метално-црн до кадифено-црн, кафеаво-црно, бледо сив до бледо зелен; во пренесена светлина, бледо зелен, бледо жолт до темно кафеав и зелено-сив (тенки делови)
Хабитус	Масивен, ботриоиден (со многу топчести сегменти), грануларен. Осмоаголните кристали се невообичаени
Кристален систем	Isometric
Прелом	Конхоидна до нееднаква
Цврстина на Мосовата скала	5–6
Сјај	субметален, замастен
Огреб	Кафеаво-црн, зелен, маслинесто-зелен
Проѕирност	Мат; проѕирен кај тенките фрагменти
Специфична тежина	10.63–10.95; се намалува при оксидација
Оптички својства	Изотропски
Други особености	Радиоактивен 70 Bq/g до 150 kBq/g
Наводи	[1][2][3][4]

Преглед

Уранинитот како минерал веќе бил добро познат во 15-тиот век од рудниците за сребро во Рудните Планини, на границата меѓу Германија и Чешка. Ф.Е. Брукман го опишал минералот во 1772 година.^[6] Уранитот од наоѓалиштето во Јохангеоргенштат во Германија го користел М. Клапрот во 1789 година за да го открие елементот ураниум.^[7]

Сите уранинитни минерали содржат мала количина радиум како радиоактивен производ при распаѓање на ураниумот. Марија Кири употребила уранит за да го изолира на радиумот во 1910 година.^[8]

Уранинитот, исто така, секогаш содржи мали количини на изотопи на олово ²⁰⁶Pb и ²⁰⁷Pb, финални производи од распаѓањето на изотопите на ураниум ²³⁸U и ²³⁵U соодветно. Мали количества на хелиум се присутни и во уранинитот како резултат на алфа распаѓањето. Хелиумот првпат бил пронајден на Земјата во клевеит, нечиста радиоактивна разновидност на уранинит, откако бил спектроскопски откриен во атмосферата на Сонцето. Исклучително ретките елементи технециум и прометиум може да се најдат во уранинитот во многу мали количини (околу 200 стр /кг и 4 fg /kg соодветно), произведени со спонтана фисија на ураниум-238. И франциумот може да се најде во уранинитот; во рудата има 1 атом на франциум на секои 10¹⁸ атоми на ураниум како резултат на распаѓањето на актиниумот.

Наоѓалишта

Уранинитни кристали од Топшам, Мејн (големина: 2,7 × 2.4 × 1,4 см)

Уранинитот е најчеста руда на ураниум. Најголеми рудни количини на ураниум во светот се пронајдени во рудникот Шинколобве во Демократска Република Конго (рудата од овој рудник на почетокот се користела за проектот Менхетен) и во басенот Атабаска во северниот дел на Саскачеван, Канада. Друг важен извор на уранинит има кај Големото Мечкино Езеро во Северозападните Територии од Канада, каде што во големи количини е сврзан со сребро. Го има и во Австралија, Чешка, Германија, Англија, Руанда, Намибија и Јужна Африка. Во САД, може да се најде во државите Аризона, Колорадо, Конектикат, Мејн, Њу Хемпшир, Ново Мексико, Северна Каролина и Вајоминг. Ураниумските наоѓалишта во Рудните Планини (денес на граница меѓу Чешка и Германија) биле од исклучителна важност за воената германска јадрена програма (која не успеала да произведе бомба) и на советската јадрена програма. Ископувањето на ураниум во Рудните Планини (под покровителство на SDAG Визмут по војната) било прекинато по пропаѓањето на Германската Демократска Република.

Поврзано

• Торијанит